+84 (024)37625838 | +84 (024)32045357 
info@tamlyvietphap.vnBạn có thể đã nghe về liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), hay liệu pháp chấp nhận và cam kết (ACT),... Vậy liệu pháp phơi nhiễm là gì? Bài viết sau sẽ giúp bạn tìm hiểu về phương pháp trị liệu tâm lý phổ biến này.
Định Nghĩa
Liệu pháp phơi nhiễm (Exposure Therapy) là một phương pháp điều trị tâm lý được phát triển để giúp mọi người đối mặt với nỗi sợ hãi của họ. Khi mọi người sợ hãi điều gì đó, họ có xu hướng tránh những đồ vật, hoạt động hoặc tình huống khiến họ sợ. Mặc dù việc tránh né có thể giúp giảm cảm giác sợ hãi trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, nó có thể khiến nỗi sợ hãi trở nên tồi tệ hơn. Trong những tình huống như vậy, một nhà tâm lý học có thể đề xuất chương trình trị liệu đi cùng với liệu pháp phơi nhiễm để giúp phá vỡ sự trốn tránh và nỗi sợ hãi. Trong hình thức trị liệu này, các nhà tâm lý học tạo ra một môi trường an toàn để “phơi bày” những điều mà thân chủ sợ và tránh né, điều đó đồng nghĩa với việc tiếp xúc với các đồ vật, hoạt động hoặc tình huống đáng sợ trong một môi trường an toàn giúp giảm sợ hãi và giảm sự né tránh.
Tham khảo thêm về các tháp (mô hình) được các nhà trị liệu ứng dụng cùng liệu pháp phơi nhiễm.
Các Loại Trong Liệu Pháp Phơi Nhiễm
Có một số biến thể của liệu pháp phơi nhiễm, bao gồm:
Phơi nhiễm với thực tế: Trực tiếp đối mặt với một đối tượng, tình huống hoặc hoạt động đáng sợ trong cuộc sống thực. Ví dụ, một người sợ rắn có thể được hướng dẫn cách xử lý một con rắn, hoặc một người mắc chứng lo âu xã hội có thể được hướng dẫn để diễn thuyết trước khán giả.
Phơi nhiễm với trí tưởng tượng: Tưởng tượng một cách sinh động về đối tượng, tình huống hoặc hoạt động đáng sợ. Ví dụ, một người nào đó bị Rối loạn căng thẳng sau sang chấn có thể được yêu cầu nhớ lại và mô tả trải nghiệm đau thương của họ để giảm bớt cảm giác sợ hãi.
Phơi nhiễm với thực tế ảo: Trong một số trường hợp, công nghệ thực tế ảo có thể được sử dụng để phơi nhiễm trong môi trường phi thực tế. Ví dụ: một người mắc chứng sợ bay có thể thực hiện một chuyến bay ảo trong văn phòng của nhà tâm lý học, sử dụng thiết bị cung cấp các điểm tham quan, âm thanh và mùi của máy bay. Tìm hiểu thêm về thực tế ảo tại đây.
Phơi nhiễm với trạng thái bên trong của cơ thể: Cố ý mang lại những cảm giác thể chất vô hại, nhưng lại không gây sợ hãi. Ví dụ, một người nào đó bị Rối loạn hoảng sợ có thể được hướng dẫn chạy tại chỗ để làm tăng nhịp tim của họ, và nhờ đó giúp họ biết rằng cảm giác này không nguy hiểm.
Lợi Ích Của Liệu Pháp Phơi Nhiễm
Liệu pháp phơi nhiễm có thể giúp:
Hình thành thói quen: Theo thời gian, mọi người nhận thấy rằng phản ứng của họ đối với các đối tượng hoặc tình huống sợ hãi giảm dần.
Xoá bỏ liên hệ với nỗi sợ hãi: Tiếp xúc có thể giúp làm suy yếu các mối liên hệ đã có trước đây giữa các đối tượng, hoạt động hoặc tình huống đáng sợ và kết quả xấu.
Tăng khả năng kiểm soát của bản thân: Phơi nhiễm có thể giúp cho thân chủ thấy rằng họ có khả năng đối mặt với nỗi sợ hãi và có thể kiểm soát cảm giác lo lắng.
Xử lý cảm xúc: Trong khi tiếp xúc, thân chủ có thể học cách gắn những niềm tin mới, thực tế hơn về các đối tượng, hoạt động hoặc tình huống sợ hãi và có thể trở nên thoải mái hơn với trải nghiệm sợ hãi.
Với những lợi ích trên, liệu pháp phơi nhiễm đã được khoa học chứng minh là một phương pháp điều trị hữu ích giúp điều trị các vấn đề, bao gồm:
Chứng sợ hãi
Rối loạn hoảng sợ
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế
Rối loạn căng thẳng sau sang chấn
Liệu Pháp Phơi Nhiễm Hoạt Động Như Thế Nào?
Các kỹ thuật mà chuyên gia trị liệu sử dụng trong quá trình điều trị phơi nhiễm phụ thuộc vào tình trạng bệnh và mục tiêu đặt ra. Dưới đây là những gì bạn có thể trải nghiệm, cũng như cách mà liệu pháp phơi nhiễm hoạt động.
Một khi nguyên nhân gây ra nỗi sợ hãi hoặc lo lắng được xác định, nhà trị liệu hoặc nhà tâm lý học sẽ bắt đầu quá trình phơi nhiễm bằng cách cho thân chủ tiếp xúc với kích thích gây sợ hãi.
Thông thường, họ sử dụng cách tiếp cận có cấp độ. Bắt đầu bằng các tiếp xúc với một kích thích nhẹ gây sợ hãi.
Theo thời gian, nhà trị liệu tâm lý sẽ cho bạn tiếp xúc với những kích thích đáng sợ hơn trong một môi trường an toàn.
Theo đó, số buổi điều trị và thời gian điều trị của bạn sẽ phụ thuộc vào tiến trình của bạn.
Ví dụ: nếu bạn sợ chuột, nhà trị liệu có thể bắt đầu bằng cách cho bạn xem hình ảnh về những con chuột trong buổi đầu tiên của bạn. Trong phiên tiếp theo, họ có thể mang theo một con chuột sống trong lồng. Trong phiên thứ ba, họ có thể yêu cầu bạn sờ trực tiếp vào con chuột.
Một Số Điều Cần Cân Nhắc
Liệu pháp phơi nhiễm đôi khi cũng có thể có những hạn chế:
Các triệu chứng có thể trở lại: Một số bệnh nhân có thể thấy các triệu chứng của họ xuất hiện trở lại sau một thời gian. Điều này đặc biệt có thể xảy ra nếu quá trình điều trị kết thúc sớm.
Các điều kiện mô phỏng nỗi sợ không phải lúc nào cũng đem lại hiệu quả trong thực tế: Ví dụ một người mắc PTSD có thể xử lý các nỗi sợ hãi được mô phỏng khi trị liệu tâm lý nhưng có thể không ứng phó được với tình huống ngoài đời thực.
Kết Lại
Không phải lúc nào nhà trị liệu cũng sử dụng liệu pháp phơi nhiễm để giúp thân chủ điều trị các rối loạn tâm lý. Do đó, luôn cần có sự chẩn đoán, đánh giá, xem xét và cân nhắc về sự phù hợp của liệu pháp này đối với tình trạng của thân chủ.
Nếu bạn gặp các vấn đề về tâm lý, hãy liên hệ ngay các chuyên gia để được chẩn đoán và điều trị kịp thời và có thể các tình trạng của bạn phù hợp để áp dụng liệu pháp phơi nhiễm điều trị tâm lý.
Nguồn: VeryWellMind - What Is Exposure Therapy?
