Trong bối cảnh thiếu nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần, liệu pháp kỹ thuật số có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp sự hỗ trợ cho các cộng đồng chưa được phục vụ đầy đủ.
Theo một cuộc khảo sát năm 2022, 90% công chúng cho rằng hiện nay đang có một cuộc khủng hoảng về sức khỏe tâm thần ở Hoa Kỳ. Một nửa thanh niên và 1/3 tổng số người trưởng thành cho biết họ luôn luôn hoặc thường xuyên cảm thấy lo lắng trong năm qua, theo một khảo sát được thực hiện bởi Quỹ Gia đình Kaiser và CNN vào năm 2022. Một phần ba số người được hỏi không nhận được các dịch vụ sức khỏe tâm thần mà họ cần. Khi được hỏi về những rào cản cụ thể trong việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc, 80% cho rằng chi phí và hơn 60% cho rằng sự xấu hổ và kỳ thị là những trở ngại chính. Sự thiếu hụt các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cũng rất nghiêm trọng, với 60% nhà tâm lý học báo cáo rằng không có cơ hội tiếp nhận bệnh nhân mới, theo COVID-19 Practitioner Impact Survey năm 2022 của Hiệp Hội Tâm Lý Học Hoa Kỳ (APA).
Những nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần trên khắp đất nước cho rằng phải cấp bách tìm ra những cách thức mới để đáp ứng nhu cầu cao về dịch vụ và các nhà đổi mới đang khám phá các biện pháp can thiệp khác với các mô hình trị liệu truyền thống. Các phương pháp tiếp cận sáng tạo bao gồm các hình thức hỗ trợ đòi hỏi ít cam kết về thời gian hơn từ các cá nhân, có thể được cung cấp thông qua các thiết bị kỹ thuật số hoặc cả hai. Các bác sĩ lâm sàng và nhà nghiên cứu nhìn thấy lợi ích của những chiến lược này trong các môi trường như phòng khám cộng đồng và khuôn viên trường đại học, nơi các nhà tâm lý làm việc và bệnh nhân sẵn sàng khám phá các lựa chọn mới để tiếp cận sự trợ giúp.
Tiến sĩ, nhà tâm lý học Martyn Whittingham, ở Ohio, người đã phát triển một phương pháp can thiệp trị liệu nhóm ngắn gọn, cho biết: “Việc thiếu khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần là một vấn đề không thiên vị. “Những người thuộc các cộng đồng bị thiệt thòi thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận liệu pháp tâm lý chất lượng và những chiến lược đổi mới này có thể hỗ trợ cho nhiều người hơn nữa.”
Can thiệp kỹ thuật số
Việc sử dụng các ứng dụng sức khỏe tâm thần tiếp tục tăng vọt. Một số ứng dụng nhất định, chẳng hạn như trị liệu kỹ thuật số, có thể có giá từ 300 đến 1.500 USD mỗi năm và thường không được bảo hiểm chi trả. Các nhà tâm lý học đang vận động ở cấp tiểu bang và liên bang để các tổ chức bảo hiểm y tế trang trải các khoản phí. Tiến sĩ, phó giáo sư tâm lý Stephen Schueller tại Đại học California, Irvine, cho biết mặc dù phương pháp trị liệu kỹ thuật số có tiềm năng đáng kể, nhưng các nhà tâm lý học cũng “vẫn đang tìm cách sử dụng những công cụ này trong quy trình làm việc lâm sàng”. “Bằng chứng cho thấy rằng mọi người sử dụng tốt nhất từ liệu pháp kỹ thuật số khi được kết hợp với một số hình thức hỗ trợ của con người.” Ông nói, mọi người có thể cần được đào tạo để khắc phục các sự cố kỹ thuật và kiểm tra xem liệu các triệu chứng có được cải thiện hay không.
Trị liệu kỹ thuật số có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp hỗ trợ cho các cộng đồng chưa được quan tâm, đặc biệt là những người nói các ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh. Nhưng hầu hết các ứng dụng sức khỏe tâm thần chỉ có sẵn bằng tiếng Anh. Cộng đồng Latinx đại diện cho cộng đồng không phải người da trắng lớn nhất ở Hoa Kỳ, tuy nhiên chỉ 14,5% ứng dụng sức khỏe tâm thần được nghiên cứu trong một bài đánh giá tài liệu gần đây có khả năng hoạt động bằng tiếng Tây Ban Nha (Muñoz, A. O., et al., Frontiers in Digital Health, Vol. 3, 2021).
Schueller gần đây đã bắt đầu một nghiên cứu sử dụng phương pháp trị liệu kỹ thuật số có tên SilverCloud, cung cấp các kỹ năng trị liệu hành vi nhận thức và các bài tập thực hành để giúp mọi người giải quyết lo âu, trầm cảm, mất ngủ và các vấn đề khác. Nhóm của anh ấy đang sử dụng phiên bản tiếng Tây Ban Nha và đào tạo những người nói tiếng Tây Ban Nha trong cộng đồng để hướng dẫn những bệnh nhân nói tiếng Tây Ban Nha đơn ngữ cách sử dụng ứng dụng hiệu quả. Nhóm của Schueller đang khám phá xem sự hỗ trợ của con người vào hoạt động can thiệp của SilverCloud sẽ tác động như thế nào đến kết quả lâm sàng và mức độ tương tác với ứng dụng cũng như cách tích hợp tốt nhất liệu pháp kỹ thuật số này vào việc cung cấp dịch vụ chăm sóc.
Tiến sĩ, Phó giáo sư Khoa học xã hội y tế Jessica Schleider, tại Đại học Northwestern ở Chicago, đã nghiên cứu các công cụ kỹ thuật số tương tác cho phép người dùng mạng xã hội truy cập các biện pháp can thiệp phiên lẻ có thể hoàn thành trong một lần. Cô quan tâm đến việc tạo ra một hình thức hỗ trợ ngoài các tin nhắn từ đường dây nóng hỗ trợ khủng hoảng tự động mà người dùng thường nhận được khi thuật toán dành cho nền tảng truyền thông xã hội phát hiện các từ khóa tìm kiếm có rủi ro cao, chẳng hạn như “tự tử” hoặc “tự sát”. Schleider cho biết, dữ liệu tiết lộ rằng rất ít người sử dụng các tài nguyên này vì các tin nhắn có vẻ không mang tính cá nhân và vô hiệu. Cô nói: “Những biện pháp can thiệp mới này không được thiết kế để giải quyết vấn đề trong một phiên, nhưng việc giúp mọi người đưa ra một lựa chọn đúng đắn có thể thay đổi quỹ đạo cuộc sống của họ”.
Chia sẻ thông qua truy cập mở
Khoa học mở đã là xu hướng của các nhà nghiên cứu trong nhiều năm, nhưng các nhà tâm lý học hiện cũng đang kết hợp để chia sẻ các công cụ đánh giá lâm sàng đáng tin cậy nhất hiện có trên một trang web. Ý tưởng xây dựng loại nguồn lực này bắt nguồn từ Tiến sĩ Mian-Li Ong, một cựu nghiên cứu sinh làm việc với Tiến sĩ Eric Youngstrom, giáo sư tâm lý học và tâm thần học tại Đại học Bắc Carolina ở Đồi Chapel. Háo hức phá bỏ bức tường giữa tâm lý học và công chúng, Youngstrom và một số sinh viên đã thành lập Hội hỗ trợ khoa học tâm lý (Helping Give Away Psychological Science - HGAPS), một tổ chức phi lợi nhuận làm việc để chia sẻ thông tin về tâm lý học nhằm thúc đẩy sức khỏe tinh thần. Youngstrom và các đồng nghiệp đã xem xét và phân tích thống kê hàng chục công cụ đánh giá miễn phí đối với một số tình trạng—bao gồm trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng sau sang chấn và rối loạn tăng động/giảm chú ý—và đưa ra các biện pháp đáng tin cậy nhất có sẵn trên trang web HGAPS. Mọi người có thể làm bài kiểm tra trực tuyến và sau đó nhận điểm đánh giá để chia sẻ với những nhà chuyên môn. Youngstrom cho biết: “Nhiều nhà trị liệu cung cấp phương pháp điều trị mà không sử dụng thang đánh giá hoặc sàng lọc. “Chúng tôi có xu hướng hỏi khách hàng tại sao họ muốn trị liệu và tập trung điều trị dựa trên phản hồi, nhưng các đánh giá có thể xác định các vấn đề quan trọng mà khách hàng có thể không nhận thức được.” Ông hy vọng các đánh giá sẽ thúc đẩy nhiều người tìm đến trị liệu và hưởng lợi nhiều nhất có thể từ việc điều trị.
HGAPS cũng đã bắt đầu xây dựng các trang trên Wikiversity chia sẻ các công cụ đánh giá đáng tin cậy nhất bằng nhiều ngôn ngữ cho 16 tình trạng sức khỏe tâm thần, bao gồm rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn lưỡng cực ở thanh thiếu niên và rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Một số trang Wiki cũng liên quan đến các chương trình nổi tiếng, chẳng hạn như Squid Game, cung cấp các tài nguyên về sức khỏe tâm thần liên quan đến các chủ đề trong chương trình, chẳng hạn như tình trạng thực phẩm không an toàn và bạo lực tình dục. Theo bảng điều khiển HGAPS, đã có hơn 400 triệu lượt xem tài nguyên của tổ chức trên web.
Sức mạnh của một cuộc hẹn
Tầm quan trọng của việc thiết kế các biện pháp can thiệp có thể tiếp cận nhiều người hơn đang lấy đà không chỉ trong lĩnh vực kỹ thuật số mà còn trong bối cảnh trị liệu cá nhân và nhóm. Dữ liệu cho thấy hầu hết bệnh nhân không quay lại sau buổi hẹn trị liệu đầu tiên, ngay cả khi các nhà cung cấp khuyến nghị điều trị liên tục (Hoyt, M. F., et al. [Eds.], Single-Session Therapy by Walk-In or Appointment, Routledge, 2018). Nhận thức được thực tế này, nhà tâm lý học Windy Dryden, Tiến sĩ, giáo sư danh dự về nghiên cứu tâm lý trị liệu tại Đại học Goldsmiths ở London, đã bắt đầu đưa ra một hình thức trị liệu có thể giúp ích hiệu quả cho bệnh nhân chỉ trong một buổi. Ông đã đào tạo các cố vấn tại hơn 20 trường đại học ở Vương quốc Anh sử dụng mô hình này và phần lớn bệnh nhân mà ông gặp thông qua chương trình hỗ trợ nhân viên đều chọn tham gia một buổi mặc dù tám buổi được bảo hiểm chi trả (Australian & New Zealand Journal of Family Therapy, Vol. 41, No. 3, 2020).
Trong năm ngoái, nhu cầu đào tạo trị liệu một phiên của Dryden đã tăng lên do những người quản lý tại các cơ quan chăm sóc sức khỏe mong muốn giảm danh sách chờ. Dryden nói: “Tôi rất vui được cung cấp khóa đào tạo cho mục đích này, nhưng đây không phải là mục đích chính của liệu pháp một phiên”. “Mục tiêu là giúp mọi người rời khỏi phiên trị liệu với sự trợ giúp mà họ đang tìm kiếm.”
Bệnh nhân hoàn thành bảng câu hỏi trước buổi trị liệu và chia sẻ những gì họ muốn từ phiên trị liệu, cách họ đã tìm kiếm sự giúp đỡ trong quá khứ, điều gì đã giúp ích và điều gì không, cũng như các thông tin khác. Nhiều bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đánh giá chính xác các mối đe dọa và khả năng đối phó của họ khi đối mặt với các mối đe dọa, vì vậy Dryden giúp họ nói về các tình huống để cải thiện độ chính xác. Ông nói: “Sự can thiệp này dành cho nhóm chưa có điều kiện để tiếp cận trị liệu. “Mọi người nhận được những gì họ muốn và danh sách chờ giảm xuống.”
Bằng chứng cho thấy phương pháp điều trị một phiên đang giúp ích cho bệnh nhân. Khi xem xét có hệ thống các nghiên cứu liên quan đến liệu pháp một phiên để điều trị rối loạn lo âu ở thanh thiếu niên và người lớn, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng sự can thiệp này vượt trội hơn so với việc không điều trị và tương tự như các đợt điều trị đa dạng trong việc giảm các triệu chứng lo âu (Bertuzzi et al., Frontiers in Psychology, Vol. 12, 2021).
Học đi đôi với hành
Trị liệu nhóm ngắn tập trung (Focused brief group therapy - FBGT) là một chiến lược khác giúp tăng cường khả năng tiếp cận bằng cách trao quyền cho người tham gia thực hành các kỹ năng trong một môi trường an toàn. Mô hình này bao gồm 8 đến 12 buổi trị liệu nhóm, được phát triển bởi Whittingham khi ông còn là phó giáo sư tâm lý học lâm sàng tại Đại học bang Wright. Các nhà chuyên môn của trung tâm tư vấn có danh sách chờ dài và họ rất cần một biện pháp can thiệp phù hợp với hệ thống lịch học. Whittingham nói: “Tôi biết học sinh ngày càng quan tâm đến các mối quan hệ và tôi muốn sử dụng sức mạnh của hỗ trợ nhóm để giúp đỡ mọi người”.
Những người tham gia thực hiện một bước đánh giá trước được gọi là bối cảnh giữa các cá nhân để hiểu những phiền muộn cụ thể trong mối quan hệ của họ. Công cụ này đánh giá các đặc điểm như tính quyết đoán, tính thống trị, tính dễ chịu và sự ấm áp, đồng thời họ sẽ thiết lập các mục tiêu với nhà trị liệu để cải thiện mối quan hệ. Trong các cuộc họp, những người tham gia trình bày lại mục tiêu của họ và thực hiện những hành vi mới. Nếu ai đó chia sẻ những khó khăn trong một mối quan hệ, một thành viên trong nhóm sẽ cố gắng hỗ trợ bằng cách đặt các câu hỏi tiếp theo và khẳng định người đó. Whittingham nói: “Đây không phải là trò chơi nhập vai. “Bằng cách tương tác trong thời gian thực, mọi người trải nghiệm những phản ứng sâu sắc về thể chất và cảm xúc vì họ thường sợ bị từ chối.” Ông nói, khi họ chấp nhận rủi ro bằng cách thử những hành vi mới và trải nghiệm sự chấp nhận, những người tham gia sẽ sẵn sàng thử những hành vi mới trong cuộc sống của họ hơn.
Mặc dù FBGT bắt nguồn từ môi trường đại học nhưng ngày càng nhiều tổ chức chăm sóc sức khỏe bắt đầu liên hệ với Whittingham để tìm hiểu cách triển khai mô hình. Bác sĩ tâm thần Meenakshi Denduluri, MD, bị thu hút bởi FBGT vì các nhóm tập trung vào “hiện tại và bây giờ” thay vì tập trung vào giáo dục tâm lý dựa trên kỹ năng. Denduluri, người gần đây đã lãnh đạo FBGT tại Khoa Khoa học Hành vi Tâm thần của Đại học Stanford ở California, cũng nhận thấy rằng những người theo liệu pháp cá nhân thường gặp khó khăn với các mô hình liên cá nhân khiến khả năng tiến triển trong điều trị của họ bị ức chế. Cô nói: “Sự an toàn về mặt tâm lý trong các nhóm trị liệu cho phép mọi người chấp nhận những rủi ro giữa các cá nhân mà họ không thể chấp nhận trong cuộc sống cá nhân của mình”.
Các trường đại học cũng đang ngày càng tận dụng sức mạnh chữa lành của các kết nối xã hội để tăng cường hỗ trợ cho những sinh viên đang gặp khó khăn với các vấn đề sức khỏe tâm thần. Zoe Ragouzeos, Tiến sĩ, Nhân viên xã hội lâm sàng được cấp phép - LCSW, giám đốc điều hành của Dịch vụ Tư vấn và Chăm sóc Sức khỏe tại Đại học New York. Mặc dù chương trình hỗ trợ đồng đẳng không phải là mới, nhưng chúng đang phổ biến tại các cơ sở trên toàn quốc trong bối cảnh cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần hiện nay và hiện giờ việc hỗ trợ sinh viên là trách nhiệm của toàn bộ cộng đồng trong trường — bao gồm cả các đồng nghiệp. Cô cho rằng những chương trình hỗ trợ đồng đẳng này có thể làm giảm kỳ thị, tiếp cận nhiều người hơn và tăng tính đa dạng trong các lựa chọn hỗ trợ.
Các nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe tâm thần tại Đại học New York rất mong muốn kết hợp các đồng nghiệp vào các dịch vụ hỗ trợ sinh viên của trường vào năm 2023, điều này đã thúc đẩy Ragouzeos khởi động một chương trình lắng nghe đồng đẳng, trong đó những người tham gia chia thành từng cặp và trả lời một câu hỏi, chẳng hạn như “Hiện giờ bạn đang thật sự nghĩ gì?" Những người tham gia lần lượt lắng nghe và hồi đáp lại bằng những câu như “Còn điều gì nữa không?” hoặc “Cảm ơn bạn đã chia sẻ.” Họ kết thúc cuộc trò chuyện bằng cách bày tỏ cảm giác tích cực khi được nghe sự chia sẻ của đối phương. Kết quả khảo sát từ hơn 500 sinh viên cho thấy hầu hết người tham gia đều cảm thấy bớt căng thẳng, lo lắng và choáng ngợp hơn sau khi tương tác với bạn bè. Ragouzeos nói: “Điều đáng chú ý là có nhiều sinh viên cảm thấy rằng họ không có một nơi để họ chia sẻ về những gì đang diễn ra mà không bị gián đoạn”.
Các chương trình hỗ trợ đồng đẳng bao gồm giáo dục tâm lý, trong đó sinh viên được đào tạo cung cấp thông tin về các chủ đề sức khỏe tâm thần, đến các nhóm hỗ trợ, nơi sinh viên được chính thức chia sẻ kinh nghiệm và cảm xúc của họ. Ragouzeos nhận thấy sinh viên rất quan tâm đến việc học cách giúp đỡ những người cùng lứa đang gặp khó khăn và trò chuyện để nâng cao hạnh phúc. Ragouzeos cho biết: “Chúng tôi không thể đáp ứng nhu cầu nếu không có họ vì có quá ít người tìm đến các kênh dịch vụ tư vấn chính thức”. “Trách nhiệm của chúng tôi là tìm cách để học sinh giúp đỡ lẫn nhau và đảm bảo các em có đủ nguồn lực phù hợp để hỗ trợ lẫn nhau một cách an toàn."
Đọc thêm:
Shen, J., et al., Internet Interventions, 2023
Humphrey, D., et al., Mary Christie Institute and Ruderman Family Foundation, 2022
How Kaiser Permanente created a mental health and wellness digital ecosystem
Mordecai, D., et al., NEJM Catalyst, 2021
Bài viết được dịch từ nguồn: Mental health care is in high demand. Here’s how psychologists are leveraging technology and their peers to meet the need, một bài viết trong series Trends in 2024 của APA.
-----------------------------
Viện Tâm lý Việt - Pháp
Trụ sở chính & Trung tâm trị liệu tại Hà Nội: Số 54 Trần Quốc Vượng, P. Dịch Vọng Hậu, Q. Cầu Giấy, TP. Hà Nội
Trung tâm trị liệu tại TP.HCM: Toà Landmark Plus, Vinhomes Central Park, 720A Điện Biên Phủ, P. 22, Q. Bình Thạnh, TP. HCM
Hotline: 0977.729.396 (Zalo, 24/7)
Email: info@tamlyvietphap.vn