Đôi khi, cảm thấy lo lắng là một điều bình thường, đặc biệt nếu cuộc sống của bạn căng thẳng. Tuy nhiên, lo lắng quá mức và liên tục khó kiểm soát làm cản trở các hoạt động hàng ngày có thể là dấu hiệu của rối loạn lo âu lan toả.
Rối loạn lo âu lan toả (Generalized Anxiety Disorder - GAD) có thể phát triển từ khi còn nhỏ hoặc khi trưởng thành. Rối loạn này có các triệu chứng tương tự như rối loạn hoảng sợ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế và các loại lo âu khác, nhưng chúng là những tình trạng khác nhau.
Sống chung với chứng rối loạn lo âu lan toả có thể là một thách thức lâu dài. Trong nhiều trường hợp, nó xảy ra cùng với các rối loạn cảm xúc hoặc rối loạn lo âu khác. Ở hầu hết các trường hợp, rối loạn lo âu lan toả được cải thiện bằng tâm lí trị liệu hoặc thuốc. Thay đổi lối sống, học các kĩ năng đối phó và sử dụng các kĩ thuật thư giãn cũng có thể giúp ích.
Triệu Chứng
Các triệu chứng của rối loạn lo âu lan toả có thể khác nhau. Chúng bao gồm:
Lo lắng dai dẳng hay lo âu về một số khía cạnh bất cân xứng về tác động của những sự kiện.
Suy nghĩ thái quá về những kế hoạch và giải pháp cho tất cả những kết quả có thể xảy ra trong trường hợp xấu nhất.
Coi các tình huống và sự kiện là mang tính đe doạ, kể cả khi chúng không phải.
Gặp khó khăn trong việc xử lý những vấn đề không rõ ràng.
Do dự và lo sợ khi đưa ra quyết định sai.
Không có khả năng bỏ lo lắng qua một bên hay loại bỏ sự lo âu.
Không thể thư giãn, cảm thấy bồn chồn, căng thẳng và lo lắng.
Khó tập trung, hoặc cảm thấy đầu óc "trống rỗng".
Những dấu hiệu và triệu chứng thể chất có thể bao gồm:
Mệt mỏi
Khó ngủ
Căng cơ hoặc đau nhức cơ
Run rẩy, cảm thấy sợ hãi
Lo lắng hoặc dễ bị giật mình
Đổ mồ hôi
Buồn nôn, tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích (irritable bowel syndrome)
Cáu kỉnh
Có những khi nỗi lo âu không chiếm lấy bạn hoàn toàn, nhưng bạn vẫn cảm thấy lo lắng ngay cả khi không có lí do rõ ràng. Ví dụ, bạn có thể cảm thấy lo lắng tột độ về sự an toàn của bản thân hoặc của những người thân yêu của mình, hay bạn có thể có cảm giác chung rằng điều gì đó tồi tệ sắp xảy ra.
Sự lo âu hoặc các triệu chứng về thể chất khiến bạn gặp khó khăn đáng kể trong xã hội, công việc hoặc các lĩnh vực khác của cuộc sống. Lo âu có thể chuyển từ lo lắng này sang lo lắng khác và có thể thay đổi theo thời gian và độ tuổi.
Các triệu chứng ở trẻ em và thanh thiếu niên
Trẻ em và thanh thiếu niên có thể có những lo lắng tương tự như người lớn, nhưng cũng có thể có những lo lắng quá mức về:
Sự thể hiện ở trường hoặc các sự kiện thể thao
Sự an toàn của những thành viên trong gia đình
Việc đúng giờ
Động đất, chiến tranh hạt nhân và những sự kiện thảm khốc khác
Một đứa trẻ hoặc thanh thiếu niên lo lắng quá mức có thể thể hiện dưới dạng:
Cảm thấy lo lắng thái quá để hòa nhập
Là một người cầu toàn
Làm lại các công việc vì chúng không hoàn hảo trong lần đầu tiên
Dành quá nhiều thời gian để làm bài tập về nhà
Thiếu tự tin
Cố gắng để được chấp thuận
Yêu cầu rất nhiều sự chắc chắn về thành tích
Thường xuyên bị đau bụng hay những phàn nàn khác về thể chất
Tránh đến trường hay tránh những tình huống xã hội
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?
Có một số những lo lắng là bình thường, nhưng hãy đến gặp bác sĩ tâm thần nếu như:
Bạn cảm thấy như mình lo lắng quá nhiều, và nó làm ảnh hưởng tới công việc, các mối quan hệ hoặc những vấn đề khác trong cuộc sống của mình.
Bạn cảm thấy buồn bã hoặc khó chịu, gặp vấn đề về rượu hay ma tuý, hoặc bạn có những lo ngại về sức khoẻ tâm thần kèm theo lo âu.
Bạn có ý nghĩ hoặc hành vi tự sát - hãy đến trị liệu khẩn cấp ngay lập tức.
Những lo lắng của bạn thường không có khả năng tự biến mất, và chúng thực sự có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Hãy cố gắng tìm kiếm sự trợ giúp của chuyên gia trước khi sự lo âu của bạn trở nên nghiêm trọng - điều trị sớm có thể dễ dàng hơn.
Nguyên Nhân
Cũng như nhiều tình trạng sức khỏe tâm thần, nguyên nhân của rối loạn lo âu lan toả thường xuất phát từ sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố sinh học và môi trường, chúng có thể bao gồm:
Sự khác biệt trong hoá học và chức năng của não bộ
Di truyền
Sự khác biệt trong cách nhìn nhận những mối đe doạ
Sự phát triển và tính cách
Yếu Tố Rủi Ro
Phụ nữ được chẩn đoán mắc rối loạn lo âu lan toả thường xuyên hơn nam giới. Những yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn lo âu lan toả:
Tính Cách
Một người có tính cách nhút nhát hay tiêu cực hoặc có xu hướng né tránh bất cứ điều gì nguy hiểm có thể dễ bị rối loạn lo âu lan toả hơn những người khác.
Di Truyền
Rối loạn lo âu lan toả có thể di truyền trong gia đình.
Trải Nghiệm Sống
Những người mắc rối loạn lo âu lan toả có thể có tiền sử cuộc sống nhiều thay đổi, trải nghiệm đau buồn hay tiêu cực ở thời thơ ấu, hoặc một sự kiện đau buồn hoặc tiêu cực gần đây. Các bệnh mãn tính hoặc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác có thể làm gia tăng nguy cơ.
Cách Phòng Tránh
Không có cách nào để dự đoán chắc chắn điều gì sẽ khiến một người phát triển rối loạn lo âu lan toả, nhưng bạn có thể thực hiện các bước dưới đây để giảm đi tác động của những triệu chứng nếu bạn cảm thấy lo lắng:
Tìm Sự Trợ Giúp Sớm
Lo âu, như nhiều tình trạng sức khoẻ tâm tầm khác, có thể khó khăn hơn trong việc chữa trị nếu bạn chờ đợi quá lâu.
Ghi Nhật Kí
Theo dõi cuộc sống cá nhân của bản thân có thể giúp bạn và chuyên gia sức khỏe tâm thần của mình xác định điều gì khiến bạn căng thẳng và điều gì có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn.
Ưu Tiên Những Vấn Đề Trong Cuộc Sống Của Bạn
Bạn có thể giảm thiểu lo lắng bằng cách quản lý thời gian và năng lượng của mình một cách thận trọng.
Tránh Sử Dụng Chất Có Hại Cho Sức Khỏe
Sử dụng rượu và ma túy, thậm chí sử dụng nicotine hoặc caffeine có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng lo âu. Nếu bạn bị nghiện bất kỳ chất nào trong số này, việc bỏ chúng có thể làm bạn lo lắng. Nếu bạn không thể tự bỏ, hãy đến gặp bác sĩ hoặc tìm một chương trình điều trị hay nhóm hỗ trợ để họ có thể giúp đỡ bạn.