Có bao giờ bạn nghĩ đến trường hợp mà nhiều người tin rằng một thứ đã xảy ra nhưng trong thực tế trong quá khứ, nó đã không xảy ra. Hiệu ứng Mandela sẽ giúp bạn giải thích về tình huống này.

Nguồn Gốc

Thuật ngữ “Hiệu ứng Mandela” lần đầu tiên được đặt vào năm 2009 bởi Fiona Broome khi cô tạo ra một trang web để trình bày chi tiết về việc quan sát hiện tượng này. Broome đã có mặt tại một hội nghị nói chuyện với những người khác về việc cô nhớ lại thảm kịch về cái chết của cựu tổng thống Nam Phi Nelson Mandela trong một nhà tù ở Nam Phi vào những năm 1980.

Tuy nhiên, Nelson Mandela không chết vào những năm 1980 trong nhà tù – ông qua đời vào năm 2013. Khi Broome bắt đầu nói với những người khác về ký ức của mình, cô nhận ra rằng không chỉ mình cô tin vào điều không thực sự xảy ra này. Những người khác nhớ rằng họ đã xem tin tức về cái chết của Mandela cũng như một bài phát biểu của người vợ góa của ông ấy.

Broome đã bị sốc khi có cả tá người nhớ đến cùng một sự kiện giống hệt nhau một cách chi tiết như vậy trong khi nó chưa từng xảy ra. Được nhà xuất bản sách khuyến khích, cô bắt đầu xây dựng trang web của mình để thảo luận về cái mà cô gọi là Hiệu ứng Mandela và những điều xảy ra tương tự.

Tham khảo thêm về một số hiệu ứng tâm lý khác:

Một Số Ví Dụ Đáng Chú Ý

Câu chuyện của Nelson Mandela không phải là ví dụ duy nhất về loại trí nhớ sai lầm của một nhóm người. Theo đó, người ta phát hiện ra những ký ức sai lệch về những sự kiện khác, điển hình như:

Oscar Meyer

Có một số tranh cãi về cách viết của một thương hiệu xúc xích nổi tiếng, Oscar Mayer weiners. Một số người chắc chắn rằng đã nhớ thương hiệu được đánh vần là “Meyer” thay vì “Mayer” (cách viết đúng).

Vị Trí Của New Zealand

New Zealand là gì của Úc? Nếu bạn nhìn vào bản đồ, bạn sẽ thấy rằng nó là phía đông nam của nước Úc. Tuy nhiên, có một cộng đồng những người đã nhớ rằng New Zealand nằm ở phía đông bắc thay vì đông nam.

Shazaam

Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất về Hiệu ứng Mandela là ký ức chung về bộ phim “Shazaam” có sự tham gia của nam diễn viên / diễn viên hài Sinbad vào những năm 1990.

Trên thực tế, không có bộ phim nào như vậy tồn tại, mặc dù có một bộ phim dành cho trẻ em tên là Kazaam và một số sự trùng hợp khác có thể giúp giải thích cách bộ phim này được tạo ra (hoặc được ghi nhớ) trong tâm trí của nhiều người.

Pikachu

Nhiều người cho biết họ nhớ đến Pikachu, một Pokémon, có đuôi màu đen. Trong thực tế, nhân vật luôn có một cái đuôi màu vàng và rằn đen như rắn.

Chuột Mickey

Chuột Mickey có thể coi là nhân vật hoạt hình nổi tiếng nhất trên thế giới, nhưng nó cũng thường bị nhớ nhầm trong tâm trí người hâm mộ. Mọi người thường nhớ rằng nhân vật này thường đeo dây kéo quần trong khi thực tế thì không.

Giải Thích

Dưới đây là những nguyên nhân xảy ra hiệu ứng Mandela.

Ký Ức Sai Lệch (False Memory)

Một lời giải thích khá thuyết phục cho nguyên nhân của hiệu ứng Mandela đó là nó liên quan đến những ký ức sai lệch. Hãy xem xét một ví dụ về hiệu ứng Mandela để hiểu cách trí nhớ có thể bị sai lệch (và có thể dẫn đến hiện tượng mà chúng ta đang nói).

Tham khảo bài chi tiết về ký ức sai lệch tại đây.

Sự Xung Đột

Khi não của bạn lấp đầy những khoảng trống bị thiếu trong ký ức chính mình để cố gắng hiểu rõ hơn về chúng. Điều này không đồng nghĩa với nói dối mà là ghi nhớ những chi tiết chưa từng xảy ra.

Thông Tin Gây Nhiễu Sau Sự Kiện

Thông tin bạn thu được sau một sự kiện có thể thay đổi trí nhớ của bạn về một sự kiện xảy ra trước đó. Điều này giúp giải thích tại sao lời khai của nhân chứng có thể không đáng tin cậy.

Mồi

Mồi là cách mà các yếu tố hưởng đến nhận thức của chúng ta về một sự kiện, nó còn được gọi là khả năng gợi ý hay tiền giả định. Ở mỗi người, mồi, hay gợi ý là khác nhau. Ví dụ: Hỏi rằng “Bạn có nhìn thấy chiếc ô tô màu đen trước đó không?” thay vì “Bạn có nhìn thấy một chiếc ô tô màu đen không?”. Sự khác biệt trong gợi ý là rất tinh tế và ảnh hưởng trực tiếp đến phản ứng và trí nhớ.

Về bản chất, ký ức là những phần thông tin dễ bị bóp méo được lưu trữ trong não, do đó có thể bị thay đổi theo thời gian. Mặc dù chúng ta cho rằng ký ức của chúng ta là chính xác, nhưng điều này không nhất thiết phải như vậy.

Thực Tại Khác

Một lý thuyết làm cơ sở cho hiệu ứng Mandela bắt nguồn từ vật lý lượng tử và liên quan đến ý tưởng rằng có một dòng thời gian khác diễn ra các sự kiện, hay có các thực tại hoặc vũ trụ khác có thể đang diễn ra cũng như đang hoà cùng với dòng thời gian của chúng ta ở thời điểm hiện tại. Về lý thuyết, điều này sẽ dẫn đến các nhóm những người có cùng ký ức vì dòng thời gian đã bị thay đổi khi chúng ta thay đổi giữa những thực tại khác nhau này.

Tác Động Của Internet

Không nên đánh giá thấp ảnh hưởng của Internet đối với việc hình thành ký ức của một nhóm người. Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà việc nghiên cứu về hiệu ứng Mandela lại phát triển mạnh hơn trong thời đại kỹ thuật số này.

Internet giúp lan truyền thông tin và có những rủi ro dẫn đến quan niệm sai lệch. Những nguy cơ này có thể bắt nguồn từ việc tạo ra những thông tin giả, không có thật trên các cộng đồng, diễn đàn khiến cho một nhóm người tin rằng đó là sự thật.

Trên thực tế, trong một nghiên cứu lớn với hơn 100.000 tin bài được thảo luận trên Twitter, được thực hiện trong khoảng thời gian 10 năm, cho thấy rằng các trò lừa bịp và tin đồn thất thiệt lần nào cũng thắng sự thật khoảng 70%. Kết quả nghiên cứu này không sử dụng các tài khoản fake mà sử dụng mẫu là các tài khoản được xác minh của người dùng thật và họ dễ dàng chịu trách nhiệm trong việc phát tán thông tin sai lệch với tỷ lệ cao hơn nhiều so với sự thật.

Khi mỗi người ghi nhớ những trải nghiệm hoặc ký ức của riêng họ về một sự kiện, những ký ức sai lệch đó có thể ảnh hưởng đến ký ức của người khác.

Ví dụ, Sinbad đã đóng vai chính trong các bộ phim khác vào những năm 1990 và xuất hiện trong poster cho bộ phim “Houseguest” được gửi qua hộp thư (điều này trông giống với một thần đèn, điều này có thể giải thích mối liên hệ với bộ phim “Shazaam”). Sinbad cũng ăn mặc như thần đèn cho một sự kiện mà anh ấy tổ chức vào những năm 1990.

Khi một người đề cập đến bộ phim “Shazaam” này (có thể là trên internet), nó đã làm thay đổi ký ức của những người đang cố gắng nhớ lại nội dung phim mà Sinbad đã làm từ những năm 1990. Các cộng đồng trực tuyến lan truyền thông tin này cho đến khi nó có vẻ là sự thật.

Lời giải thích này được hỗ trợ bởi bằng chứng cho thấy rằng việc ghi nhớ lặp đi lặp lại điều gì đó giúp bạn tin tưởng vào trí nhớ ngay cả khi nó dần không chính xác theo thời gian. Khi ngày càng có nhiều người cung cấp thông tin chi tiết không chính xác, những thông tin này sẽ được đưa vào ký ức của người khác như sự thật và củng cố niềm tin của họ rằng họ đúng.

Tham Khảo: Tự Chẩn Đoán Bệnh Tâm Thần Qua Internet

Nguồn: Verywellmind – What is Mandela effect?

Source link

Tổng Hợp Kiến Thức Tâm Lý A-Z

Tổng Quan Về Hiệu Ứng Mandela