Những ngày nghỉ Tết thường gắn liền với hình ảnh ấm áp của gia đình quây quần bên nhau, những món quà được trao tay trong niềm vui và những bữa tiệc rộn ràng tiếng cười.

Nhưng đối với nhiều người, khoảng thời gian này lại trở thành nỗi ám ảnh, mang đến cảm giác buồn bã, cô đơn và cả những áp lực khó nói thành lời. Cảm giác này, thường được gọi là “nỗi buồn mùa lễ hội” (holiday blues), là một trạng thái tâm lý phổ biến xảy ra trong các dịp lễ cuối năm, nghỉ Tết hoặc những thời điểm có ý nghĩa đặc biệt.

Không giống như rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD), nỗi buồn mùa lễ không phải là một rối loạn tâm thần được chẩn đoán chính thức. Tuy nhiên, nó có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, điều này càng ảnh hưởng lớn khi những cảm giác tiêu cực bị bỏ qua hoặc không được xử lý đúng cách.

Ai Dễ Trải Qua Nỗi Buồn Mùa Lễ?

Bất kỳ ai cũng có thể trải qua nỗi buồn mùa lễ, nhưng mức độ ảnh hưởng sẽ khác nhau tùy vào hoàn cảnh của mỗi cá nhân. Những người phải đối mặt với sự cô đơn, mất mát hoặc chia xa người thân trong mùa lễ thường dễ bị ảnh hưởng hơn. Chẳng hạn, những người xa gia đình vì công việc, du học sinh không thể về nhà hoặc những ai đã mất người thân yêu thường cảm thấy rõ rệt nỗi buồn và sự trống trải trong thời điểm này.

Ngoài ra, áp lực xã hội cũng là một yếu tố lớn. Hình ảnh trên mạng xã hội về tiệc tùng, gia đình hạnh phúc hay cặp đôi yêu nhau có thể làm người cô đơn cảm thấy buồn rõ rệt hơn. Ngoài ra, kỳ vọng phải “hoàn hảo” trong mọi việc, như trang trí nhà, tổ chức tiệc và tặng quà, gây căng thẳng cho nhiều người.

Đặc biệt, những người đã có tiền sử rối loạn tâm thần như lo âu hoặc trầm cảm có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển nỗi buồn mùa lễ. Theo khảo sát của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA), nhiều người cảm thấy mệt mỏi trong những ngày lễ. Họ cảm thấy kiệt quệ cả về thể chất và tinh thần. Thậm chí, họ còn cảm thấy tệ hơn so với những ngày bình thường.

>>> Tham khảo: Tìm Hiểu Trầm Cảm Sau Kỳ Nghỉ Lễ

Dấu Hiệu Và Triệu Chứng

Nỗi buồn mùa lễ không chỉ là cảm giác tạm thời hay thoáng qua. Nỗi buồn này thường đi kèm với các triệu chứng rõ rệt, ảnh hưởng lớn đến tâm lý và thể chất của người trải qua. Những biểu hiện này có thể xuất hiện từ trước, trong hoặc thậm chí sau dịp lễ, gây ra sự bất tiện và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những dấu hiệu cụ thể thường gặp:

Cảm Giác Buồn Bã Kéo Dài

Đây là biểu hiện phổ biến nhất. Người trải qua nỗi buồn mùa lễ thường cảm thấy chán nản, mất hứng thú với các hoạt động vui chơi, thậm chí là những điều họ từng yêu thích. Những khoảnh khắc vui vẻ trong các ngày nghỉ Tết có thể trở thành nỗi buồn. Điều này khiến họ cảm thấy mình “không thuộc về” niềm vui đó.

Thay Đổi Khẩu Vị

Một số người có xu hướng ăn uống vô độ để tìm kiếm cảm giác thoải mái tạm thời, dẫn đến tăng cân không kiểm soát. Ngược lại, một số người khác mất hứng thú với đồ ăn, ăn rất ít hoặc không ăn, dẫn đến sụt cân đáng kể. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn làm gia tăng cảm giác mệt mỏi và mất cân bằng tinh thần.

>>> Tham khảo: Điều Trị Rối Loạn Ăn Uống

Khó Ngủ

Khó ngủ, mất ngủ kéo dài hoặc ngược lại, ngủ quá nhiều, là những triệu chứng phổ biến. Việc không có một giấc ngủ chất lượng làm suy giảm năng lượng, tăng mức độ căng thẳng và khiến người ta càng dễ rơi vào trạng thái tiêu cực.

Mất Tập Trung

Những người trải qua nỗi buồn mùa lễ thường gặp khó khăn trong việc tập trung, dù là làm việc, học tập hay tham gia các hoạt động hàng ngày. Tâm trí của họ dễ bị xao lãng bởi những suy nghĩ tiêu cực hoặc cảm giác áp lực không tên, làm giảm hiệu quả trong mọi công việc.

Cảm Giác Tội Lỗi Hoặc Vô Dụng

Cảm giác này xuất hiện khi người ta bắt đầu tự so sánh mình với người khác, đặc biệt trong dịp lễ. Họ có thể cảm thấy mình không đủ tốt. Họ nghĩ mình không xứng đáng hưởng niềm vui. Họ cũng có thể cảm thấy không đủ khả năng làm hài lòng người thân và bạn bè. Tâm lý tự trách này dễ dẫn đến suy sụp tinh thần.

Tâm Trạng Cáu Kỉnh

Một số người không cảm thấy buồn nhiều nhưng lại dễ cáu kỉnh hoặc nổi nóng hơn bình thường. Những mâu thuẫn nhỏ trong gia đình, nơi làm việc hoặc trong giao tiếp hàng ngày có thể càng gây khó chịu. Tâm trạng này tạo ra vòng lặp, làm tăng căng thẳng thêm trong các mối quan hệ.

Suy Nghĩ Tiêu Cực

Nghiêm trọng hơn, một số người có thể xuất hiện suy nghĩ tiêu cực, cảm giác không muốn tiếp tục cuộc sống, hoặc thậm chí có ý định tự làm hại bản thân. Đây là một dấu hiệu nguy hiểm. Chúng ta cần chú ý và tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ ngay khi có thể.

>>> Tham khảo: Trầm Cảm Và Các Ngày Lễ – Làm Sao Để Ứng Phó?

Hiện tại, theo Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê các Rối loạn Tâm thần (DSM-5), “nỗi buồn mùa lễ” không được coi là một rối loạn tâm thần chính thức. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là nó không quan trọng hoặc không cần được chú ý. Nếu cảm giác buồn bã, cô đơn hoặc bất lực làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày, hãy tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe.

Trong cuộc hẹn, bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về các triệu chứng, bao gồm thời gian xuất hiện, mức độ nghiêm trọng và cách chúng ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Việc này giúp đưa ra đánh giá chính xác và đề xuất các biện pháp can thiệp phù hợp.

Nguyên Nhân Gây Ra Nỗi Buồn Mùa Lễ

Có nhiều yếu tố dẫn đến cảm giác buồn bã trong những ngày nghỉ Tết, và đôi khi chúng kết hợp lại khiến cảm xúc tiêu cực trở nên khó kiểm soát hơn. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Cảm giác cô đơn và mất mát: Những ngày lễ thường là lúc gia đình sum họp, nhưng không phải ai cũng có được điều này. Những người sống xa gia đình, không có bạn bè hoặc đã trải qua sự mất mát người thân yêu thường cảm thấy cô độc hơn bao giờ hết. Cảm giác cô đơn mùa lễ hội kéo dài càng dễ khiến chúng ta trải qua nỗi buồn trong các mùa lễ.

>>> Tham khảo: Tâm Lý Học Lý Giải Nỗi Cô Đơn

Áp lực tài chính: Chi tiêu cho quà tặng, các buổi gặp gỡ, tiệc tùng hoặc du lịch trong các ngày lễ có thể gây căng thẳng. Điều này đặc biệt đúng với những người đang gặp khó khăn hoặc bất ổn định về tài chính.
Kỳ vọng không thực tế: Truyền thông và mạng xã hội thường tạo ra hình ảnh lý tưởng về ngày lễ. Điều này khiến nhiều người cảm thấy áp lực phải làm mọi thứ “hoàn hảo.” Khi không đạt được kỳ vọng đó, cảm giác thất vọng và tự trách dễ dàng xuất hiện.
Mất cân bằng trong cuộc sống: Lịch trình dày đặc với quá nhiều sự kiện, tiệc tùng và công việc có thể khiến người ta kiệt sức cả về thể chất lẫn tinh thần.
Thời tiết và thiếu ánh sáng mặt trời: Ở những nơi có mùa đông dài và lạnh, thiếu ánh sáng tự nhiên trong mùa lễ có thể gây ra nỗi buồn. Điều này đặc biệt đúng với những người nhạy cảm với sự thay đổi của thời tiết.

Cách Đối Mặt Với Nỗi Buồn Mùa Lễ

Mặc dù nỗi buồn mùa lễ có thể làm giảm niềm vui trong dịp cuối năm, nhưng có nhiều cách để kiểm soát và vượt qua nó. Dưới đây là một số gợi ý hữu ích:

Đặt mục tiêu thực tế: Đừng đặt quá nhiều áp lực lên bản thân phải hoàn hảo. Hãy nhớ rằng, ý nghĩa của ngày lễ Tết không nằm ở sự cầu kỳ mà ở việc chia sẻ yêu thương và sự quan tâm.
Lên kế hoạch hợp lý: Xây dựng lịch trình cân bằng, dành thời gian cho các hoạt động cá nhân và đừng cố gắng tham gia mọi cuộc tụ họp mà bạn được mời. Cân bằng thời gian cho bản thân và cho người thân sẽ giúp bạn xây dựng mối quan hệ tốt hơn.
Duy trì kết nối: Hãy tìm cách liên lạc với gia đình hoặc bạn bè, dù chỉ qua những cuộc gọi video hoặc tin nhắn. Nếu cảm thấy cô đơn, việc tham gia các hoạt động cộng đồng cũng là một lựa chọn tốt.

Thực hành lòng biết ơn: Thay vì tập trung vào những gì thiếu sót, hãy dành thời gian để cảm nhận và biết ơn những điều tích cực trong cuộc sống.
Tìm kiếm sự giúp đỡ: Nếu cảm thấy không thể tự mình vượt qua, hãy tìm đến sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý. Một buổi trò chuyện với chuyên gia có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình và tìm ra cách giải quyết phù hợp.

>>> Tham khảo: Người Thân Của Người Trầm Cảm: Làm Thế Nào Để Tự Giúp Đỡ Bản Thân?

Lời Kết

Mùa lễ Tết là khoảng thời gian ý nghĩa, nhưng không nhất thiết phải hoàn hảo để mang lại hạnh phúc. Đừng để những áp lực xã hội và kỳ vọng không thực tế làm giảm đi niềm vui của bạn. Quan trọng nhất, hãy ưu tiên sức khỏe tinh thần và cảm xúc cá nhân. Nếu bạn cảm thấy nỗi buồn quá lớn, hãy tìm sự giúp đỡ từ gia đình, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý.

Chúc bạn có một kỳ nghỉ Tết thật an lành và ý nghĩa!

Nếu bạn cảm thấy mình đang không ổn với nỗi buồn mùa lễ, hãy tới các cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời, hoặc liên hệ Viện Tâm lý Việt – Pháp qua Hotline: 0977.729.396 để được tư vấn cụ thể. Can thiệp sớm là chìa khóa để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

—————————–

Viện Tâm lý Việt – Pháp

Trụ sở chính & Trung tâm trị liệu tại Hà Nội: Số 54 Trần Quốc Vượng, P. Dịch Vọng Hậu, Q. Cầu Giấy

Trung tâm trị liệu tại TP.HCM: Landmark 81 & Landmark Plus, Vinhomes Central Park, 720A Điện Biên Phủ, P. 22, Q. Bình Thạnh

Hotline: 0977.729.396 (Zalo, 24/7)

Email: info@tamlyvietphap.vn

Facebook: https://www.facebook.com/tamlyvietphap.vn

Source link

Tổng Hợp Kiến Thức Tâm Lý A-Z

Nỗi Buồn Mùa Lễ Hội – “Holiday Blues” Là Gì?