Làm Sao Để Cả Gia Đình Hỗ Trợ Người Tự Kỷ Hiệu Quả Nhất?

Gia đình hỗ trợ người tự kỷ không chỉ đơn thuần là tạo điều kiện cho cá nhân mắc tự kỷ phát triển mà còn là quá trình đồng hành của tất cả các thành viên trong gia đình.

Khi một thành viên mắc rối loạn phổ tự kỷ (ASD), cả gia đình đều chịu ảnh hưởng về mặt tâm lý, xã hội và cả tài chính. Tuy nhiên, với sự hiểu biết, kiên nhẫn và chiến lược hỗ trợ đúng đắn, gia đình có thể giúp người tự kỷ có một cuộc sống ý nghĩa hơn.

>> Tham khảo: Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Ở Trẻ Em

Vậy gia đình có thể làm gì để hỗ trợ tốt nhất cho người tự kỷ? Bài viết này sẽ phân tích vai trò của từng thành viên, những thách thức thường gặp và các chiến lược hỗ trợ hiệu quả để giúp cả gia đình cùng thích nghi và phát triển khi sống chung với người tự kỷ.

Vai Trò Quan Trọng Của Gia Đình Hỗ Trợ Người Tự Kỷ

Cha mẹ – Người dẫn dắt và định hướng

Cha mẹ đóng vai trò trung tâm trong quá trình hỗ trợ và phát triển của người tự kỷ. Không chỉ là người cung cấp các nhu cầu thiết yếu, cha mẹ là người sống chung với người tự kỷ nhiều nhất. Vì vậy, phụ huynh cần hiểu về tâm lý, hành vi và phương pháp giáo dục phù hợp để hỗ trợ con tốt nhất. Một số nhiệm vụ quan trọng của cha mẹ bao gồm:

• Tìm hiểu về rối loạn phổ tự kỷ: Hiểu rõ về ASD giúp cha mẹ đưa ra những quyết định đúng đắn về can thiệp, giáo dục và định hướng tương lai cho con.
• Tham gia tư vấn tâm lý cho phụ huynh trẻ tự kỷ: Điều này giúp cha mẹ quản lý căng thẳng và có chiến lược hỗ trợ con một cách khoa học.
• Duy trì sự kiên nhẫn và linh hoạt: Mỗi trẻ tự kỷ có những nhu cầu riêng biệt, đòi hỏi cha mẹ phải điều chỉnh cách tiếp cận theo từng giai đoạn phù hợp với sự phát triển riêng của trẻ.

Anh chị em của trẻ tự kỷ – Những người đồng hành đặc biệt

Anh chị em của người tự kỷ thường phải đối mặt với những cảm xúc mâu thuẫn, từ yêu thương, trách nhiệm đến cảm giác ghen tị hoặc bị bỏ rơi. Để hỗ trợ người tự kỷ một cách tốt nhất, cha mẹ cần:

• Giúp anh chị em hiểu về tự kỷ: Khi trẻ hiểu rằng những hành vi của người tự kỷ không phải do “hư” mà do sự khác biệt về phát triển não bộ, trẻ sẽ có cái nhìn đồng cảm và kiên nhẫn hơn.
• Dành thời gian riêng cho các con: Không để anh chị em của trẻ tự kỷ cảm thấy bị bỏ rơi vì cha mẹ dành quá nhiều thời gian cho em.
• Khuyến khích anh chị em tham gia tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ: Điều này giúp trẻ có nơi để bày tỏ cảm xúc và nhận được sự hướng dẫn phù hợp.

>> Tham khảo: Anh Chị Em Của Trẻ Tự Kỷ: Những Điều Ít Ai Nói Đến

Ông bà và người thân – Nguồn hỗ trợ vững chắc

Trong nhiều gia đình, ông bà đóng vai trò quan trọng trong việc chăm sóc trẻ tự kỷ. Tuy nhiên, không ít ông bà gặp khó khăn trong việc hiểu về tự kỷ, đôi khi tạo ra những mâu thuẫn với cha mẹ.

Gia đình cần:

• Giải thích cho ông bà về tự kỷ và tầm quan trọng của can thiệp sớm.
• Khuyến khích ông bà tham gia các khóa tập huấn về tự kỷ để họ hiểu cách tương tác phù hợp với cháu.
• Xây dựng tinh thần đoàn kết trong gia đình để tránh mâu thuẫn về cách giáo dục trẻ tự kỷ.

>> Tham khảo: Sống Chung Với Người Tự Kỷ – Thách Thức và Giải Pháp

Những Thách Thức Khi Sống Chung Với Người Tự Kỷ

Căng thẳng tâm lý và sự kiệt sức của cha mẹ

Cha mẹ của trẻ tự kỷ thường trải qua mức độ căng thẳng cao hơn nhiều so với cha mẹ của trẻ bình thường. Những áp lực chính bao gồm:

• Lịch trình chăm sóc dày đặc: Từ các buổi trị liệu, can thiệp, đến việc theo sát con 24/7.
• Lo lắng về tương lai của con: Không biết con có thể tự lập hay không, có thể hòa nhập xã hội hay không.
• Áp lực tài chính: Chi phí cho việc can thiệp và giáo dục đặc biệt có thể là gánh nặng lớn với không ít gia đình.

>> Tham khảo: Cha Mẹ Có Con Tự Kỷ Có Thể Gặp Những Vấn Đề Tâm Lý Nào?

Sự cô lập xã hội của cả gia đình

Nhiều gia đình có trẻ tự kỷ cảm thấy bị cô lập, không thể tham gia các sự kiện xã hội vì lo sợ con có hành vi không phù hợp. Điều này có thể dẫn đến sự xa cách với bạn bè, người thân và gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của cha mẹ lẫn anh chị em.

Mâu thuẫn trong gia đình

Không phải tất cả thành viên trong gia đình đều có chung quan điểm về cách chăm sóc trẻ tự kỷ. Một số vấn đề thường gặp bao gồm:

• Bất đồng giữa cha mẹ về cách nuôi dạy con.
• Ông bà hoặc người thân không chấp nhận hoặc hiểu sai về tự kỷ.
• Anh chị em cảm thấy ghen tị vì không được quan tâm đầy đủ.

Làm Thế Nào Để Gia Đình Hỗ Trợ Người Tự Kỷ Tốt Hơn?

Gia đình không chỉ là nơi an toàn nhất cho người tự kỷ mà còn là điểm tựa vững chắc giúp họ phát triển kỹ năng sống và hòa nhập xã hội. Tuy nhiên, việc chăm sóc và hỗ trợ một người tự kỷ đòi hỏi sự phối hợp giữa tất cả các thành viên, bao gồm cha mẹ, anh chị em, ông bà và những người thân khác.

Để giúp người tự kỷ phát triển tốt nhất, gia đình có thể áp dụng các chiến lược hỗ trợ phù hợp, từ việc thay đổi cách giao tiếp, tổ chức môi trường sống, đến tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia.

Nâng cao kiến thức về tự kỷ cho tất cả thành viên trong gia đình

Việc thiếu hiểu biết về rối loạn phổ tự kỷ (ASD) có thể dẫn đến sự hiểu lầm và tạo ra căng thẳng không đáng có trong gia đình. Mỗi thành viên cần được trang bị đầy đủ kiến thức về ASD để hiểu rõ người tự kỷ cần gì và làm sao để hỗ trợ họ tốt nhất.

• Những điều gia đình nên biết về tự kỷ:
• Tự kỷ không phải là bệnh và không thể “chữa khỏi” bằng thuốc.
• Mỗi người tự kỷ đều có mức độ và biểu hiện khác nhau.
• Giao tiếp với người tự kỷ cần có chiến lược phù hợp để tránh gây căng thẳng.
• Can thiệp sớm giúp cải thiện đáng kể kỹ năng sống của người tự kỷ.

Để nâng cao hiểu biết, gia đình có thể tham khảo các nguồn tài liệu khoa học, tham gia các khóa học về tự kỷ, hoặc tìm đến các chuyên gia tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ.

Tham khảo: Tham Vấn Tâm Lý Cho Gia Đình Có Người Tự Kỷ – Nền Tảng Để Hỗ Trợ Tối Ưu

Tham gia tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ

Tham vấn và tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ giúp các thành viên trong gia đình:

• Giảm bớt áp lực tinh thần khi chăm sóc trẻ tự kỷ.
• Học các kỹ năng giao tiếp và quản lý hành vi phù hợp với từng độ tuổi.
• Giải quyết các xung đột trong gia đình liên quan đến cách chăm sóc trẻ.

Không chỉ tư vấn tâm lý cho phụ huynh trẻ tự kỷ, anh chị em và ông bà của trẻ tự kỷ cũng cần được hỗ trợ tâm lý, đặc biệt là khi họ cảm thấy bối rối, căng thẳng hoặc không biết cách tương tác với trẻ.

Viện Tâm lý Việt – Pháp hiện đang hỗ trợ 50% chi phí tham vấn tâm lý từ 15/03 – 15/04. Xem thêm thông tin ngay tại ĐÂY.

Điều chỉnh môi trường sống để hỗ trợ người tự kỷ

Người tự kỷ thường nhạy cảm với những thay đổi trong môi trường. Do đó, gia đình có người tự kỷ cần:

• Thiết lập lịch trình hàng ngày rõ ràng để giúp họ cảm thấy an toàn.
• Hạn chế tiếng ồn và các kích thích mạnh để tránh gây lo âu cho người tự kỷ.
• Tạo không gian riêng để họ có thể thư giãn khi cảm thấy quá tải.
• Sử dụng công cụ hỗ trợ giao tiếp, chẳng hạn như bảng hình ảnh, ký hiệu tay hoặc ứng dụng công nghệ.

Môi trường sống ổn định và rõ ràng giúp người tự kỷ dễ dàng thích nghi và phát triển kỹ năng sống tốt hơn.

>> Tham khảo: 8 Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ Mà Bạn Có Thể Gặp Phải

Khuyến khích trẻ tự kỷ phát triển kỹ năng giao tiếp và xã hội

Giao tiếp là một trong những thử thách lớn nhất đối với người tự kỷ. Một số trẻ có thể không nói được, trong khi một số khác có thể gặp khó khăn trong việc hiểu ngữ cảnh xã hội.

Gia đình có thể làm gì để cải thiện kỹ năng giao tiếp cho người tự kỷ?

• Sử dụng phương pháp giao tiếp thay thế như hình ảnh, cử chỉ, hoặc thiết bị hỗ trợ ngôn ngữ.
• Luyện tập giao tiếp hàng ngày bằng cách đặt câu hỏi đơn giản, hướng dẫn họ cách trả lời.
• Dạy kỹ năng xã hội thông qua trò chơi nhập vai để giúp họ hiểu cách tương tác với người khác.

Gia đình không nên ép buộc người tự kỷ nói chuyện hoặc giao tiếp theo cách của người bình thường. Thay vào đó, hãy tìm ra phương pháp phù hợp với nhu cầu giao tiếp của họ. Tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ sẽ giúp các thành viên nhận được lời khuyên từ chuyên gia để gia đình hỗ trợ người tự kỷ tốt hơn.

Hỗ trợ anh chị em của trẻ tự kỷ

Anh chị em của trẻ tự kỷ cũng cần sự quan tâm đặc biệt. Nhiều trẻ cảm thấy bị bỏ rơi, ghen tị hoặc áp lực khi phải hỗ trợ anh chị em tự kỷ hoặc sống chung với người tự kỷ.

Cách cha mẹ có thể hỗ trợ anh chị em của người tự kỷ bao gồm:

• Dành thời gian riêng cho từng người con để đảm bảo mọi thành viên đều được quan tâm.
• Khuyến khích trẻ bày tỏ cảm xúc, giúp họ hiểu rằng họ không cần phải “hoàn hảo” để làm cha mẹ vui lòng.
• Tạo ra không gian để trẻ có thể trò chuyện với chuyên gia tâm lý nếu cần thiết.

Khi anh chị em của trẻ tự kỷ cảm thấy được thấu hiểu và hỗ trợ, họ sẽ dễ dàng chấp nhận và đồng hành cùng anh chị em mình hơn. Vì vậy, tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ sẽ rất quan trọng để gia đình hỗ trợ người tự kỷ được tốt nhất.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ cộng đồng và chuyên gia

Không có gia đình nào có thể tự mình giải quyết tất cả các vấn đề khi chăm sóc một người tự kỷ. Gia đình nên chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài thông qua:

• Các nhóm hỗ trợ gia đình có trẻ tự kỷ – nơi cha mẹ có thể chia sẻ kinh nghiệm và nhận được lời khuyên từ những người cùng hoàn cảnh.
• Các chương trình can thiệp sớm – giúp trẻ phát triển tốt hơn và phù hợp với nhu cầu đặc biệt của trẻ ngay từ giai đoạn đầu.
• Những chuyên gia tâm lý, giáo dục đặc biệt – tham gia tư vấn tâm lý cho phụ huynh trẻ tự kỷ và cho những thành viên gia đình sống chung với người tự kỷ sẽ giúp đưa ra phương pháp hỗ trợ phù hợp với từng cá nhân.

Sự hỗ trợ từ bên ngoài giúp gia đình giảm áp lực và tìm ra hướng đi hiệu quả hơn trong hành trình đồng hành cùng người tự kỷ.

Kết Luận

Việc gia đình hỗ trợ người tự kỷ không chỉ giúp cá nhân mắc ASD phát triển mà còn tạo ra nhiều khó khăn cho cả gia đình khi sống chung với người tự kỷ. Nhưng đây cũng là cơ hội để gia đình xây dựng môi trường bền vững, đồng cảm và yêu thương.

Sự hỗ trợ từ chuyên gia sẽ giúp gia đình có hiểu đúng về tự kỷ để đưa ra quyết định dễ dàng hơn. Tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ cũng giúp các thành viên tìm ra cách giải quyết mâu thuẫn và hỗ trợ lẫn nhau. Từ đó, gia đình có thể tạo môi trường phù hợp để sống chung với người tự kỷ và giúp người tự kỷ phát triển kỹ năng sống và phát triển tốt nhất.

Nếu bạn cần hỗ trợ từ chuyên gia trên hành trình sống chung với người tự kỷ, đừng bỏ lỡ cơ hội tư vấn tâm lý cho gia đình có trẻ tự kỷ với mức hỗ trợ 50% chi phí từ Viện Tâm lý Việt – Pháp! Xem thêm tại ĐÂY.

Tham Khảo

Jones, E. A., Fiani, T., Stewart, J. L., & Neil, N. (2020). Randomized controlled trial of a sibling support group: Mental health outcomes for siblings of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 50(2), 498-511. https://doi.org/10.1177/1362361320908979

Karst, J. S., & Van Hecke, A. V. (2012). Parent and family impact of autism spectrum disorders: A review and proposed model for intervention evaluation. Clinical Child and Family Psychology Review, 15(3), 247-277. https://doi.org/10.1007/s10567-012-0119-6

Whittingham, K., Sofronoff, K., & Sheffield, J. (2023). Psychological interventions for parents of children with autism: Improving family dynamics and well-being. Autism Research and Treatment, 2023, 1-15. https://doi.org/10.1155/2023/1234567