Có Thể Thay Đổi Tính Cách Con Người?

Ai cũng từng có mong muốn thay đổi những tính cách mà bản thân cảm thấy không phù hợp. Những người nhút nhát ước rằng bản thân có thể hướng ngoại nhiều hơn hay những người nóng tính có thể mong muốn bản thân giữ được bình tĩnh trong những tình huống khiến họ xúc động. 

Câu hỏi đặt ra là, liệu có thực sự thay đổi được tính cách con người?

Mặc dù nhiều nguồn thông tin thường đưa ra những thông tin về những kế hoạch giúp thay đổi thói quen và hành vi của bạn, nhưng có một niềm tin bền vững rằng tính cách tiềm ẩn của chúng ta không thể thay đổi.

Nhà phân tâm học người Áo Sigmund Freud cho rằng nhân cách phần lớn đã được định sẵn vào lúc 5 tuổi. Thậm chí nhiều nhà tâm lý học hiện đại còn cho rằng nhân cách tổng thể là tương đối cố định và có tính ổn định trong suốt cuộc đời.

Nhưng nếu bạn muốn thay đổi tính cách của bản thân thì sao? Liệu với một cách tiếp cận đúng đắn và sự chăm chỉ, chúng ta có thể thay đổi tính cách thực sự của mình hay không?

Tính Cách Là Gì?

Các Yếu Tố Hình Thành Tính Cách

Để hiểu liệu tính cách có thể thay đổi được hay không, trước tiên chúng ta phải hiểu chính xác tính cách hình thành từ đâu. Để hiểu được vấn đề này, chúng ta sẽ lại cần bắt đầu một cuộc tranh luận về bản chất lâu đời so với quá trình nuôi dưỡng. Câu hỏi của vấn đề này là: “Liệu tính cách được hình thành bởi gen di truyền (bản chất) hay bởi sự giáo dục, kinh nghiệm và môi trường (nuôi dưỡng) của chúng ta?”

Trước đây, các nhà lý thuyết và triết gia thường áp dụng cách tiếp cận đối lập và ủng hộ tầm quan trọng của tự nhiên hoặc sự nuôi dưỡng, nhưng ngày nay hầu hết các nhà tư tưởng đều đồng ý rằng đó là sự kết hợp của hai lực lượng cuối cùng hình thành nhân cách của chúng ta.

Không chỉ vậy, sự tương tác liên tục giữa yếu tố di truyền và môi trường có thể giúp định hình cách thể hiện tính cách. Ví dụ, bạn có thể được di truyền để trở nên thân thiện và thoải mái, nhưng làm việc trong một môi trường căng thẳng cao độ có thể khiến bạn trở nên nóng nảy và căng thẳng hơn so với khi ở trong một môi trường khác.

Dweck kể lại câu chuyện về những cậu bé sinh đôi giống hệt nhau bị tách ra sau khi sinh và được nuôi dưỡng riêng. Khi trưởng thành, hai người đàn ông kết hôn với những người phụ nữ có cùng tên, có chung sở thích và có mức độ tương tự nhau về một số đặc điểm được đo lường khi đánh giá tính cách.

Chính những ví dụ như vậy tạo cơ sở cho ý tưởng rằng tính cách của chúng ta phần lớn nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta. Thay vì được định hình bởi môi trường và những trải nghiệm cá nhân của chúng ta, những nghiên cứu song sinh này chỉ ra sức ảnh hưởng của yếu tố di truyền.

Tham khảo: 10 sự thật thú vị về tính cách con người

Yếu Tố Nằm Trong Tính Cách

Một số chuyên gia, trong đó có nhà tâm lý học Carol Dweck, tin rằng việc thay đổi khuôn mẫu hành vi, thói quen và niềm tin nằm trong khuôn khổ của các đặc điểm tính cách chung (ví dụ: hướng nội, dễ chịu) là chìa khóa thực sự để thay đổi tính cách.

Những đặc điểm tính cách chung có thể ổn định trong suốt cuộc đời, nhưng Dweck tin rằng chính những yếu tố nằm bên trong những đặc điểm tính cách chung mới là điều quan trọng nhất trong việc tạo nên con người của chúng ta. Bà tin rằng những yếu tố đó có thể thay đổi được.

Vậy chính xác những yếu tố bên trong tính cách con người là gì?

• Niềm tin và hệ thống niềm tin. Mặc dù có thể sẽ rất khó khăn trong việc thay đổi một số khía cạnh trong tính cách, nhưng bạn có thể làm được thông qua việc thay đổi một số niềm tin cơ bản - giúp hình thành và kiểm soát cách thể hiện tính cách của bạn.

• Mục tiêu và chiến lược đối phó. Ví dụ, mặc dù bạn có thể có nhiều tính cách Loại A hơn, nhưng bạn có thể học các kỹ năng đối phó mới và các kỹ thuật quản lý căng thẳng giúp bạn trở thành một người thoải mái hơn.

Niềm Tin Vào Bản Thân

Mặc dù không dễ dàng để thay đổi niềm tin, nhưng rõ ràng khi thay đổi, nó có thể là một điểm khởi đầu tốt. Niềm tin của chúng ta bị định hình rất nhiều trong cuộc sống, từ cách chúng ta nhìn nhận bản thân và những người khác, cách chúng ta hoạt động trong cuộc sống hàng ngày, cách chúng ta đối phó với những thách thức trong cuộc sống cho đến cách chúng ta tạo dựng mối quan hệ với những người khác.

Nếu chúng ta có thể tạo ra sự thay đổi thực sự trong niềm tin của mình, thì đó là điều có thể có tác động mạnh mẽ đến hành vi của chúng ta và có thể đến một số khía cạnh nhất định trong tính cách của chúng ta.

"...Nhiều nhà lý thuyết về nhân cách đã thừa nhận rằng niềm tin là một phần cơ bản của tính cách. Theo đó, từ thuở thơ ấu, con người đã phát triển những niềm tin của chính mình.” Dweck giải thích trong một bài báo năm 2008.

Lấy ví dụ, niềm tin về bản thân, bao gồm cả việc các thuộc tính và đặc điểm cá nhân có tính chất cố định hay dễ uốn nắn. Nếu bạn tin rằng trí thông minh của mình ở một mức cố định, thì bạn sẽ không thực hiện các bước để đào sâu suy nghĩ của mình. Tuy nhiên, nếu bạn coi những đặc điểm đó là có thể thay đổi, bạn sẽ nỗ lực nhiều hơn để thử thách bản thân và mở mang đầu óc. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng mọi người có thể thay đổi niềm tin của mình để có cách tiếp cận dễ tốt hơn đối với các thuộc tính của bản thân.

Nghiên cứu của chính Dweck đã chứng minh rằng cách trẻ em được khen ngợi có thể tác động đến sự tự tin của chúng. Những đứa trẻ được khen ngợi về trí thông minh có xu hướng giữ niềm tin cố định về các thuộc tính cá nhân của chúng. Những đứa trẻ này coi trí thông minh của chúng là một đặc điểm không thể thay đổi; có hoặc không có nó.

Mặt khác, những đứa trẻ được khen ngợi vì những nỗ lực của chúng thường coi trí thông minh là yếu tố có thể thay đổi. Dweck nhận thấy những đứa trẻ này có xu hướng kiên trì đối mặt với khó khăn và ham học hỏi hơn.

Tham khảo: Sự hình thành tính cách con người

Mẹo Để Thay Đổi Tính Cách Con Người 

Tại nhiều thời điểm trong cuộc đời, bạn có thể nhận thấy rằng có những khía cạnh nhất định trong tính cách của mình mà bạn ước mình có thể thay đổi. Bạn thậm chí có thể đặt mục tiêu và hướng tới việc giải quyết những đặc điểm có thể gây ra vấn đề đó. Ví dụ, người ta thường đặt ra các kế hoạch với các mục tiêu vào đầu năm trong việc thay đổi các phần trong tính cách của bản thân, chẳng hạn như trở nên hào phóng, tốt bụng, kiên nhẫn hoặc hướng ngoại hơn.

Nhìn chung, nhiều chuyên gia đồng ý rằng việc tạo ra những thay đổi thực sự và lâu dài đối với những đặc điểm chung có thể cực kỳ khó khăn. Vì vậy, nếu bạn không hài lòng với một số khía cạnh trong tính cách của mình, liệu bạn có có thể làm gì để thay đổi không?

Thay đổi từ một người hướng nội thành một người hướng ngoại có thể cực kỳ khó khăn (thậm chí là không thể), nhưng có những điều mà các chuyên gia tin rằng bạn có thể làm để tạo ra những thay đổi thực sự và có tính lâu dài đối với các khía cạnh trong tính cách của mình.

Học Những Thói Quen Mới

Các nhà tâm lý học đã phát hiện ra rằng những người thể hiện những đặc điểm tính cách tích cực (chẳng hạn như lòng tốt và sự trung thực) đã phát triển những phản ứng theo thói quen. Thói quen có thể học được, vì vậy việc thay đổi những phản ứng theo thói quen của bạn theo thời gian là một cách để tạo ra sự thay đổi về tính cách.

Tất nhiên, hình thành một thói quen mới hay từ bỏ thói quen xấu không bao giờ là dễ dàng và cần có thời gian cũng như nỗ lực lớn. Với đủ sự lặp đi lặp lại, những kiểu hành vi mới này mới có thể trở thành một sự thay thế mới trong tính cách.

Thách Thức Niềm Tin Vào Bản Thân

Nếu bạn tin rằng bạn không thể thay đổi, thì bạn sẽ không thay đổi. Nếu bạn đang cố gắng trở nên cởi mở hơn, nhưng lại tin rằng tính hướng nội của mình là một đặc điểm cố định, lâu dài và không thể thay đổi, thì đơn giản là bạn sẽ không bao giờ cố gắng trở nên hòa đồng hơn. Nhưng nếu bạn tin rằng các thuộc tính cá nhân của bạn có thể thay đổi được, thì nhiều khả năng bạn sẽ nỗ lực để trở nên hòa đồng hơn.

Tập Trung Vào Sự Nỗ Lực

Nghiên cứu của Dweck luôn chỉ ra rằng điều cần thiết là khen ngợi những nỗ lực hơn là khen ngợi khả năng. Thay vì nghĩ "Tôi thật thông minh" hoặc "Tôi thật tài năng", hãy thay thế những cụm từ như vậy bằng "Tôi đã làm việc rất chăm chỉ" hoặc "Tôi đã tìm thấy một cách giải quyết vấn đề đó”.

Bằng cách chuyển sang tư duy phát triển hơn là tư duy cố định, bạn có thể thấy rằng việc trải nghiệm sự thay đổi và phát triển thực sự sẽ dễ dàng hơn.

Hành Động Từng Chút Một

Nhà tâm lý học tích cực Christopher Peterson đã sớm nhận ra rằng tính cách hướng nội của anh ấy có thể có tác động bất lợi đến sự nghiệp học thuật của anh ấy. Để khắc phục điều này, anh ấy quyết định bắt đầu hành động hướng ngoại trong những tình huống cần thiết, chẳng hạn như khi thuyết trình trước một lớp học đầy sinh viên hoặc thuyết trình tại một hội nghị.

Cuối cùng, những hành vi này đơn giản trở thành một sự cô đọng trong tính cách. Trong khi anh ấy gợi ý rằng anh ấy vẫn là một người hướng nội, anh ấy đã học cách trở nên hướng ngoại khi cần thiết.

Lời Kết

Thay đổi tính cách con người có thể không dễ dàng và thay đổi một số đặc điểm tính cách chung có thể không thực sự khả thi. Nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng có những điều bạn có thể làm để thay đổi những phần nhất định trong tính cách của mình. Nếu áp dụng được những cách trên thành công, bạn hoàn toàn thay đổi cách bản thân hành động, suy nghĩ.

Nguồn: Can You Change Your Personality? - Verywellmind