Mọi người thường biết đến áp lực học tập, áp lực từ cha mẹ,... và một trong số đó có áp lực đồng đẳng. Áp lực đồng đẳng là áp lực tới từ bạn bè có thể ảnh hưởng đến hành vi của con bạn theo những cách tích cực và tiêu cực như. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ hơn về chủ đề này. 

Áp Lực Đồng Đẳng Là Gì?

Áp lực đồng đẳng là ảnh hưởng của những người trong cùng một nhóm xã hội. Nó cũng là thuật ngữ được sử dụng để mô tả tác động của ảnh hưởng của những người trong cùng một nhóm xã hội đối với một người khiến người đó tuân theo một điều nhất định để được nhóm chấp nhận. Thông thường, đồng nghiệp được coi là bạn bè, nhưng đồng nghiệp có thể là bất kỳ ai có địa vị tương tự, chẳng hạn như những người bằng tuổi, có cùng khả năng hoặc có chung địa vị xã hội.

Áp lực đồng đẳng thường được cho là tiêu cực, nhưng trên thực tế, không phải lúc nào nó cũng là điều xấu. Đôi khi áp lực đồng đẳng được sử dụng để gây ảnh hưởng tích cực đến mọi người, chẳng hạn như khi thanh thiếu niên hướng tới các mục tiêu chung như học giỏi ở trường hoặc giúp đỡ cộng đồng của họ. Tìm hiểu về các chuẩn mực nhóm được chấp nhận có thể là một phần tích cực trong việc học cách chung sống và giao tiếp với người khác.

Cách con bạn (hoặc bản thân bạn, về vấn đề đó) phản ứng với áp lực từ bạn bè có thể cho thấy con bạn là ai. Các nhà lãnh đạo về cơ bản có xu hướng ít bị ảnh hưởng bởi các hình thức áp lực tiêu cực từ bạn bè, trong khi những người khác có thể gặp khó khăn hơn trong việc chống lại áp lực đồng đẳng.

Áp lực đồng đẳng có thể bao hàm cả áp lực học tập của trẻ khi trẻ cảm thấy mình không có năng lực học tập bằng các bạn xung quanh.

Tham khảo: Tâm lý trẻ trong giai đoạn chuyển cấp

Dấu Hiệu Trẻ Đang Gặp Áp Lực Đồng Đẳng

Áp lực đồng đẳng có thể từ tinh vi đến mức khó phát hiện và cũng có thể cực kỳ đơn giản để nhận ra. Theo đó, có thể xác định các dấu hiệu cho thấy con bạn đang đối mặt với áp lực từ bạn bè, với một số dấu hiệu gồm: 

• Trốn tránh trường học hoặc các tình huống xã hội khác

• Rất ý thức về hình ảnh

• Thay đổi trong hành vi

• Thể hiện cảm giác như họ không phù hợp

• Tâm trạng thấp

• So sánh  

• Khó ngủ

• Thử kiểu tóc hoặc quần áo mới

Tham khảo: Thế hệ Z và áp lực thi cử

Các Loại Áp Lực Đồng Đẳng

Hầu hết trẻ em đều có mong muốn trở nên mạnh mẽ để hòa nhập và đặc biệt nhạy cảm với việc bị bắt nạt, chế giễu hoặc tẩy chay. Do đó, trẻ thường háo hức làm những việc mà bạn bè bảo chúng làm.

Nghiên cứu đã thu hút sự chú ý đến vai trò quan trọng của bạn bè trong việc ảnh hưởng đến các hành vi hướng tới xã hội. Khi bạn bè đồng trang lứa tán thành hành vi tích cực, trẻ có nhiều khả năng tham gia vào những hành vi đó, ngay cả khi bạn bè của chúng không quan tâm.

Áp Lực Đồng Đẳng Tích Cực

Áp lực đồng đẳng tích cực là khi nó khuyến khích người học làm điều gì đó tích cực hoặc thúc đẩy họ phát triển theo hướng có lợi.

Dưới đây là một số ví dụ:

• Áp lực học tập từ bạn bè có thể thúc đẩy cùng học tập chăm chỉ hơn để có thể đạt điểm cao hơn

• Tiết kiệm tiền cho một khoản mua sắm lớn và khuyến khích bạn bè làm điều tương tự

• Không chấp nhận những trò đùa dai hoặc việc nói xấu người khác

• Không khuyến khích hành vi vi phạm pháp luật hoặc hành vi rủi ro, như uống rượu hoặc hút thuốc khi chưa đủ tuổi

Áp Lực Đồng Đẳng Tiêu Cực

Mặt khác, áp lực tiêu cực từ bạn bè liên quan đến áp lực phải làm điều gì đó nguy hiểm hoặc gây tổn hại cho bản thân hoặc người khác.

Dưới đây là một số ví dụ:

• Thuyết phục một người bạn trốn học

• Khuyến khích bạn bè đánh nhau hoặc bắt nạt ai đó

• Ép bạn uống rượu hoặc thử dùng chất kích thích không tốt cho sức khỏe

Tác Động Của Áp Lực Học Tập Từ Bạn Bè

Khi con bạn lớn, bạn bè đồng trang lứa sẽ đóng một vai trò lớn hơn trong cuộc sống của chúng. Bạn bè có thể ảnh hưởng đến mọi thứ, từ thể loại nhạc trẻ thích cho đến việc trẻ thích mặc gì, cách trẻ sử dụng thời gian và cách trẻ nói chuyện.

Những lo ngại về sức khỏe tâm thần và xã hội hóa giới tính có thể ảnh hưởng đến mức độ tiếp nhận của một người đối với áp lực đồng đẳng. Ngoài ra, áp lực ngang hàng có thể có vai trò nhất định trong việc bắt nạt. Ví dụ, nghiên cứu chỉ ra rằng các cậu bé vị thành niên dễ bị áp lực hơn khi thực hiện các hành vi mạo hiểm. Tuy nhiên, cả bé trai và bé gái cũng dễ dàng tiếp nhận áp lực của bạn bè đối với một loạt các hành vi và niềm tin, chẳng hạn như mặc gì, hành động như thế nào và hành vi nào được chấp nhận.

Lợi Ích Của Áp Lực Đồng Đẳng

Một số lợi ích tiềm năng của áp lực ngang hàng bao gồm:

• Lời khuyên: Bạn bè có thể là nguồn hỗ trợ tuyệt vời khi trẻ thử những điều mới, khám phá những ý tưởng mới hoặc cần ai đó giúp chúng vượt qua một vấn đề khó khăn.

• Khuyến khích: Các bạn cùng trang lứa có thể thúc đẩy nhau làm những điều mới, chẳng hạn như thử tham gia đội bóng đá hoặc vở kịch của trường.

• Tình bạn và sự hỗ trợ: Cảm giác được hỗ trợ bởi một người chấp nhận con người thật của chúng ta có thể nâng cao lòng tự trọng.

• Đạt được những trải nghiệm mới: Đôi khi chúng ta cần một chút nỗ lực để làm điều gì đó mà chúng ta thực sự muốn làm nhưng không đủ can đảm.

• Nêu gương tốt: Bạn bè giúp nhau trở thành người tốt hơn khi họ cau mày trước những hành vi tiêu cực như buôn chuyện hoặc đùa cợt thiếu tế nhị và thay vào đó khuyến khích những hành vi tích cực.

• Thực hành xã hội hóa: Tìm hiểu về các chuẩn mực xã hội khác nhau giúp chúng ta biết cách thích nghi với các tình huống khác nhau và quyết định nhóm nào chúng ta muốn dành thời gian và nhóm nào chúng ta không.

Một Vài Hạn Chế

Các khía cạnh tiêu cực có thể có của áp lực ngang hàng bao gồm:

• Lo lắng và trầm cảm: Ở gần những người gây áp lực buộc chúng ta phải làm những việc mà chúng ta không thoải mái có thể khiến chúng ta cảm thấy lo lắng và chán nản.

• Tranh cãi hoặc tạo khoảng cách với gia đình và bạn bè: Áp lực tiêu cực từ bạn bè có xu hướng khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ về bản thân và điều này có thể khiến chúng ta rút lui khỏi những người mà chúng ta quan tâm.

• Mất tập trung vào học tập: Áp lực của bạn bè đôi khi có thể khiến chúng ta chuyển sự tập trung khỏi các ưu tiên của mình vì chúng ta bận rộn với những việc mà bình thường chúng ta không làm hoặc bị phân tâm bởi những suy nghĩ về áp lực của bạn bè.

• Áp lực phải thực hiện hành vi nguy hiểm: Bạn bè có thể gây áp lực cho nhau làm những việc như uống rượu, thử dùng ma túy bất hợp pháp, tham gia vào hoạt động tình dục không an toàn hoặc lái xe liều lĩnh.

• Các vấn đề về lòng tự trọng và sự tự tin: Thường xuyên cảm thấy áp lực phải làm những điều đi ngược lại các giá trị của chúng ta có thể khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ về bản thân. Tham khảo cách xây dựng lòng tự trọng ở trẻ em tại đây.

• Thay đổi hành vi đột ngột: Cố gắng tuân thủ các quy tắc của bạn bè có thể khiến một người bắt đầu hành động và trông giống như một người khác.

• Không hài lòng với ngoại hình: Nếu bạn bè đồng trang lứa chú trọng vào ngoại hình, chúng ta có thể cảm thấy tự ti, không phù hợp và muốn thay đổi ngoại hình để phù hợp.

Đối Phó Với Áp Lực Đồng Đẳng

Một số chiến lược có thể hữu ích giúp đối phó với áp lực từ bạn bè bao gồm:

• Lên kế hoạch trước: Lên kế hoạch trước cho các cách để đối phó với áp lực, ví dụ như cách để rời khỏi một tình huống nếu nó trở nên khó chịu hoặc xác định một người hỗ trợ mà họ có thể gọi.

• Đưa ra lý do: Để nhận thức về bản thân tốt hơn, hãy sẵn về các lý do tại sao không thể tham gia vào việc mà bản thân không muốn làm. Ví dụ, một số gia đình có thỏa thuận nếu con cái nhắn tin cho cha mẹ chúng một từ hoặc cụm từ nhất định, cha mẹ sẽ gọi để hỏi xem đã có chuyện gì xảy ra và đón trẻ về nhà.

• Xây dựng tình bạn với những người phù hợp: Những người cùng chia sẻ các giá trị ít có khả năng trở thành những người sẽ bắt nạt.

• Dựa vào những người lớn đáng tin cậy: Xác định những người lớn nào trong cuộc sống là an toàn và dễ tiếp cận khi trẻ cần nói chuyện hoặc khi trẻ cần giúp đỡ để thoát khỏi một tình huống khó khăn.

• Nói chuyện với trẻ về áp lực đồng đẳng. Dạy trẻ cách nói không, giúp trẻ phát triển các kỹ năng suy nghĩ độc lập và khuyến khích sự tự tin. Nếu nghi ngờ các trường hợp chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi áp lực của bạn bè, hãy cho chúng biết bạn là người mà chúng có thể tin tưởng và đề nghị lập kế hoạch thoát khỏi tình huống xấu.

Tham khảo: Làm thế nào để từ bỏ thói quen xấu?

Lời Kết 

Có nhiều ví dụ về áp lực đồng đẳng có thể nhận thấy như áp lực học tập từ bạn bè, áp lực để được bằng bạn bè về vật chất,... Mặc dù áp lực từ bạn bè có thể khó khăn nhưng không phải lúc nào cũng là điều xấu. Áp lực tích cực từ bạn bè có thể là một phần có giá trị trong việc học cách giao tiếp xã hội và thậm chí trưởng thành như một con người. Loại áp lực bạn bè mà trẻ đang trải qua tùy thuộc vào nhóm bạn bè mà trẻ giao tiếp cũng như các nhóm xã hội lớn hơn mà trẻ tương tác, cả trực tiếp và trực tuyến.

Nếu bạn nghi ngờ rằng con đang phải vật lộn với áp lực tiêu cực từ bạn bè, hãy khuyến khích trẻ nói chuyện với bạn. Nếu trẻ không muốn nói chuyện với cha mẹ về áp lực từ bạn bè, hãy khuyến khích trẻ chia sẻ với một người lớn đáng tin cậy khác, chẳng hạn như giáo viên, cố vấn trường học, bác sĩ hoặc nhà trị liệu tâm lý. 

Nguồn: Verywellmind - What Is Peer Pressure?