Sự Khác Biệt Giữa Cố Vấn, Khai Vấn & Tham Vấn Tâm Lý

10/02/2022

Nhiều người cảm thấy khó khăn trong việc phân biệt giữa cố vấn, khai vấn và tham vấn tâm lý. Ba hình thức này thực tế đều được sử dụng trong lĩnh vực tâm lý, tuy nhiên, chúng có sự khác biệt rất lớn ở môi trường ứng dụng, đối tượng, hiệu quả,...

Để hiểu hơn về ba hình thức này, hãy tham khảo bài viết sau.

Sự Khác Biệt Trong Các Định Nghĩa

Trước khi tìm hiểu sự khác biệt trên nhiều phương diện, chúng ta cần hiểu định nghĩa về tư vấn, khai vấn và tham vấn tâm lý.

Định Nghĩa Về Cố Vấn

World Education Services (WES) đã đưa ra định nghĩa dễ hiểu về sự cố vấn (mentoring), đó là “mối quan hệ giữa hai người trong đó cá nhân có nhiều kinh nghiệm, kiến thức và nhiều kết nối hơn có thể truyền lại những gì họ đã học cho một cá nhân ít kinh nghiệm hơn trong một lĩnh vực nhất định.”

Giải Thích:

Cố vấn là quá trình mà một chuyên gia có kinh nghiệm thường xuyên đưa ra những lời khuyên và sự khôn ngoan cho nhân viên, cấp dưới, hoặc những người chưa có kinh nghiệm và sự khôn ngoan. Người quản lý hoặc người cấp trên có thể là người cố vấn hoặc chỉ định người cố vấn cho nhân viên/cấp dưới của họ, nhưng nhân viên cũng có thể tìm thấy người cố vấn của riêng mình ở những người mà họ ngưỡng mộ và muốn noi theo.

Người cố vấn đóng vai trò là cố vấn chuyên môn và cung cấp thông tin cho những người được cố vấn, trả lời các câu hỏi cũng như giải quyết các mối quan tâm. Cùng với các mối quan hệ nghề nghiệp, người được cố vấn cũng có thể xây dựng mối quan hệ cá nhân và tình bạn lâu dài với người cố vấn của họ.

Các nhà lãnh đạo có thể chọn thúc đẩy quan hệ cố vấn trong tổ chức của họ để cung cấp cho nhân viên sự trợ giúp cá nhân và thúc đẩy một môi trường làm việc tích cực.

Ngoài môi trường làm việc, cố vấn cũng được áp dụng trong môi trường học đường. Chúng ta sẽ dễ dàng gặp các nhà cố vấn học đường, những người hỗ trợ học sinh.

Định Nghĩa Về Khai Vấn

Liên đoàn Khai vấn Quốc tế (ICF) định nghĩa khai vấn (coaching) là “hợp tác với khách hàng trong một quá trình giúp kích thích tư duy và sáng tạo, truyền cảm hứng để họ phát huy tối đa tiềm năng cá nhân và nghề nghiệp của mình”.

Giải Thích:

Khai vấn là quá trình truyền cảm hứng và thúc đẩy một người đạt được tiềm năng và khả năng thực hiện công việc ở mức cao nhất.

Thông thường, các nhà khai vấn khuyến khích mọi người phát triển và hướng tới các mục tiêu có thể giúp họ phát triển về mặt chuyên môn.

Phương pháp khai vấn thường liên quan đến việc khơi gợi suy nghĩ, đối thoại và sáng tạo. Mục đích của khai vấn thường là để thay đổi và cải thiện cách suy nghĩ và hành vi, tối ưu hóa hiệu suất và mức năng suất của họ.

Nó cũng dạy cho họ các kỹ năng như giao tiếp, lãnh đạo, làm việc nhóm và quản lý căng thẳng, dẫn đến những cải tiến tổng thể trong một tổ chức.

Định Nghĩa Về Tham Vấn Tâm Lý

Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA), tham vấn tâm lý (counselling) liên quan đến việc “giúp những người có vấn đề về sức khỏe thể chất, tình cảm và tâm thần cải thiện cảm giác hạnh phúc, giảm bớt cảm giác đau khổ và giải quyết khủng hoảng.” Các nhà tâm lý học tham vấn cũng cung cấp "đánh giá, chẩn đoán và điều trị các triệu chứng tâm lý nghiêm trọng."

Giải Thích:

Tham vấn tâm lý là quá trình hỗ trợ tinh thần cho con người, giúp họ vượt qua những thách thức về sức khỏe tâm thần như căng thẳng, trầm cảm, lo lắng và đau buồn.

Các nhà tham vấn có xu hướng trở thành những chuyên gia đồng cảm, thấu hiểu và tôn trọng quan điểm và kinh nghiệm của người khác. Họ thường đặt câu hỏi, lắng nghe và giúp mọi người khám phá quá khứ của họ để tìm ra các nguyên nhân của cảm xúc bản thân. Các nhà tham vấn được cấp phép có thể đưa ra các chẩn đoán về tình trạng sức khỏe của một người và đưa ra các phương pháp điều trị cho thân chủ. Họ cũng có thể đưa ra lời khuyên về cách quản lý cảm xúc và cách đối phó với những tình huống khó khăn. Mục đích của tham vấn thường là để nâng cao khả năng kiểm soát cảm xúc của một người và/hoặc có tính điều chỉnh các hành vi nhất định.

>>> Xem Thêm: Chương Trình Hỗ Trợ Nhân Viên

Các Ví Dụ Về Cố Vấn, Khai Vấn Và Tham Vấn Tâm Lý

Ví Dụ Về Cố Vấn và Tham Vấn Tâm Lý

Lucy, 28 tuổi, tham gia tham vấn tâm lý với Ron về vấn đề lạm dụng chất kích thích. Sau một vài phiên, Ron phát hiện ra rằng Lucy có những mục tiêu cá nhân khác ngoài việc ngừng uống rượu.

Ron đã liên hệ với Donna, một chuyên gia về cuộc sống - nhà cố vấn để hỗ trợ Lucy đạt được những mục tiêu này. Ba người họ cùng nhau tìm ra một kế hoạch hành động cụ thể cho Lucy.

Donna ủng hộ những quyết định của Lucy trong khi Ron tiếp tục hỗ trợ Lucy khám phá những tổn thương trong quá khứ và lý do tại sao cô lại lạm dụng rượu.

Ví Dụ Về Khai Vấn Và Cố Vấn

David là nhà khai vấn tâm lý vừa ký hợp đồng với Steve. Sau một vài buổi học, Steve đã bộc lộ một số nhu cầu mà chỉ một nhà cố vấn được đào tạo và có giấy phép hành nghề mới có thể phục vụ được.

David có mối quan hệ làm việc thân thiện với một số cố vấn ở địa phương. Anh đã giới thiệu Steve đến một trong số họ. Họ quyết định cùng nhau hợp tác hỗ trợ Steve thông qua việc chia sẻ những mong muốn và thiết lục mục tiêu trong tương lai gần của anh ấy.

Ví Dụ Về Sự Dễ Nhầm Lẫn Giữa Cố Vấn Và Khai Vấn

Một nhà khai vấn mới vào nghề, tên là Rhonda, đang gặp khó khăn trong việc phát triển công việc khai vấn của cô ấy. Một khai vấn dày dặn kinh nghiệm, Kristina, với nhiều năm kinh nghiệm thành công, đề nghị và chỉ cho Rhonda một số cách để phát huy hết tiềm năng đáng kinh ngạc của cô ấy. Rhonda gặp Kristina hàng tuần và hỏi những câu hỏi cụ thể để xây dựng công việc kinh doanh của cô ấy.

Kristina giúp hướng dẫn Rhonda trên con đường cá nhân của cô ấy để thành công và giúp cô ấy phát triển các câu hỏi khai vấn về cuộc sống rộng hơn, mà Rhonda thấm nhuần và ngay lập tức đưa ra hành động.

So Sánh Giữa Cố Vấn, Khai Vấn Và Tham Vấn Tâm Lý

Bảng sau sẽ cho bạn sự so sánh giữa cố vấn, khai vấn và tham vấn tâm lý.

	Khai vấn	Tham Vấn	Cố Vấn
Khung thời gian	Một vài tháng tới một năm, hoặc lâu hơn	Về cơ bản cần lâu dài, nhưng tùy trường hợp	Về cơ bản cần lâu dài, có thể kéo dài vài năm
Mối quan hệ	Nghiêm túc	Nghiêm túc	Thân thiện và cởi mở hơn
Tập trung	Phát triển cá nhân và chuyên môn	Hồi phục sau chấn thương hoặc các rối loạn tâm lý, cảm xúc	Phát triển chuyên môn
Thời gian định hướng	Hiện tại và tương lai	Cơ bản liên quan đến quá khứ và hiện tại	Hiện tại và tương lai
Trả phí	Có	Có	Không thường xuyên trả phí
Yêu cầu về bằng cấp đối với người thực hành	Khuyến khích có chứng chỉ và các chứng nhận	Yêu cầu bằng cấp theo luật pháp	Không yêu cầu về bằng cấp hoặc chứng nhận
Lĩnh vực điển hình	Quá trình thực hiện, năng suất, cảm nhận hạnh phúc, hiệu quả lãnh đạo, mục tiêu cần đạt	Sức khỏe tâm thần liên quan đến cảm nhận hạnh phúc, lo lắng, căng thẳng, trầm cảm và sang chấn	Sự trưởng thành về phát triển về nghề nghiệp
Thách thức	Môi trường làm việc công nghiệp không có quy chuẩn. Khó khăn trong việc lên lộ trình khai vấn và yêu cầu trả phí trước khi thực hiện	Có nhiều sự kì thị có liên quan đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần	Những cố vấn chuyên nghiệp luôn bận rộn đến mức không có thời gian cho việc xây dựng và hình thành các mối quan hệ của họ

So Sánh Về Mặt Lợi Ích Giữa Cố Vấn, Khai Vấn Và Tham Vấn Tâm Lý

Lợi Ích Của Cố Vấn

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng cố vấn nâng cao hiệu quả công việc (Scandura, 1992). Thành công trong kinh doanh thường được đo lường bằng sự lành mạnh về tài chính và sự thăng tiến trong sự nghiệp, những lĩnh vực mà cố vấn có thể đóng một vai trò quan trọng. Mô hình hành vi và hướng dẫn thăng tiến là một vài cách mà cố vấn có thể hỗ trợ.

Sự thành công của bạn trong tổ chức là một lợi ích khác của việc cố vấn. Khi các mối quan hệ và cảm giác thân thiết được hình thành giữa các đồng nghiệp mong muốn có sự thăng tiến sự nghiệp trong công ty họ đang làm, họ sẽ hành động để đạt được thành công đó.

Các phương pháp làm việc hiệu quả hơn cho phép một doanh nghiệp phát triển và thậm chí có thể truyền cảm hứng cho những người khác. Khả năng giữ chân nhân viên và tăng cường doanh thu có thể được cải thiện khi có các mối quan hệ cố vấn thường xuyên, đặc biệt là với những nhân viên mới (Marie Block, Claffey, Korow, & McCaffrey, 2005).

Như nói ở trên, trong môi trường học đường, cố vấn cũng là một trong những yếu tố giúp học sinh thành công trên con đường học tập.

Dưới đây là một số các lợi ích của việc cố vấn:

Trao quyền
Cải thiện kỹ năng giao tiếp
Cải thiện năng suất
Hỗ trợ
Phản hồi
Cơ hội nhận thức sâu sắc
Cải thiện nhận thức về bản thân và vị trí kiểm soát
Tăng khả năng tự điều chỉnh
Nâng cao lòng tự trọng và hiệu quả bản thân
Cải thiện động lực

Lợi Ích Của Khai Vấn

Khai vấn mang lại lợi ích cho người được khai vấn bằng cách tạo không gian để họ tiến lên trong lĩnh vực mà họ lựa chọn. Các khai vấn viên được chứng nhận có kỹ năng trong việc đồng sáng tạo các lộ trình hướng tới cải thiện năng lực về sức khỏe, năng suất và đạt được mục tiêu. Việc khai vấn có thể diễn trong trong kinh doanh, nuôi dạy con cái, các mối quan hệ, sức khỏe, tài chính, và nhiều lĩnh vực khác.

Sự rõ ràng là một lợi ích đáng kể được hầu hết người từng khai vấn nhận thấy. Các khai vấn viên đồng hành cùng người được khai vấn trong hành trình hướng tới nhận thức về bản thân và cộng tác trong các kế hoạch hành động cụ thể giúp họ tiến lên phía trước. Quá trình này giúp tạo ra một cách tồn tại mới trên thế giới cho phép người được khai vấn vượt qua những trở ngại đã cản trở sự tiến bộ cá nhân và nghề nghiệp trong quá khứ.

Tính nhiệm vụ là một lợi ích khác của khai vấn. Điều này giúp đo lường sự di chuyển thành công đến các mục tiêu mong muốn của người được khai vấn. Các mốc quan trọng đã thiết lập và khai vấn viên sẽ tiếp thêm sinh lực trên con đường đạt được mục tiêu thành công của người được khai vấn.(Tetlock & Boettger, 1989).

Khai vấn tạo không gian cho nhiều công cụ nhận thức hơn được sử dụng, đưa ra các kinh nghiệm khám phá bản thân chính xác hơn. Nó cho phép mọi người nhìn xa hơn những gì ở ngay trước mắt để có được bức tranh toàn cảnh hơn.

Sự phong phú và sự thay đổi trong các công cụ khai vấn là những lợi ích bổ sung. Vì mỗi người là khác nhau, nên việc có một lượng lớn các công cụ để hỗ trợ sẽ giúp ích cho bạn. Việc thử và sai trong việc tìm kiếm công cụ phù hợp cho mỗi cá nhân là có khả năng xảy ra.

>>> Xem Thêm: Tầm Quan Trọng Của Khai Vấn

Lợi Ích Của Tham Vấn Tâm Lý

Tham vấn tâm lý mang lại lợi ích bằng cách tạo ra một không gian đáng tin cậy và an toàn để chữa các bệnh về tâm lý. Các nhà tham vấn tâm lý được cấp phép có kỹ năng thành thạo để xử lý những cảm xúc và tình huống khó khăn. Họ biết các phương pháp trình tìm kiếm sự giải tỏa đối với nhiều dạng cảm xúc khác nhau. Hơn hết, chữa bệnh thông qua tham vấn cũng có nhiều tác dụng trong các lĩnh vực khác trong cuộc sống.

Sự đa dạng hóa các can thiệp từ các nhà tham vấn là một lợi ích lớn đối với phương pháp tiếp cận. Mỗi người đều có trải nghiệm khác nhau, có sự khác biệt về tuổi tác, văn hóa, địa vị kinh và xã hội, do đó họ sẽ cần nhiều tư vấn và can thiệp tâm lý tích cực để có thể chữa lành các tổn thương từ đời thực.

Một lợi ích khác của tham vấn là nó giúp người được tham vấn cảm thấy yên tâm hơn với lịch sử hình thành có từ rất lâu và đã tuân theo mô hình y tế; do đó nó đã được xác nhận về mặt khoa học. Việc xác nhận này mang lại uy tín cho bản thân những nhà tham vấn tâm lý và sự tin tưởng của những người được tham vấn.

Lời Kết

Việc phân biệt giữa cố vấn, khai vấn và tham vấn tâm lý vô cùng quan trọng. Sự nhầm lẫn giữa các hình thức này có thể khiến bạn không có được các lợi ích cần thiết cho bản thân. Nói một cách đơn giản, khi bạn cần hỗ trợ về sức khỏe tâm thần, khai vấn hoặc cố vấn sẽ không thể giúp bạn giải quyết các vấn đề bạn đang có.

Trong trường hợp gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần, bạn có thể liên hệ với Hotline 0977.729.396. Viện Tâm lý Việt - Pháp luôn có những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực với nhiều năm kinh nghiệm, sẵn sàng hỗ trợ bạn vượt qua các rào cản về tâm lý để có sức khỏe tinh thần tốt nhất.

Nếu bạn gặp các vấn đề cần khai vấn hoặc cố vấn, hãy tham khảo từ người thân, bạn bè, đồng nghiệp hoặc thậm chí cấp trên để được hỗ trợ tốt nhất.

Bài viết được tham khảo từ các nguồn: