Sự Kỳ Thị Về Sức Khỏe Tâm Thần

Kỳ thị (Stigma) là một thái độ hoặc ý kiến tiêu cực về một đặc điểm tinh thần, thể chất hoặc xã hội của một người hoặc một nhóm người. Điều này ngụ ý rằng có sự phản đối của xã hội đối với đặc điểm của một người hoặc nhóm người đó. Kỳ thị là một mối lo ngại lớn vì chúng có thể dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực như sự phân biệt đối xử.

Trong khi có nhiều loại kỳ thị xã hội khác nhau, kỳ thị về sức khỏe tâm thần có xu hướng rất phổ biến. Sự kỳ thị này có thể có tác động mạnh mẽ và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất theo những cách nghiêm trọng. Một số triệu chứng mà sự kỳ thị gây ra bao gồm thu mình hoặc cô lập với xã hội, công việc và an ninh tài chính bị tổn hại, bị bạo lực thể chất, v.v.

Dấu Hiệu Của Sự Kỳ Thị

Các dấu hiệu của sự kỳ thị có thể được thể hiện rõ ràng hoặc tiềm ẩn một cách tinh vi. Ví dụ, một sự kỳ thị có thể được thể hiện như một trò đùa mà không phải ai cũng nhận ra nó là một quan điểm tiêu cực. Ngay cả khi mọi người không nhận ra sự kỳ thị, tác động của chúng có thể gây tổn thương.

Các dấu hiệu của kỳ thị bao gồm:

• Sử dụng những từ lóng hoặc gán nhãn để loại trừ người hoặc nhóm người

• Đùa cợt về tình trạng sức khỏe thể chất hoặc tinh thần hoặc về chủng tộc, dân tộc, tôn giáo, v.v. của một người hoặc nhóm người

• Các giả định được đưa ra về một người dựa trên tình trạng sức khỏe thể chất hoặc tinh thần hoặc dựa trên màu da, dân tộc, tôn giáo, v.v.

• Những người thuộc một số nhóm nhất định liên tục bị xuất hiện trên các phương tiện truyền thông theo cách tiêu cực

• Đối xử khác biệt theo cách cô lập hoặc có hại đến một người hoặc nhóm người vì đặc điểm tinh thần, thể chất hoặc xã hội của họ

• Luật pháp hoặc các quy định thể chế cô lập hoặc tác động tiêu cực đến một số nhóm người nhất định

Các Loại Kỳ Thị

Có ba loại kỳ thị chính mô tả các loại suy nghĩ tiêu cực về đặc điểm của một người, gồm kỳ thị về bệnh tâm thần, kỳ thị về biến dạng thể chất, và kỳ thị về chủng tộc, sắc tộc, tôn giáo, hệ tư tưởng, v.v. Trong các danh mục này, có các loại kỳ thị bổ sung khác.

Kỳ Thị Đối Với Sức Khỏe Tâm Thần

Kỳ thị về sức khỏe tâm thần là thái độ hoặc ý kiến tiêu cực về đặc điểm sức khỏe tâm thần, liên quan đến sự không chấp thuận của xã hội đối với một người hoặc nhóm người dựa trên đặc điểm sức khỏe tâm thần của họ.

Những niềm tin tiêu cực có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả người có đặc điểm sức khỏe tâm thần đó. Ví dụ, sự kỳ thị đối với các bệnh tâm thần như trầm cảm. Sự kỳ thị này có thể ngăn cản những người bị trầm cảm theo đuổi các mục tiêu giáo dục và nghề nghiệp do họ tin rằng mình yếu kém hơn những người không bị trầm cảm.

Các loại kỳ thị về sức khỏe tâm thần bao gồm:

• Kỳ thị xã hội hoặc kỳ thị công khai: Khi xã hội hoặc công chúng chia sẻ những suy nghĩ hoặc niềm tin tiêu cực về một người hoặc một nhóm người có tình trạng sức khỏe tâm thần cụ thể

• Kỳ thị cơ cấu hoặc kỳ thị thể chế: Kỳ thị có hệ thống về bệnh tâm thần ở cấp chính phủ hoặc tổ chức cao hơn mà gây ảnh hưởng đến các chính sách hoặc việc ra quyết định

• Tự kỳ thị hoặc kỳ thị bản thân: Một người có tình trạng sức khỏe tâm thần có suy nghĩ hoặc niềm tin tiêu cực về bản thân dựa trên căn bệnh tâm thần đó

• Kỳ thị y tế: Khi quyền được chăm sóc và thăm khám sức khỏe của một người hoặc nhóm người bị tác động tiêu cực bởi những định kiến, suy nghĩ hoặc liên tưởng của nhà cung cấp dịch vụ về bệnh tâm thần

• Kỳ thị liên quan hoặc kỳ thị lịch sự: Kỳ thị ảnh hưởng đến những người có quan hệ với một người có tình trạng sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như bạn bè hoặc thành viên gia đình

Kỳ Thị Đối Với Đặc Điểm, Biến Dạng Hoặc Tình Trạng Thể Chất

Kỳ thị biến dạng thể chất là thái độ hoặc ý nghĩ tiêu cực về sự khác biệt về thể chất hoặc khuyết tật, liên quan đến sự không chấp thuận của xã hội đối với người hoặc nhóm người dựa trên đặc điểm hoặc tình trạng thể chất của họ. Điều này có thể dẫn đến những tác động tiêu cực nghiêm trọng.

Giống như kỳ thị về sức khỏe tâm thần, có nhiều loại kỳ thị về biến dạng thể chất khác nhau. Ví dụ về loại kỳ thị này bao gồm các mối liên hệ tiêu cực với khiếm thính và khiếm thị, hoặc kỳ thị liên quan đến một số tình trạng sức khỏe như HIV hoặc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STIs).

Kỳ Thị Dựa Trên Chủng Tộc, Dân Tộc, Tôn Giáo, Hệ Tư Tưởng, v.v.

Kỳ thị liên quan đến chủng tộc, dân tộc, tôn giáo, hệ tư tưởng, v.v. là thái độ hoặc ý nghĩ tiêu cực về một trong những đặc điểm này hoặc những đặc điểm tương tự, liên quan đến sự không chấp thuận của xã hội đối với người hoặc nhóm dựa trên một hoặc nhiều đặc điểm của họ.

Giống như kỳ thị về sức khỏe tâm thần, có nhiều loại kỳ thị khác nhau về chủng tộc, dân tộc, tôn giáo, hệ tư tưởng, v.v. Loại kỳ thị này có thể ảnh hưởng đến nhiều thế hệ và có tác động đến luật pháp và chính trị xuyên suốt lịch sử.

Lịch Sử Nghiên Cứu Về Sự Kỳ Thị

Một nhà xã hội học tên là Erving Goffman là người đi đầu trong nghiên cứu ban đầu về sự kỳ thị. Ông được cho là người xác định ba loại kỳ thị, mặc dù tên gọi ban đầu của chúng hơi khác ngày nay. Chúng là:

• Kỳ thị bệnh tâm thần được gọi là kỳ thị do những khiếm khuyết về đặc điểm tính cách,

• Kỳ thị biến dạng thể chất được gọi là kỳ thị do sự khác biệt thể chất.

• Kỳ thị theo kiểu nhóm đặc điểm xã hội bao gồm kỳ thị do chủng tộc, sắc tộc, tôn giáo, hệ tư tưởng, v.v.

Các nghiên cứu tiếp nối trong chủ đề này đã giúp xác định các thành phần bổ sung của kỳ thị và xây dựng vốn hiểu biết về những tác động tiêu cực của kỳ thị, dẫn đến những thay đổi để cải thiện tình hình. Thật không may, sự kỳ thị vẫn còn phổ biến. Ví dụ, khoảng 54% mọi người trải qua sự kỳ thị bản thân và điều này có thể dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực như thu mình lại với xã hội.

Tác Động Của Kỳ Thị Xã Hội

Kỳ thị xã hội, hay kỳ thị công khai, là khi xã hội hoặc công chúng có cùng những suy nghĩ hoặc niềm tin tiêu cực về một người hoặc một nhóm người. Ví dụ, sự kỳ thị xã hội về sức khỏe tâm thần có thể là mối liên hệ giữa bệnh tâm thần và mối nguy hiểm tiềm tàng, hoặc niềm tin rằng những người mắc bệnh tâm thần sẽ mất kiểm soát và làm tổn thương người khác.

Sự kỳ thị của xã hội có tác động tiêu cực rất lớn, và không chỉ đối với những người thuộc nhóm đó. Điều này thậm chí có thể ngăn cản những người có lo ngại về sức khỏe tâm thần tìm cách điều trị.

Kỳ Thị Có Thể Dẫn Đến Định Kiến

Loại kỳ thị này và những tác động tiêu cực có thể gây hại cho những người mắc bệnh, những người thân thiết với họ như bạn bè, gia đình, người chăm sóc, thành viên cộng đồng và những người có cùng đặc điểm với họ nhưng không mắc bệnh. Sự kỳ thị này thường được nhận thấy dưới hình thức định kiến và phân biệt đối xử giữa những người mắc các tình trạng này và những người không bị.

Một người bị trầm cảm hoặc tự kỷ có thể bị phân biệt đối xử và thậm chí phải trải qua những giai đoạn cuộc sống khó khăn hơn những người bị trầm cảm hoặc tự kỷ không bị kỳ thị. 

Đối Phó Với Sự Kỳ Thị

Làm gì nếu bạn bị kì thị do vấn đề về sức khỏe tâm thần? Hãy tham khảo bài viết phân tích tại đây.

Điều quan trọng đối với bất kỳ ai trải qua sự kỳ thị là họ cần phải hiểu rằng họ không đơn độc. Ngày nay, xã hội luôn có đủ nguồn lực để điều trị các tình trạng sức khỏe tâm thần cũng như luôn có các nguồn hỗ trợ khi một người phải đối mặt với kỳ thị và phân biệt đối xử. Ví dụ: nhiều người sử dụng lao động cung cấp các Chương trình Hỗ trợ Nhân viên (EAP) để hỗ trợ nhân viên về các mối quan ngại trong công việc và cuộc sống bao gồm kỳ thị, phân biệt đối xử và các vấn đề ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc.

Có rất nhiều điều có thể được thực hiện để đối phó với sự kỳ thị về sức khỏe tâm thần ở cả cá nhân và quy mô lớn hơn.

Dưới đây là một số mẹo để đối phó với sự kỳ thị về sức khỏe tâm thần:

• Tìm kiếm sự điều trị cho các tình trạng sức khỏe tâm thần

• Nhận hỗ trợ từ các nguồn lực cộng đồng, trường học và nơi làm việc

• Nhận thấy các dấu hiệu của việc thu mình khỏi xã hội và liên hệ với gia đình, bạn bè và các chuyên gia y tế

• Nói chuyện cởi mở về sự thật và thực tế của bệnh tâm thần

• Hiểu rằng tình trạng sức khỏe tâm thần là bệnh tật giống như tình trạng sức khỏe thể chất

• Hãy cẩn thận với cách dùng từ ngữ để tránh động chạm tới người khác

• Nâng cao nhận thức về ngôn ngữ và những hành động thể hiện sự kỳ thị để thay đổi chúng

• Giáo dục những người khác để xóa bỏ kỳ thị bệnh tâm thần

• Cho người khác thấy rằng sự kỳ thị là không chính xác

Lời Kết

Kỳ thị, bao gồm cả kỳ thị về sức khỏe tâm thần, có thể là một thách thức. Những tác động tiêu cực có thể ảnh hưởng đến nhiều yếu tố khác nhau của sức khỏe tổng thể và cuộc sống. Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết đang trải qua sự kỳ thị, bạn không đơn độc. Ngay cả trong những môi trường có thể tồn tại sự kỳ thị và phân biệt đối xử, luôn có những người có thể điều trị tình trạng sức khỏe tâm thần cũng như hỗ trợ bạn khi phải đối mặt với sự kỳ thị. Hãy liên hệ với cơ quan, trường học, các nguồn lực cộng đồng hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn để được hỗ trợ. Bạn không phải là bệnh tâm thần của bạn và bạn hoàn toàn có thể đương đầu và vượt qua những thử thách này.

Cùng Viện Tâm lý Việt – Pháp nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần và đẩy lùi sự kỳ thị trong xã hội nhé! 

Nguồn: What Is Stigma. Verywell Health (2022)