Trầm cảm không chỉ là một thách thức đối với những người đang phải trực tiếp đương đầu với nó, mà còn ảnh hưởng đến những người thân bên cạnh họ.

Phản Ứng Của Người Chăm Sóc Khi Gia Đình Có Người Thân Mắc Trầm Cảm

Nếu ai đó rơi vào tình trạng trầm cảm, các thành viên trong gia đình thường đảm nhận vai trò là người chăm sóc cho họ. Một số người có cảm giác rằng họ có thể “khắc phục” tình hình này và làm cho các triệu chứng trầm cảm biến mất. Tuy nhiên, khi họ không thể làm được điều đó, có thể dẫn đến căng thẳng và lo lắng cho người chăm sóc.

Cũng có thành viên trong gia đình lo lắng rằng họ có thể là nguyên nhân của tình trạng trầm cảm của người thân. Điều quan trọng là họ cần nhận ra rằng trầm cảm được ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như di truyền, sinh học và môi trường. Mặc dù các thành viên trong gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ điều trị trầm cảm, nhưng họ không nên chịu trách nhiệm về việc gây ra hoặc điều trị tình trạng này.

Một số thành viên trong gia đình có thể trải qua cảm giác sợ hãi, lo lắng và bất lực. Sự tức giận và khó chịu cũng có thể xuất hiện, và điều này có thể dẫn đến cảm giác tội lỗi và xấu hổ vì họ không thể giúp được người thân của mình. Nghiên cứu cho thấy người thân của người trầm cảm cũng có nhiều khả năng gặp các vấn đề về sức khỏe hơn, họ phải đối mặt với nguy cơ kiệt sức, trầm cảm và đau khổ tâm lý.

Nhận biết và hiểu biết về những phản ứng này là quan trọng vì cách gia đình phản ứng có thể không chỉ ảnh hưởng đến quá trình điều trị trầm cảm của cá nhân, mà còn giúp người chăm sóc tự giúp đỡ bản thân, phòng tránh các nguy cơ về sức khỏe tâm thần trong quá trình hỗ trợ người trầm cảm.

Trầm Cảm Ảnh Hưởng Đến Các Thành Viên Trong Gia Đình Như Thế Nào?

Gây Tổn Thương Tinh Thần Cho Các Thành Viên Trong Gia Đình

Việc cá nhân phải vật lộn với rối loạn trầm cảm thường gây ra cảm giác lo lắng tột độ cho các thành viên trong gia đình. Chứng kiến những nỗi buồn dai dẳng, sự tuyệt vọng và mất hứng thú – những đặc điểm của trầm cảm – có thể khiến người xung quanh vô cùng đau khổ. Các thành viên trong gia đình có thể trải qua cảm giác bất lực, thất vọng và buồn bã khi họ cố gắng hỗ trợ cho cá nhân.

Làm Căng Thẳng Các Mối Quan Hệ Trong Gia Đình

Trầm cảm có thể làm căng thẳng các mối quan hệ trong gia đình. Người mắc trầm cảm có thể rút lui khỏi các tương tác xã hội hoặc tỏ ra khó chịu, khiến cho việc giao tiếp giữa các thành viên trong gia đình trở nên khó khăn. Xung đột và hiểu lầm có thể trở nên thường xuyên hơn, góp phần làm tăng thêm gánh nặng cảm xúc.

Tác Động Đến Trẻ Em

Ở những gia đình có cha mẹ hoặc người lớn mắc trầm cảm, trẻ em thường là những người dễ bị tổn thương nhất. Trẻ có thể không hiểu rõ về sự phức tạp của chứng trầm cảm nhưng lại cảm nhận được sự thay đổi trong gia đình. Điều này có thể dẫn đến cảm giác bất an, lo lắng và bối rối ở trẻ.

Gây Căng Thẳng Tài Chính

Trầm cảm thường dẫn đến suy giảm chức năng, bao gồm cả khó khăn trong việc duy trì công việc. Do đó, các thành viên trong gia đình có thể phải đối mặt với những căng thẳng về tài chính do thu nhập giảm, điều này có thể dẫn đến thêm căng thẳng và bất ổn.

Cách Ly Xã Hội

Trầm cảm có thể dẫn đến việc rút lui khỏi xã hội, đối với cả người bị trầm cảm và các thành viên trong gia đình họ. Các thành viên trong gia đình có thể cảm thấy rằng mình phải hủy bỏ các hoạt động xã hội hoặc hạn chế các hoạt động của bản thân để chăm sóc và đáp ứng nhu cầu của người thân.

Các Nguy Cơ Về Sức Khỏe Tâm Thần Ở Người Chăm Sóc

Chăm sóc một người mắc rối loạn trầm cảm thường đòi hỏi rất nhiều công sức. Căng thẳng từ việc chăm sóc người thân có thể gây ra những tác động tiêu cực lên cả thể chất và tinh thần của người chăm sóc. Họ không chỉ dành nhiều giờ hơn mỗi tuần để chăm sóc, mà còn phải đối mặt với nhiều vấn đề khác nhau như căng thẳng cá nhân, vấn đề về sức khỏe cả thể chất và tinh thần, thiếu ngủ và sự hạn chế thời gian cho các hoạt động cá nhân và gia đình.

Phụ nữ – những người thường đảm nhận vai trò chính trong việc chăm sóc – có tỷ lệ mắc trầm cảm cao hơn nam giới. Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở Mỹ, với khoảng 12 triệu phụ nữ mắc trầm cảm lâm sàng mỗi năm, tỷ lệ cao gấp đôi so với đàn ông.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng người chăm sóc nam giới không gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần. Mặc dù họ có thể sẵn lòng thuê người giúp đỡ từ bên ngoài, nhưng họ lại ít có xu hướng tâm sự với bạn bè hoặc tham gia các hoạt động xã hội, nên thường đối mặt với cảm giác cô đơn và thiếu mạng lưới hỗ trợ. Bên cạnh đó, đàn ông thường ít thừa nhận sự mất cân bằng tinh thần của mình, và thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ, họ thường tự “điều trị” bằng cách thể hiện sự tức giận, cáu kỉnh hoặc làm việc quá sức, hay thậm chí là sử dụng rượu.

>>> Tham Khảo: Dấu Hiệu Nhận Biết Tình Trạng Trầm Cảm Ở Nam Giới

Người chăm sóc là quân nhân và cựu chiến binh cũng đối diện với nguy cơ cao hơn về trầm cảm. Với những người này, các vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần như mất trí nhớ, chấn thương sọ não và rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) đặt ra những thách thức đặc biệt. Sự cố gắng để đối phó với cuộc sống hàng ngày cùng với việc hỗ trợ người thân có thể khiến họ cảm thấy bị choáng ngợp và tăng thêm cảm giác bất lực và tuyệt vọng.

Kể cả khi cá nhân được điều trị nội trú trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe, trầm cảm ở các thành viên trong gia đình vẫn có thể tồn tại. Việc đưa ra quyết định chuyển người thân đến trung tâm chăm sóc gây căng thẳng cho họ – sự cô đơn, cảm giác tội lỗi và việc phải theo dõi sự chăm sóc mà người thân nhận được ở địa điểm mới này có thể gây thêm những nỗi lo và căng thẳng mới.

Làm Thế Nào Để Tự Giúp Đỡ Bản Thân?

Khi bạn đang chăm sóc một người bị trầm cảm, điều quan trọng là bạn phải nói với họ về những hành vi nào không được chấp nhận và hành vi nào mang tính nguy hiểm. Ngoài ra, hãy xem xét các hướng dẫn và chiến lược sau đây:

Bám Sát Kế Hoạch Điều Trị

Sự hỗ trợ từ người thân và bạn bè quả thật quan trọng, nhưng thường không đủ để xử lý chứng trầm cảm. Nếu bạn nhận thấy người thân yêu của mình đang phải đối mặt với trầm cảm, hãy khuyến khích họ tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia. Trầm cảm có thể được điều trị bằng các liệu pháp tâm lý, sử dụng thuốc hoặc kết hợp cả hai.

Hãy nói với người đó rằng bạn quan tâm đến họ, nhưng một mình bạn không thể giúp họ hết trầm cảm. Hãy giải thích lý do tại sao bạn cho rằng họ cần tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp, và đồng thời hãy nhắc nhở họ làm theo lời khuyên của các chuyên gia sức khỏe tâm thần. Ví dụ, bạn có thể khuyến khích họ tham gia đầy đủ các phiên làm việc với chuyên gia, hoặc khuyên họ dùng thuốc đúng theo chỉ định.

>>> Tham Khảo: Các Yếu Tố Quyết Định Thành Công Trong Điều Trị Trầm Cảm

Nói “Không” Với Các Hình Thức Lạm Dụng

Nếu người mà bạn đang chăm sóc sử dụng những ngôn từ lăng mạ bạn, hãy nói với họ rằng điều đó là không thể chấp nhận được, và họ không nên làm như vậy. Nếu họ có bất kỳ biểu hiện lạm dụng thể chất hay bạo lực nào, hãy kiên quyết yêu cầu họ dừng lại.

Nếu bạn lo lắng rằng bản thân có thể đang gặp nguy hiểm, hãy nhờ đến sự giúp đỡ của các thành viên khác trong gia đình hoặc bạn bè. Trong trường hợp bạn sống cùng với người đó, có thể bạn sẽ cần đến sự hỗ trợ của các cơ quan chính quyền địa phương. Nếu bạn không sống với họ nhưng đang bị lạm dụng hoặc hành hung về thể chất, bạn nên tránh đến gần họ, hãy đợi cho đến khi ai đó có chuyên môn đến hỗ trợ để khiến họ bình tĩnh lại.

Khuyến Khích Các Thói Quen Lành Mạnh

Hãy khuyến khích người mà bạn đang chăm sóc tập trung năng lượng của họ vào các hành vi lành mạnh, chẳng hạn như tập thể dục. Tập thể dục thường xuyên làm giảm nguy cơ trầm cảm, nó có thể giúp người thân của bạn phục hồi nhanh chóng hơn.

Bạn cũng nên khuyến khích họ có một chế độ ăn uống lành mạnh, cân nhắc bổ sung vitamin D và axit béo omega-3 (thường có trong dầu cá), bởi khi các chất dinh dưỡng này trong cơ thể bị thiếu hụt, nguy cơ các triệu chứng trầm cảm có thể tăng lên. Nghiên cứu cho thấy phần lớn những người trầm cảm có lượng vitamin D thấp. Nhưng chỉ với 3 tháng bổ sung vitamin D đã có thể giúp làm giảm các triệu chứng trầm cảm của họ. Một kết quả nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng lượng axit béo omega-3 thấp có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định trong một số ca trầm cảm.

Dành Thời Gian Cho Bản Thân

Khi bản thân bạn không được khỏe mạnh, bạn sẽ khó lòng chăm sóc cho người khác. Vậy nên, hãy chủ động thực hiện những điều trên để ngăn ngừa sự kiệt sức, tổn thương khi chăm sóc người trầm cảm. Bên cạnh đó thiết lập các ranh giới: Nói chuyện với người mà bạn đang chăm sóc về các hành vi có hại; khuyến khích họ tuân theo kế hoạch trị liệu được khuyến nghị; đồng thời hãy xây dựng cho mình các thói quen lành mạnh, tôn trọng nhu cầu sức khỏe tinh thần và thể chất của chính mình.

Hãy cho người thân trầm cảm biết rằng bạn không thể luôn luôn có mặt bên cạnh họ 24/7, và bạn cần một chút thời gian cho chính mình. Bản thân bạn hãy cố gắng thực hành một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và điều độ. Để kiểm soát căng thẳng, bạn hãy dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý và tham gia các hoạt động yêu thích.

Nếu bạn cảm thấy mình đang có những triệu chứng của trầm cảm, hãy tới các cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời, hoặc liên hệ Viện Tâm lý Việt – Pháp qua Hotline: 0977.729.396 để được tư vấn cụ thể. Can thiệp sớm là chìa khóa để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Tham khảo:

[1] How Depression Can Impact Family Members. https://www.verywellmind.com/how-depression-can-impact-your-family-5097903#:~:text=Some%20family%20members%20experience%20feelings,with%20a%20relative%20with%20depression

[2] How depression impacts close family members. https://www.counselling-directory.org.uk/memberarticles/how-depression-impacts-close-family-members

[3] Depression and Caregiving. https://www.caregiver.org/resource/depression-and-caregiving/

[4] Setting Boundaries with a Person with Depression. https://www.healthline.com/health/depression/setting-boundaries

—————————–

Viện Tâm lý Việt – Pháp

Trụ sở chính & Trung tâm trị liệu tại Hà Nội: Số 54 Trần Quốc Vượng, P. Dịch Vọng Hậu, Q. Cầu Giấy, TP. Hà Nội

Trung tâm trị liệu tại TP.HCM: Toà Landmark 81 & Landmark Plus, Vinhomes Central Park, 720A Điện Biên Phủ, P. 22, Q. Bình Thạnh, TP. HCM

Hotline: 0977.729.396 (Zalo, 24/7)

Email: info@tamlyvietphap.vn

Facebook: https://www.facebook.com/tamlyvietphap.vn