Căng Thẳng Quá Mức Nơi Làm Việc? Hãy Cảnh Giác Với Rối Loạn Thích Ứng

Bạn đã bao giờ cảm thấy mình bị cuốn vào vòng xoáy căng thẳng nơi công sở như mất ngủ, lo lắng, hay không thể tập trung làm việc chỉ vì một sự kiện tưởng chừng nhỏ nhặt? Nếu có, đó có thể là dấu hiệu của rối loạn thích ứng – một vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến nhưng thường bị bỏ qua trong môi trường làm việc hiện đại.

Bài viết này sẽ giúp bạn:

• Nhận biết dấu hiệu rối loạn thích ứng trong môi trường làm việc
• Hiểu rõ nguyên nhân và tác động đến cá nhân, tổ chức
• Nắm được cách phòng ngừa và ứng phó hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tinh thần và nâng cao hiệu suất công việc

Rối Loạn Thích Ứng Là Gì?

Rối loạn thích ứng (Adjustment Disorder) là phản ứng tâm lý và hành vi quá mức trước một sự kiện gây căng thẳng, khiến cá nhân cảm thấy khó kiểm soát cảm xúc và không thể thực hiện tốt các vai trò trong cuộc sống, đặc biệt là công việc.

Theo tài liệu chẩn đoán DSM-5, rối loạn này xuất hiện trong vòng ba tháng kể từ sau khi cá nhân trải qua một yếu tố gây stress rõ ràng, như áp lực công việc, xung đột nội bộ, mất việc hoặc thay đổi lớn trong cuộc sống.

Triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Tâm trạng trầm buồn, cảm giác tuyệt vọng
• Lo âu, dễ nổi cáu, mất ngủ
• Khó tập trung, giảm hiệu suất công việc
• Rút lui khỏi bạn bè, gia đình
• Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể xuất hiện ý nghĩ tự làm tổn thương bản thân

>> Tham khảo: Rối Loạn Thích Ứng Là Gì?

Vì Sao Môi Trường Làm Việc Dễ Gây Rối Loạn Thích Ứng?

Theo nhiều nghiên cứu, gần 60% các trường hợp rối loạn thích ứng có liên quan trực tiếp đến công việc. Môi trường làm việc hiện đại với tốc độ thay đổi nhanh chóng và áp lực cao là một “điểm nóng” tiềm ẩn nhiều yếu tố gây căng thẳng.

Các tác nhân phổ biến bao gồm:

• Bị cô lập, bắt nạt hoặc quấy rối tại nơi làm việc
• Khối lượng công việc quá tải, áp lực doanh số, deadline gấp
• Thiếu công bằng trong đánh giá và phân chia công việc
• Lo lắng về mất việc, tái cấu trúc tổ chức
• Xung đột với đồng nghiệp hoặc lãnh đạo

Ngoài ra, các yếu tố cá nhân như kỹ năng đối phó kém, tính cách dễ bị tổn thương, tiền sử rối loạn tâm thần và thiếu sự hỗ trợ từ người thân cũng làm tăng nguy cơ mắc rối loạn thích ứng. Đáng chú ý, nữ giới có tỷ lệ mắc cao gấp đôi nam giới.

>> Tham khảo: Căng Thẳng Trong Công Việc: Nguyên Nhân, Tác Động & Giải Pháp

Tác Động Của Rối Loạn Thích Ứng

Đối với cá nhân

• Cảm xúc tiêu cực kéo dài: Buồn bã, lo âu, dễ nổi nóng, giảm chất lượng giấc ngủ
• Hiệu suất suy giảm: Dễ mất tập trung, làm việc thiếu chính xác, thiếu động lực
• Nghỉ bệnh kéo dài: Nhiều trường hợp phải nghỉ việc hàng tháng để hồi phục
• Giảm chất lượng cuộc sống: Tăng nguy cơ trầm cảm, rối loạn lo âu, thậm chí có ý nghĩ tiêu cực về tự hại

>> Tham khảo: Trầm Cảm Công Việc Là Gì?

Đối với tổ chức

• Năng suất lao động giảm sút: Nhân viên căng thẳng thường làm việc kém hiệu quả, dễ mắc lỗi, ảnh hưởng đến cả đội ngũ
• Tăng chi phí: Tổ chức phải chi nhiều hơn cho tuyển dụng, đào tạo mới, hỗ trợ y tế và giải quyết xung đột
• Khó giữ chân nhân tài: Môi trường làm việc áp lực khiến những người có năng lực dễ rời đi để tìm nơi tốt hơn

>> Tham khảo: Dấu Hiệu Nhân Viên Cần Chăm Sóc Tinh Thần Mà Doanh Nghiệp Nên Biết

Làm Sao Để Phòng Ngừa Và Ứng Phó Hiệu Quả?

Với cá nhân

• Chủ động chăm sóc sức khỏe tinh thần: Học cách thư giãn, thiền, ghi chép cảm xúc, đặt mục tiêu nhỏ mỗi ngày.
• Duy trì kết nối xã hội tích cực: Gặp gỡ bạn bè hay trò chuyện với người thân cũng giúp bạn giải tỏa căng thẳng hiệu quả hơn
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Đừng ngại chia sẻ với bạn bè, người thân hoặc tìm kiếm chuyên gia tâm lý khi cảm thấy quá tải và căng thẳng kéo dài.

>> Tham khảo: Dịch vụ hỗ trợ tâm lý cá nhân tại Viện Tâm Lý Việt Pháp

Với tổ chức

• Xây dựng môi trường làm việc công bằng, minh bạch: Phân chia công việc hợp lý, thưởng phạt rõ ràng, khuyến khích sự công nhận và hỗ trợ lẫn nhau.
• Chính sách linh hoạt: cho phép làm việc từ xa, giảm giờ làm tạm thời hoặc điều chỉnh vị trí công việc khi cần thiết.
• Khuyến khích giao tiếp cởi mở: Tạo không gian an toàn để nhân viên chia sẻ khó khăn, góp ý xây dựng môi trường làm việc lành mạnh.
• Triển khai chương trình hỗ trợ nhân viên (EAP): Cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý, đào tạo kỹ năng ứng phó với stress và kiểm tra sức khỏe tinh thần định kỳ

>> Tham khảo: Chương Trình Tâm Lý Doanh Nghiệp – Giải Pháp Chăm Sóc Nhân Sự Toàn Diện

Kết Luận

Rối loạn thích ứng không phải là dấu hiệu yếu đuối, mà là dấu hiệu cho thấy bạn đang phải đối mặt với áp lực vượt quá khả năng chịu đựng. Khi được nhận diện sớm và hỗ trợ đúng cách, cá nhân hoàn toàn có thể phục hồi và lấy lại sự cân bằng.

Về phía tổ chức, đầu tư vào sức khỏe tinh thần không chỉ giúp giữ chân nhân viên mà còn tạo ra một môi trường làm việc bền vững, tích cực và hiệu quả hơn. Đó không chỉ là đạo đức nghề nghiệp, mà còn là chiến lược kinh doanh thông minh trong thời đại mới.

References

Buselli, R., Corsi, M., Baldanzi, S., Chiumiento, M., Del Lupo, E., Dell’Oste, V., … & Carmassi, C. (2021). Adjustment disorder in the occupational setting: A narrative review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3539. https://doi.org/10.3390/ijerph18073539

First, M. B., & Reed, G. M. (2017). Diagnosis and classification of adjustment disorders: Historical development and current status. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(3), 251. https://doi.org/10.3390/ijerph14030251

Kocalevent, R. D., Mierke, A., Danzer, G., & Klapp, B. F. (2014). Adjustment disorder as an occupational disease: The importance of work-related stress. Dtsch Arztebl Int, 111(47), 757–763. https://doi.org/10.3238/arztebl.2014.0757

World Health Organization. (2018). International classification of diseases for mortality and morbidity statistics (11th Revision). https://icd.who.int/browse11/l-m/en