Khi nhắc đến tự kỷ, nhiều bố mẹ có thể nghĩ ngay đến những trường hợp trẻ gặp khó khăn nghiêm trọng trong giao tiếp và hòa nhập xã hội. Tuy nhiên, có một dạng tự kỷ ít người biết đến, đó là tự kỷ chức năng cao. Vậy tự kỷ chức năng cao là gì và tại sao bố mẹ nên hiểu rõ về nó?

Tự Kỷ Chức Năng Cao Là Gì?

Tự kỷ chức năng cao không phải là một thuật ngữ y khoa chính thức, nhưng nó thường được sử dụng để mô tả những người có rối loạn phổ tự kỷ (ASD) có khả năng thực hiện các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống hằng ngày như nói, đọc, viết, ăn uống, và tự chăm sóc bản thân. Điều này có nghĩa là con bạn có thể học cách tự lập và sống độc lập, dù vẫn gặp khó khăn trong việc xử lý các tình huống xã hội và cảm xúc.

Tự kỷ là một rối loạn phát triển não bộ với các triệu chứng rất đa dạng, từ nhẹ đến nặng. Một số người bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhưng có những người chỉ biểu hiện các triệu chứng nhẹ. Những người có tự kỷ chức năng cao thường có trí tuệ (IQ) và khả năng giao tiếp khá tốt, điều này có thể khiến bố mẹ dễ bỏ qua các dấu hiệu của tự kỷ, vì nghĩ rằng con mình không gặp phải vấn đề nghiêm trọng.

Trong nhiều năm, chỉ những người có triệu chứng nặng mới được chẩn đoán có tự kỷ. Tuy nhiên, vào những năm 1990, các chuyên gia đã bắt đầu công nhận các dạng nhẹ hơn của tự kỷ, trong đó có hội chứng Asperger (nay thường được gọi là tự kỷ chức năng cao). Đến năm 2013, Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ đã quyết định gộp tất cả các dạng rối loạn liên quan đến tự kỷ vào một thuật ngữ chung là rối loạn phổ tự kỷ (ASD).

Mặc dù thuật ngữ “tự kỷ chức năng cao” không còn phổ biến trong y khoa, nhưng nhiều người, đặc biệt là những người không phải bác sĩ, vẫn tiếp tục sử dụng nó. Điều này có thể do họ quen với các chẩn đoán trước đây hoặc chưa hiểu rõ về phổ tự kỷ mới. Tuy nhiên, việc nhận biết các dấu hiệu của tự kỷ chức năng cao là rất quan trọng, vì nó giúp bố mẹ có thể hỗ trợ con phát triển đúng hướng.

>>> Tham khảo: Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Ở Trẻ Em

Các Phân Nhóm

Khi nghe về rối loạn phổ tự kỷ (ASD), nhiều bố mẹ có thể băn khoăn rằng con mình nằm ở đâu trong phổ này. Để giúp bố mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng của con, ASD được chia thành ba mức độ khác nhau, dựa trên mức độ ảnh hưởng và nhu cầu hỗ trợ của trẻ.

Mức độ 1: Cần Ít Sự Hỗ Trợ

Đây là mức độ nhẹ nhất trong phổ tự kỷ, thường gặp ở những trẻ có tự kỷ chức năng cao hoặc hội chứng Asperger. Trẻ ở mức độ này có thể gặp một số khó khăn trong việc giao tiếp xã hội hoặc quản lý cảm xúc, nhưng những khó khăn này không gây ảnh hưởng quá lớn đến học tập, công việc hay mối quan hệ hàng ngày của trẻ. Nói cách khác, các triệu chứng thường rất nhẹ và không dễ nhận thấy. Trẻ vẫn có thể tự lập trong cuộc sống mà chỉ cần một ít sự hỗ trợ từ gia đình và giáo viên.

Mức độ 2: Cần Hỗ Trợ Hằng Ngày

Trẻ ở mức độ này cần sự hỗ trợ bên ngoài hàng ngày để có thể thích nghi với cuộc sống. Những hỗ trợ này có thể bao gồm trị liệu ngôn ngữ hoặc huấn luyện kỹ năng xã hội để giúp trẻ cải thiện giao tiếp và phát triển mối quan hệ. Các triệu chứng tự kỷ ở mức độ này có thể khiến trẻ gặp khó khăn hơn trong học tập và hoà nhập với bạn bè, nhưng với sự giúp đỡ phù hợp, trẻ vẫn có thể phát triển tốt.

Mức độ 3: Cần Hỗ Trợ Chuyên Sâu

Đây là mức độ nghiêm trọng nhất trong phổ tự kỷ, nơi mà trẻ cần sự hỗ trợ đáng kể hàng ngày. Điều này có thể bao gồm trợ lý cá nhân toàn thời gian hoặc các liệu pháp chuyên sâu để giúp trẻ thực hiện các hoạt động cơ bản. Trẻ ở mức độ này thường gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp và tự lập, cần sự chăm sóc đặc biệt từ gia đình và các chuyên gia.

>>> Tham khảo: 3 Mức Độ Của Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Dấu Hiệu Và Triệu Chứng Của Tự Kỷ Chức Năng Cao

Khó Khăn Trong Giao Tiếp Xã Hội

Một trong những đặc điểm phổ biến nhất của trẻ có tự kỷ chức năng cao là khả năng tương tác xã hội hạn chế. Trẻ có thể không dễ dàng nhận biết các tín hiệu xã hội như ánh mắt, cử chỉ hoặc biểu cảm gương mặt của người khác. Điều này khiến trẻ gặp khó khăn trong việc tạo dựng và duy trì các mối quan hệ bạn bè. Đôi khi, chỉ một tình huống xã hội căng thẳng cũng có thể làm trẻ cảm thấy quá tải, đến mức không thể tiếp tục tương tác. Trẻ cũng có xu hướng ít giao tiếp bằng ánh mắt và không thích tham gia vào các cuộc trò chuyện nhỏ.

Tuân Thủ Thói Quen Và Trật Tự

Trẻ tự kỷ chức năng cao thường rất thích sự trật tự và thói quen. Chúng có thể lặp lại những hành vi hoặc hoạt động nhất định mỗi ngày và có thể khó chịu khi lịch trình bị thay đổi. Những hành vi này có thể trông kỳ lạ hoặc không bình thường trong mắt người khác, nhưng đối với trẻ, chúng mang lại cảm giác an toàn và kiểm soát.

>>> Tham khảo: Giải Thích Hành Vi Lặp Lại Với Cùng Một Mục Đích Ở Người Tự Kỷ

Khả Năng Học Tập

Khả năng học tập của trẻ tự kỷ chức năng cao có thể rất đa dạng. Một số trẻ học rất tốt và đạt thành tích cao ở trường, trong khi những trẻ khác lại cảm thấy quá tải và khó tập trung. Bố mẹ có thể nhận thấy rằng một số môn học hoặc hoạt động nhất định khiến con mình gặp nhiều thách thức hơn, và cần sự hỗ trợ đặc biệt để vượt qua.

Kỹ Năng Xã Hội Chưa Phát Triển Đầy Đủ

Dù trẻ tự kỷ chức năng cao có khả năng làm được rất nhiều điều, nhưng kỹ năng xã hội chưa được phát triển đầy đủ là một điểm chung ở tất cả những người có rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Đó là lý do tại sao việc nhận diện và hỗ trợ con trong các tình huống xã hội là rất quan trọng để giúp trẻ phát triển toàn diện.

>>> Tham khảo: Tìm Hiểu Về Tự Kỷ Phi Ngôn Ngữ

LƯU Ý: Các triệu chứng được nêu chỉ mang tính tham khảo. Nếu bạn nghi ngờ trẻ có tự kỷ chức năng cao, hãy tìm gặp nhà tâm lý để có kết luận chính xác.

Điều Trị Tự Kỷ Chức Năng Cao

Khi phát hiện con mình có tự kỷ chức năng cao, nhiều bố mẹ sẽ tự hỏi: Làm thế nào để giúp con phát triển tốt nhất? Mặc dù không có một phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho tất cả các trẻ có rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hay tự kỷ chức năng cao, nhưng việc hiểu rõ về các hình thức hỗ trợ có thể giúp bố mẹ tìm ra hướng đi hiệu quả nhất.

Trị liệu ngôn ngữ: Trẻ có tự kỷ thường gặp khó khăn trong giao tiếp. Một số trẻ không nói được, trong khi những trẻ khác có thể nói nhưng lại gặp khó khăn khi tham gia vào các cuộc hội thoại. Trị liệu ngôn ngữ giúp trẻ cải thiện khả năng diễn đạt, lắng nghe và tương tác xã hội. Việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ xây dựng mối quan hệ với bạn bè và gia đình.

Vật lý trị liệu: Một số trẻ tự kỷ chức năng cao có thể gặp vấn đề với các kỹ năng vận động như đi, chạy hoặc nhảy. Vật lý trị liệu giúp trẻ cải thiện khả năng vận động, tăng cường sức mạnh cơ bắp, từ đó giúp trẻ dễ dàng tham gia các hoạt động thể chất hàng ngày. Điều này cũng giúp trẻ tự tin hơn trong các hoạt động xã hội và học tập.
Trị liệu nghề nghiệp: Để giúp trẻ tự lập và thực hiện các hoạt động hàng ngày như ăn uống, mặc quần áo, hoặc sử dụng các công cụ trong sinh hoạt, trị liệu nghề nghiệp đóng vai trò vô cùng quan trọng. Bố mẹ có thể thấy rằng nhờ có sự hỗ trợ này, con mình có thể dần tự làm chủ cuộc sống và thích nghi với các yêu cầu trong công việc hoặc học tập sau này.
Huấn luyện cảm giác: Trẻ tự kỷ thường rất nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh và cảm giác chạm. Huấn luyện cảm giác giúp trẻ làm quen với những kích thích từ môi trường xung quanh, giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn và bớt lo lắng. Điều này cải thiện chất lượng cuộc sống và giúp trẻ hòa nhập xã hội tốt hơn.
Phân tích hành vi ứng dụng (ABA): Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) là một phương pháp được sử dụng rộng rãi để khuyến khích những hành vi tích cực và giảm thiểu các hành vi tiêu cực. Phương pháp này có thể áp dụng theo nhiều cách khác nhau, nhưng phần lớn đều dựa trên hệ thống phần thưởng. Bằng cách này, trẻ sẽ học cách thích nghi với các tình huống xã hội và phát triển hành vi tích cực.
Điều trị bằng thuốc: Mặc dù không có loại thuốc nào có thể chữa trị hoàn toàn chứng rối loạn phổ tự kỷ, nhưng một số loại thuốc có thể giúp trẻ kiểm soát các triệu chứng như trầm cảm, lo âu hoặc thay đổi cảm xúc. Việc kết hợp thuốc với các hình thức trị liệu khác có thể mang lại kết quả tốt hơn trong việc phát triển toàn diện cho trẻ.

Điều quan trọng nhất là bố mẹ luôn ở bên cạnh, đồng hành và hỗ trợ con trong quá trình phát triển. Dù khó khăn đến đâu, tình yêu thương và sự kiên nhẫn sẽ là chìa khóa giúp trẻ tự tin và phát triển tốt nhất trong cuộc sống.

Tham Khảo Dịch Vụ Đánh Giá Tâm Lý Trẻ Em Ở Viện Tâm Lý Việt – Pháp

Viện Tâm lý Việt – Pháp là một trong những đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ đánh giá – chẩn đoán rối loạn phát triển, tham vấn – tư vấn trị liệu tâm lý trẻ em, trẻ vị thành niên hàng đầu Việt Nam. Chúng tôi làm việc với đội ngũ chuyên gia từ Việt Nam và CH. Pháp, với kinh nghiệm nhiều năm trong việc chẩn đoán, tham vấn và trị liệu cho trẻ em dưới 18 tuổi. Cùng với đó, chúng tôi cũng hợp tác với nhiều cơ sở giáo dục, trường học trong hoạt động đánh giá, tham vấn tâm lý học đường cho học sinh, đào tạo kỹ năng chuyên môn cho nhiều chuyên gia tâm lý trẻ em trên cả nước.

Một ca đánh giá tâm lý tại Viện Tâm lý Việt – Pháp thường có thời gian 3,5 đến 5h đồng hồ, với sự thực hiện của chuyên gia giàu kinh nghiệm trong phòng Đánh giá được bố trí các công cụ phù hợp. ĐẶT LỊCH ĐÁNH GIÁ – CHẨN ĐOÁN – TRỊ LIỆU TÂM LÝ CHO TRẺ EM VÀ TRẺ VỊ THÀNH NIÊN VỚI VIỆN TÂM LÝ VIỆT – PHÁP

Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Bảy

Sáng: 8h00 – 12h00
Chiều: 13h00 – 17h00

Viện Tâm lý Việt – Pháp rất mong được đồng hành cùng gia đình, hỗ trợ cha mẹ và con xác định và vượt qua các khó khăn tâm lý với các chuyên gia giỏi, tâm huyết, tuân thủ đạo đức nghề nghiệp tại Viện.

Nếu bạn cảm thấy người thân của mình đang có những triệu chứng của tự kỷ chức năng cao, hãy tới các cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời, hoặc liên hệ Viện Tâm lý Việt – Pháp qua Hotline: 0977.729.396 để được tư vấn cụ thể. Can thiệp sớm là chìa khóa để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Tham khảo:

[1] What Is High-Functioning Autism?. https://www.webmd.com/brain/autism/high-functioning-autism

[2] High-Functioning Autism. https://www.healthline.com/health/high-functioning-autism

—————————–

Viện Tâm lý Việt – Pháp

Trụ sở chính & Trung tâm trị liệu tại Hà Nội: Số 54 Trần Quốc Vượng, P. Dịch Vọng Hậu, Q. Cầu Giấy, TP. Hà Nội

Trung tâm trị liệu tại TP.HCM: Landmark 81 & Landmark Plus, Vinhomes Central Park, 720A Điện Biên Phủ, P. 22, Q. Bình Thạnh, TP. HCM

Hotline: 0977.729.396 (Zalo, 24/7)

Email: info@tamlyvietphap.vn

Facebook: https://www.facebook.com/tamlyvietphap.vn

Link Gốc

Tự Kỷ

Tự Kỷ Chức Năng Cao Là Gì?