Trầm cảm sinh nhật (birthday depression), hay nỗi buồn ngày sinh nhật (birthday blues), đề cập đến cảm giác u sầu, thờ ơ hoặc không quan tâm đến việc tổ chức ăn mừng hoặc nghĩ về sinh nhật của bạn.
Ngoài việc trải qua nỗi buồn, chứng trầm cảm sinh nhật cũng có thể bao gồm cảm giác thiếu năng lượng hoặc quá tập trung vào quá khứ, bao gồm tất cả mọi thứ mà bạn có thể đã hoàn thành hoặc chưa hoàn thành. Những cảm giác này có thể nảy sinh vào những ngày trước sinh nhật của một người, vào ngày sinh nhật, hoặc cả một thời gian sau đó.
Bài viết này sẽ tìm hiểu một số nguyên nhân và dấu hiệu có thể có của chứng trầm cảm sinh nhật, đồng thời đưa ra những cách đối phó với cảm giác buồn bã liên quan đến ngày sinh nhật của bạn.
Trầm Cảm Sinh Nhật và Các Tình Trạng Tâm Lý Khác
Trầm cảm sinh nhật có liên quan đến các tình trạng sức khỏe tâm thần không, hay nó phụ thuộc vào tình huống? Tiến sĩ Ernesto Lira de la Rosa tại Hope for Depression Research Foundation cho biết: “Sổ tay chẩn đoán (DSM-5) không công nhận trầm cảm sinh nhật là một rối loạn sức khỏe tâm thần.”
Tuy nhiên, ông lưu ý rằng điều này không có nghĩa là các cá nhân không trải qua cảm giác trầm cảm hoặc buồn bã trong ngày sinh nhật.
"Nó [trầm cảm sinh nhật] có thể liên quan đến các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm hoặc lo âu. Đối với những người có tiền sử trầm cảm, sẽ không có gì lạ nếu họ cũng trải qua nỗi buồn vào ngày sinh nhật của mình."
Nguyên Nhân và Lý Do Tiềm Tàng
Đối với một số người, có thể do ngày sinh nhật gắn liền với những trải nghiệm tiêu cực trước đây. Những người khác có thể suy nghĩ về cuộc sống và không cảm thấy hài lòng với những gì đang có ở độ tuổi cụ thể đó. Đối với một số khác, sinh nhật có thể đến trong thời điểm họ đang trải qua một điều gì đó khó khăn.
Nếu ai đã từng trải qua chấn thương trong cuộc sống, họ có thể cảm thấy ngày sinh nhật như một yếu tố kích động (trigger), tùy thuộc vào bối cảnh và thời gian họ trải qua chấn thương đó.
Có thể có nhiều lý do khiến ai đó cảm thấy trầm cảm ngày sinh nhật. Các nguyên nhân tiềm ẩn khác có thể bao gồm:
Trầm cảm
Lo âu
Nỗi sợ già đi (fear of getting old)
Các sự kiện khó chịu trong gia đình vào ngày sinh nhật trong thời thơ ấu
Tất cả những lý do này cùng nhiều lý do khác có thể góp phần khiến bạn cảm thấy buồn bã trong ngày sinh nhật, và tất cả những nguyên nhân này đều là bình thường và có thể hiểu được.
Triệu Chứng
Triệu chứng liên quan đến trầm cảm sinh nhật tương tự như các triệu chứng của trầm cảm thông thường. Vậy làm thế nào để biết nếu bạn bị trầm cảm sinh nhật?
Một số dấu hiệu nhất định có thể cảnh báo rằng bạn đang trải qua trầm cảm sinh nhật bao gồm những điều sau:
Có sự thay đổi về tâm trạng và duy trì tình trạng này trong thời gian dài những ngày gần sinh nhật
Cảm thấy trầm, xuống tinh thần hoặc buồn hơn bình thường
Khóc nhiều hơn bình thường
Suy ngẫm về quá khứ và những mục tiêu chưa đạt được (ví dụ: chưa kết hôn hoặc chưa như ý trong sự nghiệp)
Băn khoăn về khoảng thời gian bạn còn lại
Không có nhiều năng lượng hoặc động lực để làm việc
Giảm sự quan tâm đến những gì bạn thường thích
Thay đổi về giấc ngủ
Thay đổi về cảm giác thèm ăn
Khó tập trung hoặc chú ý
Đau nhức cơ thể
Muốn tránh ngày sinh nhật của bạn
Không quan tâm đến việc tổ chức sinh nhật của bạn (ví dụ: từ chối kế hoạch ăn mừng với bạn bè hoặc gia đình)
Mong muốn ở một mình
Làm Thế Nào Để Đối Phó Với Chứng Trầm Cảm Sinh Nhật
Có những cơ chế đối phó khác nhau để bạn lựa chọn và có thể giúp chữa lành nỗi buồn trong ngày sinh nhật hoặc giảm bớt cảm giác tiêu cực.
Để giảm bớt sự buồn bã trong ngày sinh nhật của bạn và hiểu rõ hơn về nguồn gốc của chúng, bạn có thể thử bất kỳ chiến lược nào được nêu dưới đây.
Cho Phép Cảm Xúc Của Bạn Lên Tiếng
Chúng ta có xu hướng liên kết sinh nhật với sự ăn mừng và trải nghiệm tích cực, nhưng điều đó có thể không đúng với tất cả mọi người. Vì vậy, nếu bạn không cảm thấy phấn khích hay vui vẻ trong ngày này, hãy cho phép mình ngồi lại với nỗi buồn.
Cho phép bản thân cảm nhận những cảm xúc của bạn mà không phán xét có thể giúp bạn hiểu được ý nghĩa sâu xa hơn đằng sau nó và có thể giải tỏa phần nào nỗi buồn mà bạn cảm thấy.
Thực Hành Nhận Thức Và Trắc Ẩn
Nhận thức được trải nghiệm của bạn và đối xử tốt với bản thân trong quá trình này là điều quan trọng. Bạn có thể hướng vào bên trong để tìm hiểu cảm xúc, suy nghĩ và nơi bạn giữ căng thẳng trong cơ thể, để hiểu rõ hơn những gì bạn có thể đang trải qua.
Nếu chúng ta nâng cao nhận thức về cảm xúc của mình, chúng ta có thể tiếp cận những cảm xúc này với lòng trắc ẩn. Bạn có thể tự xoa dịu và nhắc nhở bản thân rằng bạn đơn giản là con người và khi bạn cảm nhận được nhiều cảm xúc khác nhau, điều đó là hoàn toàn ổn.
Khi chúng ta cố gắng tránh né những cảm xúc, chúng ta có thể chỉ làm cảm xúc thêm mãnh liệt và sẽ gặp khó khăn với nó cho đến khi chúng ta xử lý nó."
Nói Về Trải Nghiệm Của Bạn Với Người Mà Bạn Tin Tưởng
Bày tỏ cảm xúc của bạn với bạn bè hoặc thành viên trong gia đình. Một người nào đó bạn biết có thể trải qua điều tương tự trong ngày sinh nhật của họ, điều này có thể giúp bạn cảm thấy mình không đơn độc. Những người khác có thể lắng nghe và giúp bạn cảm thấy tốt hơn.
Dù bằng cách nào, cởi mở và thành thật về cảm giác của bạn với một người sẵn sàng lắng nghe có thể giúp bạn nhẹ nhõm hơn.
Ăn Mừng Khi Bạn Cảm Thấy Thoải Mái
Một số người có thể cảm thấy tội lỗi khi những người thân yêu hoặc bạn bè muốn vui vẻ và lên kế hoạch ăn mừng, trong khi họ không hề muốn như vậy.
Trong trường hợp này, họ nên nói lên cảm xúc, mong muốn và nhu cầu của họ về ngày sinh nhật và không tự ép làm bất cứ điều gì khiến họ cảm thấy tồi tệ hơn hoặc tội lỗi.
Đó là ngày của bạn, vì vậy hãy làm bất cứ điều gì bạn cảm thấy thoải mái, cho dù đó là vượt qua cảm xúc tiêu cực của bạn để ăn mừng với những người thân yêu hay đơn giản là ở nhà và chăm sóc bản thân.
Nói Chuyện Với Một Nhà Tâm Lý
Nếu bạn muốn tìm ra (các) nguyên nhân gốc rễ khiến bạn cảm thấy buồn bã trong ngày sinh nhật của mình, hãy thực hành tự phản tỉnh (self-reflection) sâu sắc hơn với sự trợ giúp của nhà tâm lý.
Nếu bạn cảm thấy sẵn sàng và muốn tìm hiểu những lý do khiến bạn có thể bị trầm cảm trong ngày sinh nhật, thì bạn nên thử một liệu trình với nhà tâm lý. Những người khác có thể muốn khám phá những trải nghiệm về nỗi buồn của họ trong ngày sinh nhật cũng có thể được hưởng lợi từ việc trò chuyện với một nhà tâm lý khi họ khám phá những trải nghiệm này.
Lời Kết
Mặc dù sinh nhật thường gắn liền với cảm giác hạnh phúc và trải nghiệm tích cực, nhưng điều này có thể không đúng với tất cả mọi người.
Nếu bạn có trầm cảm sinh nhật, xin đừng cảm thấy đơn độc. Cảm thấy buồn trong ngày sinh nhật của mình là điều rất bình thường và tự nhiên. Tuy nhiên, nếu chứng trầm cảm trong ngày sinh của bạn dẫn đến cảm giác buồn bã, lo lắng tột độ, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia sức khỏe tâm thần để được giúp đỡ.