Trẻ Nhỏ Có Thể Phân Biệt Được Giữa Ảo Và Thực?

Trẻ nhỏ thường đắm chìm trong những ảo tưởng, phi thực tế, và do đó, cha mẹ, giáo viên, và thậm chí cả các học giả thường nghĩ chúng không thể phân biệt được thực ảo. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em hay suy nghĩ về sự khác biệt giữa hư cấu và thực tế hơn là chúng thể hiện ra ngoài với người lớn.

Trên thực tế, trẻ em sử dụng nhiều dấu hiệu giống như người lớn để quyết định xem điều gì đó có thật hay không. Vì vậy, trẻ em sẽ dần tiến bộ và thu nhận nhiều kiến thức hơn về thế giới khi chúng cố gắng phân biệt giữa ảo tưởng và thực tế như những gì mà người lớn làm.

Sự Phát Triển Của Trẻ Em Ảnh Hưởng Như Thế Nào Đến Sự Hiểu Biết Của Chúng Về Tưởng Tượng Và Thực Tế?

Khoảng hai tuổi, trẻ em bắt đầu chơi trò giả vờ. Chúng cũng tin vào những sinh vật tưởng tượng như ông già Noel và chú thỏ Phục sinh và thường có những người bạn tưởng tượng. Và quả thực, ở thời điểm này, trẻ nhỏ gặp khó khăn trong việc phân biệt ảo với thực.

Tuy nhiên, trong độ tuổi từ ba đến mười, trẻ dần trở nên tinh vi hơn trong khả năng hiểu được sự khác biệt. Ví dụ, trẻ mẫu giáo nhỏ tuổi có xu hướng tin rằng mọi thứ chúng nhìn thấy trên TV là thật, nhưng đến năm hoặc sáu tuổi, chúng hiểu rằng nếu điều gì đó vi phạm thực tế, chẳng hạn như các hiệu ứng đặc biệt hoặc hoạt hình trong các chương trình TV yêu thích của chúng thì nó không có thật.

Trong độ tuổi từ 5 đến 8 tuổi, sự quan tâm của trẻ em khi chơi trò giả vờ giảm đi và chúng trở nên ít tin vào các nhân vật tưởng tượng hơn. Sau đó, ở độ tuổi từ 8 đến 12, chúng ngày càng tập trung vào chủ nghĩa hiện thực và tìm cách hiểu thế giới thực thông qua đồ chơi, trò chơi và các hình thức giải trí mà chúng tiếp cận.

Trên thực tế, ở giai đoạn này, trẻ em có những chỉ trích nhất định đối với những chương trình TV mà khiến chúng cảm thấy có vẻ không thực tế. Cũng chính lúc này mà trẻ em trở nên ít thích thú hơn với việc chơi trò giả vờ.

Quỹ đạo này có thể quan sát dễ dàng trong một nghiên cứu về nhận thức của trẻ em đối với các nhân vật truyền hình hư cấu. Cuộc điều tra cho thấy những trẻ 4 tuổi tham gia, tin rằng Big Bird từ Sesame Street là có thật. Tuy nhiên, những người tham gia từ 5 đến 6 tuổi biết rằng Big Bird là một người đàn ông mặc trang phục, vì họ đã hiểu rằng nhân vật này vi phạm thực tế.

Mặt khác, nghiên cứu cũng cho thấy rằng vì một gia đình hư cấu trên một chương trình truyền hình trực tiếp, chẳng hạn như Dunphys trong chương trình Modern Family hoặc Bradys trong The Brady Bunch, không vi phạm tính thực tế — và thậm chí giống với một cái gì đó quen thuộc với trẻ em — những đứa trẻ từ 9 đến 10 tuổi vẫn tin rằng kiểu gia đình TV này là có thật.

Trẻ Em Dùng Những Câu Hỏi Nào Để Phân Biệt Giữa Tưởng Tượng & Thực Tế?

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em và người lớn có xu hướng sử dụng các phương pháp tương tự và dựa trên các dấu hiệu tương tự để phân biệt giữa tưởng tượng và thực tế. Các phương pháp và gợi ý này được thảo luận dưới đây.

Đánh Giá Bối Cảnh

Khi người lớn được cung cấp thông tin mới, họ đánh giá sự thật của thông tin đó dựa trên bối cảnh mà họ tìm thấy thông tin đó.

Mặc dù ngày nay điều này càng trở nên khó khăn hơn khi có quá nhiều nguồn thông tin mà những người khác nhau đánh giá các nguồn khác nhau là ít nhiều đáng tin cậy, nhưng nhìn chung chúng ta có thể đồng ý rằng nếu chúng ta đọc một thông tin về việc phát hiện ra người ngoài hành tinh trên một blog mà chúng ta đã chưa bao giờ nghe nói về, chúng ta thường nghi ngờ về tính thực tế của thông tin.

Ngược lại, nếu chúng ta đọc tin tức trên trang web của NASA, chúng ta có xu hướng tin tưởng hơn.

Một nghiên cứu liên quan đến trẻ em từ 3 đến 6 tuổi cho thấy rằng trẻ em cũng sử dụng các đầu mối về ngữ cảnh khi chúng được kể về những con vật mà chúng không quen thuộc. Khi chúng nghe về những con rồng hoặc ma  trong một bối cảnh viển vông – chúng ít có khả năng tin những con vật đó thực sự tồn tại hơn là nếu chúng được các bác sĩ hoặc nhà khoa học nói rằng chúng đã được sử dụng bởi các bác sĩ hoặc nhà khoa học trong một bối cảnh khoa học. Những kết quả này đã được tìm thấy ở những trẻ em tham gia khảo sát từ 4 tuổi.

Kiến Thức Nền

Một điều khác mà người lớn làm khi họ gặp thông tin mới là so sánh nó với kiến ​​thức mà họ có. Nếu những gì họ biết hỗ trợ cho thông tin mới, họ sẽ quyết định điều đó là hợp lý.

Tuy nhiên, nếu thông tin không có ý nghĩa dựa trên những gì chúng ta đã biết về thế giới, chúng ta sẽ bác bỏ thông tin và cho rằng nó là sai.

Nghiên cứu liên quan đến trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 8 đã chỉ ra rằng trẻ em cũng sử dụng kiến ​​thức hiện có của mình để đánh giá độ tin cậy của thông tin mới. Điểm khác biệt duy nhất là trẻ em tiếp thu kiến ​​thức về thế giới ít hơn so với người lớn.

Thêm vào đó, người lớn có xu hướng kể lại cho trẻ em những câu chuyện về các sự kiện phép thuật và những điều kỳ diệu, chẳng hạn như những con sói biết nói, những ngôi nhà làm bằng kẹo và những người đàn ông thừa cân trượt xuống ống khói và phát quà vào Giáng sinh. Điều này khiến trẻ sẵn sàng tin vào những điều tưởng tượng hơn.

Tuy nhiên, khi chúng trưởng thành và tiếp thu được nhiều kiến ​​thức hơn, trẻ em có khả năng phân biệt giữa tưởng tượng và thực tế một cách chính xác hơn.

Đánh Giá Chuyên Môn

Tất nhiên, phần lớn thông tin mà cả người lớn và trẻ em tiếp xúc đều là kết quả của những cuộc gặp gỡ với người khác. Người lớn có nhiều khả năng tin rằng một loại thực phẩm cụ thể không tốt cho họ nếu họ nghe nó từ một người quen bác sĩ trên LinkedIn hơn là tin vào bản thân chúng ta nếu chúng ta nghe nó từ một người bạn quen trên Facebook. 

Nghiên cứu đã chứng minh rằng trẻ em cũng làm điều tương tự. Khi những người tham gia nghiên cứu trẻ em được yêu cầu quyết định xem một loại cá mới có phải là thật hay không, họ có nhiều khả năng tin rằng loài cá này tồn tại nếu một người trông coi vườn thú, một người được coi là chuyên gia, tuyên bố rằng họ đã từng gặp nó, hơn là một đầu bếp, một người không phải chuyên gia nói tương tự.

Người Lớn Có Thể Giúp Trẻ Em Học Cách Phân Biệt Giữa Ảo Và Thực?

Trẻ em biết người lớn hiểu biết hơn chúng, và do đó chúng có nhiều khả năng tin vào thông tin mà người lớn chia sẻ với chúng hơn là thông tin đến từ những đứa trẻ khác. Do đó, người lớn có thể đóng một vai trò trong việc giúp trẻ em học cách hiểu sự khác biệt giữa tưởng tượng và thực tế.

Đặc biệt, cha mẹ và người giám hộ có thể cung cấp hướng dẫn trong khi kể chuyện hoặc trong khi đọc sách, xem TV hoặc phim hoặc tương tác với nội dung trực tuyến chỉ đơn giản bằng cách ở đó để trả lời các câu hỏi của trẻ và giúp giảm thiểu sự hiểu lầm về điều gì là thực và điều gì không có thật. Các chương trình xóa mù chữ trên phương tiện truyền thông, khi có sẵn, cũng có thể giúp trẻ học cách phân biệt ảo và thực.

Tuy nhiên, cũng có sự khác nhau giữa ảo tưởng và niềm tin. Nhà tâm lý học Jacqueline Woolley nói rằng nếu con bạn tin vào Ông già Noel thì không có lý do gì để bạn ngăn cản chúng.

Nguồn: Can Children Understand the Difference Between Fantasy and Reality? – VeryWellMind (2022)