Chương Trình Tư Vấn Tâm Lý Cho Gia Đình Có Người Tự Kỷ – Tại Sao Nên Tham Gia?

Gia đình có người tự kỷ thường là những người đồng hành quan trọng nhất trong hành trình phát triển và hội nhập của trẻ. Tuy nhiên, đi cùng với vai trò ấy là hàng loạt những thách thức về tâm lý, kỹ năng và cảm xúc mà không phải phụ huynh nào cũng có thể tự mình vượt qua. 

Đây chính là lý do vì sao việc tham gia chương trình tư vấn tâm lý tại các cơ sở chuyên môn uy tín như Viện Tâm lý Việt – Pháp lại đóng vai trò thiết yếu.

Không chỉ đơn thuần là một dịch vụ hỗ trợ, tư vấn tâm lý là một hành trình đồng hành – giúp cha mẹ có con tự kỷ trang bị kiến thức, kỹ năng, giải tỏa áp lực tinh thần và quan trọng hơn cả là xây dựng một môi trường sống tích cực cho cả gia đình. Trong bối cảnh xã hội còn nhiều định kiến, tham vấn tâm lý chính là chìa khóa giúp các gia đình mở ra con đường đồng hành bền vững cùng con.

>> Tham khảo: Sự Kỳ Thị Người Tự Kỷ – Làm Thế Nào Để Gia Đình Cùng Vượt Qua?

Tự Kỷ Và Những Thách Thức Đối Với Gia Đình

Tự kỷ là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, hành vi và tương tác xã hội. Mỗi trẻ tự kỷ có mức độ khác nhau, từ những người không nói được, có nhiều hành vi lặp lại và kích ứng giác quan mạnh, cho đến những người vẫn có thể giao tiếp và học tập bình thường nhưng gặp khó khăn trong việc duy trì mối quan hệ xã hội.

Khi một đứa trẻ được chẩn đoán tự kỷ, không chỉ cuộc sống của trẻ bị ảnh hưởng mà toàn bộ cấu trúc sinh hoạt, cảm xúc và tinh thần của gia đình cũng thay đổi đáng kể. Nhiều cha mẹ phải đối diện với cảm xúc và trải nghiệm tiêu cực do những quan niệm sai lầm về tự kỷ, như tự kỷ là bệnh, hoặc tự kỷ là do cha mẹ nuôi dạy con. Những thách thức mà gia đình gặp phải bao gồm:

• Cảm giác tội lỗi, lo lắng, hoang mang, đặc biệt là trong giai đoạn đầu khi chưa hiểu rõ tình trạng của con.
• Mâu thuẫn trong gia đình, đặc biệt giữa vợ chồng về cách nuôi dạy, hỗ trợ con.
• Áp lực tài chính từ việc chi trả chi phí can thiệp, trị liệu dài hạn.
• Cảm giác bị cô lập khỏi xã hội do kỳ thị người tự kỷ và thiếu sự cảm thông từ cộng đồng.

Không khó hiểu khi nhiều gia đình có người tự kỷ thường rơi vào tình trạng khủng hoảng tinh thần kéo dài nếu không nhận được sự hỗ trợ phù hợp.

>> Tham khảo: Sống Chung Với Người Tự Kỷ – Thách Thức và Giải Pháp

Lợi Ích Của Tư Vấn Tâm Lý Đối Với Cha Mẹ Có Con Tự Kỷ

Giảm căng thẳng và cảm giác cô lập

Tư vấn tâm lý đóng vai trò là nơi để cha mẹ có thể trút bỏ áp lực và cảm xúc tiêu cực mà họ không dễ dàng bộc lộ với người thân hay bạn bè. Các chuyên gia sẽ lắng nghe, hỗ trợ xử lý cảm xúc và cung cấp góc nhìn đúng đắn để cha mẹ giảm thiểu cảm giác cô đơn, hiểu rằng những gì họ trải qua là hoàn toàn bình thường.

Khi có người đồng hành chuyên môn, cha mẹ không còn cảm thấy mình đang chiến đấu một mình. Việc này cũng giúp gia đình duy trì tinh thần tích cực để tiếp tục chăm sóc trẻ một cách bền vững.

>> Tham khảo: Cha Mẹ Có Con Tự Kỷ Có Thể Gặp Những Vấn Đề Tâm Lý Nào?

Cung cấp công cụ hỗ trợ tâm lý và ứng phó với hành vi của trẻ

Cha mẹ sẽ được trang bị các kỹ thuật can thiệp hành vi tích cực, kỹ năng quản lý cảm xúc của con, cũng như chiến lược điều chỉnh hành vi không mong muốn. Họ sẽ hiểu vì sao con có những hành vi lặp đi lặp lại, vì sao con khó chịu với tiếng động lớn, hay tại sao con không thể chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác.

Khi có đủ công cụ và hiểu rõ nguyên nhân đằng sau hành vi, cha mẹ không còn phản ứng bằng giận dữ hay bối rối nữa – thay vào đó là sự bình tĩnh và thấu hiểu.

Tăng cường sự phối hợp với giáo viên và nhà trường

Tư vấn tâm lý giúp cha mẹ biết cách trình bày các vấn đề của con một cách rõ ràng, khoa học khi làm việc với giáo viên. Đồng thời, chuyên gia cũng hướng dẫn gia đình hiểu vai trò của nhà trường, cách tạo sự phối hợp hiệu quả giữa hai bên để đưa ra kế hoạch hỗ trợ nhất quán.

Khi cha mẹ và giáo viên cùng nhìn về một hướng, trẻ sẽ có điều kiện phát triển đều đặn, tránh tình trạng “tiến một bước – lùi hai bước” khi ở trường và ở nhà không cùng cách tiếp cận.

>> Tham khảo: Phụ Huynh Và Giáo Viên Hỗ Trợ Trẻ Tự Kỷ: 4 Chiến Lược Đồng Hành Cùng Con Hiệu Quả

Hỗ trợ phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ

Thông qua tư vấn, phụ huynh được hướng dẫn cách tổ chức các tình huống xã hội phù hợp với con: tập chào hỏi, chơi chung, đợi lượt, từ chối lịch sự… Đây là các kỹ năng mà nhiều trẻ tự kỷ không tự nhiên học được và cần được dạy một cách có chiến lược.

Cha mẹ chính là “nhà trị liệu đầu tiên” của trẻ nếu họ được trang bị đúng kiến thức.

Tăng cường sự hiểu biết về tự kỷ

Không ít cha mẹ tin rằng tự kỷ là bệnh có thể “chữa khỏi” hoặc luôn đi kèm chậm phát triển trí tuệ. Việc tham vấn tâm lý giúp họ hiểu đúng về tự kỷ như một dạng thần kinh khác biệt (neurodivergent), có thể đồng hành lâu dài và hỗ trợ phù hợp chứ không “điều trị để trở về bình thường”.

Nhận thức đúng đắn là nền tảng để cha mẹ lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp, không bị sa vào những lời quảng cáo thiếu cơ sở hoặc kỳ vọng không thực tế.

>> Tham khảo: Tự Kỷ Không Phải Là Bệnh: Nhận Thức Đúng Về Tự Kỷ Để Hỗ Trợ Tốt Hơn

Vai Trò Của Tham Vấn Tâm Lý Đối Với Cha Mẹ Có Con Tự Kỷ

Tham vấn tâm lý không chỉ dành cho trẻ – mà đặc biệt hữu ích cho chính cha mẹ. Cha mẹ của trẻ tự kỷ là những người đang gánh vác phần lớn trách nhiệm trong việc chăm sóc và đồng hành cùng con tự kỷ. Trong thực tế, chính cha mẹ là người dễ bị tổn thương về mặt tinh thần khi phải chịu áp lực kéo dài, sự mệt mỏi tích lũy và những cảm xúc tiêu cực chưa được giải tỏa.

Dưới đây là những vai trò cụ thể mà tham vấn tâm lý mang lại cho cha mẹ có con tự kỷ.

Giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường ở trẻ

Không phải phụ huynh nào cũng được đào tạo bài bản để nhận diện các dấu hiệu phát triển lệch chuẩn ở trẻ. Thông qua quá trình tham vấn, các chuyên gia tâm lý sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ những dấu hiệu ban đầu có thể liên quan đến rối loạn phổ tự kỷ hoặc các vấn đề khác về phát triển thần kinh. Việc phát hiện sớm và đưa ra hướng can thiệp kịp thời có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn trong quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt trong giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi.

Tham vấn tâm lý cũng giúp cha mẹ phân biệt giữa hành vi thông thường của trẻ nhỏ và các dấu hiệu đáng lo ngại, tránh việc chủ quan hoặc ngược lại, lo lắng quá mức.

>> Tham khảo: Tự Kỷ Là Gì? 16 Dấu Hiệu Nhận Biết Sớm Tự Kỷ Ở Trẻ

Hỗ trợ gia đình vượt qua các giai đoạn khủng hoảng cảm xúc

Việc đối diện với chẩn đoán của con thường đi kèm với cảm xúc sốc, phủ nhận, tức giận, đau buồn và thậm chí là trầm cảm. Đây là quá trình tâm lý hoàn toàn tự nhiên nhưng nếu không được hỗ trợ kịp thời, cha mẹ rất dễ rơi vào khủng hoảng kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chăm sóc trẻ và duy trì sự ổn định trong gia đình.

Tham vấn tâm lý đóng vai trò như một nơi “giải tỏa cảm xúc an toàn”, nơi cha mẹ có thể nói lên nỗi sợ, sự thất vọng hay lo lắng mà không bị đánh giá. Quan trọng hơn, chuyên gia sẽ giúp cha mẹ điều chỉnh lại kỳ vọng, tìm lại sự cân bằng nội tâm và xây dựng lòng kiên nhẫn trong hành trình đồng hành lâu dài.

Giúp gia đình thiết lập ranh giới cá nhân, tránh kiệt sức

Một trong những tình trạng phổ biến ở cha mẹ có con tự kỷ hoặc anh chị em của trẻ là sự kiệt sức về thể chất và tinh thần. Họ thường bỏ quên bản thân để chăm lo toàn bộ thời gian và năng lượng cho con, dẫn đến tình trạng suy sụp, cáu gắt, mất ngủ, giảm khả năng kiểm soát cảm xúc, thậm chí mất kết nối với những người xung quanh.

Trong các buổi tham vấn tâm lý, cha mẹ có con tự kỷ được hướng dẫn cách đặt ranh giới lành mạnh giữa việc chăm sóc con và chăm sóc chính mình. Việc học cách nghỉ ngơi hợp lý, nhờ hỗ trợ từ người thân hoặc phân chia công việc trong gia đình giúp cha mẹ duy trì sự tỉnh táo, sẵn sàng hơn về mặt tâm lý và thể chất để chăm sóc trẻ.

Tạo điều kiện xây dựng cộng đồng, mạng lưới hỗ trợ tinh thần vững chắc

Một yếu tố quan trọng nhưng thường bị bỏ qua là cảm giác cô lập mà nhiều cha mẹ có con tự kỷ phải đối mặt. Họ ít có cơ hội gặp gỡ những người cùng hoàn cảnh, cảm thấy khó chia sẻ với những ai không thật sự hiểu cuộc sống của họ. Tham vấn tâm lý tại các đơn vị như Viện Tâm lý Việt – Pháp không chỉ là các buổi làm việc cá nhân, mà còn mở ra cơ hội kết nối với các nhóm hỗ trợ, cộng đồng phụ huynh, và các chương trình đào tạo chuyên sâu.

Khi cha mẹ cảm thấy được đồng hành, được lắng nghe và được truyền cảm hứng từ những người cùng trải nghiệm, họ sẽ mạnh mẽ hơn rất nhiều trong hành trình dài phía trước.

>> Tham khảo: Tham Vấn Tâm Lý Cho Gia Đình Có Người Tự Kỷ – Nền Tảng Để Hỗ Trợ Tối Ưu

Tại Sao Nên Chọn Viện Tâm Lý Việt – Pháp?

Hỗ trợ chi phí 50% cho gia đình có người tự kỷ

Nhiều cha mẹ e ngại về chi phí tham vấn tâm lý và chăm sóc sức khoẻ cho bản thân mình vì những áp lực về tài chính sẵn có khi nuôi dạy con tự kỷ. Hiểu được điều này, từ ngày 15/03 – 15/04, Viện Tâm lý Việt – Pháp có chương trình hỗ trợ 50% chi phí tham vấn tâm lý cho gia đình có người tự kỷ, đặc biệt là cha mẹ có con tự kỷ, anh chị em của trẻ tự kỷ, và người chăm sóc trẻ.

>> Tham khảo: Chương Trình Tham Vấn Tâm Lý Cho Người Nhà Của Người Tự Kỷ

Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm

Đội ngũ tại Viện bao gồm các nhà tâm lý học, chuyên gia trị liệu, giáo viên đặc biệt đã làm việc nhiều năm với trẻ tự kỷ. Các chuyên gia không chỉ có kiến thức chuyên môn mà còn nhạy cảm, linh hoạt với từng tình huống cụ thể của từng gia đình.

Phương pháp tiếp cận toàn diện

Viện áp dụng phương pháp tiếp cận tổng thể – không chỉ tập trung vào trẻ mà còn làm việc chặt chẽ với cha mẹ, nhà trường và các bên liên quan khác. Từ trị liệu hành vi, trị liệu cảm giác đến hỗ trợ tâm lý cho cha mẹ – tất cả được tích hợp trong một kế hoạch can thiệp cá nhân hóa.

Chương trình đào tạo và hỗ trợ liên tục

Ngoài các buổi tư vấn cá nhân, Viện còn thường xuyên tổ chức lớp học kỹ năng, nhóm hỗ trợ cha mẹ, khóa học chuyên sâu có chứng chỉ quốc tế. Đây là cơ hội để cha mẹ nâng cao năng lực, chủ động hơn trong hành trình đồng hành cùng con.

>> Tham khảo: Chương trình đào tạo với APPEA: Chức Năng Điều Hành Ở Trẻ Em – Đánh Giá Và Thực Hành Lâm Sàng

Thông qua hợp tác với các tổ chức như Hiệp hội Tâm lý học Trẻ em và Vị thành niên Pháp ngữ (APPEA), Viện luôn cập nhật phương pháp mới nhất và tiếp cận các nguồn lực quốc tế. Cha mẹ tham gia tư vấn tại Viện sẽ không còn cảm giác “tụt hậu” so với thế giới.

Kết Luận

Không ai sinh ra đã sẵn sàng để làm cha mẹ của một trẻ tự kỷ. Nhưng mọi cha mẹ đều có thể học và trở thành người đồng hành tuyệt vời – nếu họ có sự hỗ trợ đúng lúc, đúng cách.

Tham gia chương trình tham vấn tâm lý cho gia đình có người tự kỷ tại Viện Tâm lý Việt – Pháp chính là bước đầu tiên để cha mẹ và gia đình tìm được hướng đi phù hợp. Với đội ngũ chuyên gia chuyên sâu, môi trường thân thiện và phương pháp hiện đại, Viện cam kết đồng hành cùng bạn trên hành trình nuôi dưỡng sự khác biệt – bằng yêu thương, hiểu biết và năng lực vững vàng.

Tham Khảo

Chan V, Albaum CS, Khanlou N, Westra H, Weiss JA. Parent Involvement in Mental Health Treatment for Autistic Children: A Grounded Theory-Informed Qualitative Analysis. Child Psychiatry Hum Dev. 2023 Oct 17. doi: 10.1007/s10578-023-01621-x. PMID: 37847326. Link

Catalano D, Holloway L, Mpofu E. Mental Health Interventions for Parent Carers of Children with Autistic Spectrum Disorder: Practice Guidelines from a Critical Interpretive Synthesis (CIS) Systematic Review. Int J Environ Res Public Health. 2018 Feb 14;15(2):341. doi: 10.3390/ijerph15020341. PMID: 29443933; PMCID: PMC5858410. Link