Kiểu Nuôi Dạy Con Cái Nào Phù Hợp Với Bạn? (Phần 1)

Không có sách hướng dẫn về cách nuôi dạy con cái đúng nhất - bạn sẽ nhận ra điều đó khi đón con mình về nhà. Không có cách nào "đúng" để làm cha mẹ. Cách một người làm cha mẹ sẽ phụ thuộc vào cách bạn được nuôi dạy, cách bạn học hỏi những người khác nuôi dạy con cái, và thậm chí, ở một mức độ nào đó, nó có thể dựa trên nền tảng văn hóa của bạn.

Một số phong cách nuôi dạy con cái được công nhận rộng rãi như:
- Kiểu uy quyền
- Kiểu độc đoán
- Kiểu gắn bó
- Kiểu tự do
- Kiểu buông thả
- Kiểu cha mẹ trực thăng
- Kiểu không can thiệp/bỏ bê
Nếu bạn đã có một em bé sơ sinh (hoặc sắp trở thành bố mẹ) và muốn tìm hiểu về phong cách nuôi dạy con cái nào phù hợp với mình - hoặc nếu bạn có con đã lớn và tự hỏi liệu phương pháp hiện tại của bạn đã đúng chưa và có cần phải xem xét lại hay không - hãy đọc tiếp và tìm hiểu thêm về các kiểu nuôi dạy con cái khác nhau.

1) Nuôi dạy con cái kiểu uy quyền
Nhiều chuyên gia về phát triển trẻ em coi đây là hình thức nuôi dạy con hợp lý và hiệu quả nhất. Hãy coi mình là một phụ huynh uy quyền nếu bạn:
• thiết lập các quy tắc và ranh giới rõ ràng và nhất quán
• có những kỳ vọng hợp lý cho con bạn
• lắng nghe ý kiến đóng góp từ con
• đưa ra những phản hồi tích cực
Ưu và nhược điểm của việc nuôi dạy con cái theo kiểu uy quyền
Ưu điểm
Là bậc cha mẹ uy quyền, bạn tạo ra một môi trường yêu thương và hỗ trợ cho con cái của bạn. Kết quả là đứa trẻ sẽ:
Theo nghiên cứu được công bố vào năm 2012 Tỷ lệ cao hơn về khoa học sức khỏe tâm thần, trẻ em được nuôi dưỡng bởi cha mẹ uy quyền có mức độ tự trọng và chất lượng cuộc sống cao hơn so với những đứa trẻ được nuôi dưỡng bởi cha mẹ độc đoán hoặc tự do.
Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (The Department of Health and Human Services-HHS) lưu ý rằng thanh thiếu niên có cha mẹ uy quyền (so với những người sử dụng các hình thức nuôi dạy con khác) ít có khả năng gặp phải những vấn đề sau:
• vấn đề với lạm dụng chất kích thích
• tham gia vào các hành vi tình dục không lành mạnh
• bạo lực
Nhược điểm
Mặc dù hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng việc nuôi dạy con cái kiểu uy quyền tạo ra kết quả tốt nhất cho trẻ, nhưng nó đòi hỏi rất nhiều sự kiên nhẫn và nỗ lực để đảm bảo rằng mọi người đều được lắng nghe.
Ngoài ra, các quy tắc đôi khi phải được điều chỉnh, và điều đó có thể gây khó khăn cho trẻ và các bậc cha mẹ!
Ví dụ về nuôi dạy con cái kiểu uy quyền
• Đứa con 16 tuổi của bạn cho rằng giờ giới nghiêm cuối tuần vào 10 giờ là quá sớm, vì vậy bạn và con bạn thống nhất (sau đó thực thi) một điều mà cả hai đều cho là công bằng.
• Con bạn về nhà với điểm kém trong bài kiểm tra lịch sử mà bạn biết là con đã học bài. Thay vì tức giận, bạn khen ngợi trẻ về những gì chúng đã làm được - học hành chăm chỉ - nhưng cũng khuyến khích trẻ nói chuyện với giáo viên để xem lần sau trẻ có thể làm tốt hơn không.

2. Nuôi dạy con cái độc đoán
Các bậc cha mẹ độc đoán không muốn bạn giành chiến thắng trong bất kỳ cuộc thi về sự nổi tiếng nào - đó là một điều tốt, vì sự nổi tiếng rất quan trọng khi đưa ra lựa chọn đúng đắn.
Những bậc cha mẹ này tập trung vào việc giữ những đứa trẻ như những người lính trong khuôn khổ để có thể trở thành phiên bản tốt nhất của chúng.
Khi bạn là một phụ huynh độc đoán, bạn sẽ:
• đặt ra các quy tắc nghiêm ngặt và muốn con mình tuân theo
• trừng phạt (đôi khi nghiêm khắc)
• kỳ vọng cao và mong đợi rằng con bạn sẽ đáp ứng được chúng. (và trẻ em thường đạt đến kỳ vọng cao)
• không khuyến khích giao tiếp cởi mở
Ưu và nhược điểm của cách nuôi dạy con độc đoán
Ưu điểm
Nhiều người đồng ý rằng nuôi dạy con một cách chắc chắn là cách nuôi dạy tốt. Khi con bạn biết ranh giới của mình, chúng có khả năng tập trung vào thành tích của mình tốt hơn.
Nhược điểm
Việc nuôi dạy con cái độc đoán có những phần tiêu cực của nó. Theo nghiên cứu năm 2012 của Đại học New Hampshire, con cái của các bậc cha mẹ độc đoán sẽ:
• không coi cha mẹ của họ là những người có thẩm quyền hợp pháp
• có nhiều khả năng tham gia vào các hành vi phạm pháp (chẳng hạn như hút thuốc, trốn học và uống rượu khi chưa đủ tuổi) so với con cái của những cha mẹ có phong cách nuôi dạy con khác
Một nghiên cứu khác cho thấy rằng con cái của những bậc cha mẹ độc tài thường dễ bị trầm cảm hơn và có nhiều khả năng bị điểm kém hơn
Hãy nhớ rằng, hầu hết trẻ em đều sẽ nổi loạn vào một thời điểm nào đó và điều này có thể xảy ra trong bất kỳ môi trường nuôi dạy nào kể cả trong môi trường độc đoán. Điều này có thể dẫn đến một mối quan hệ cha mẹ và con cái kém lý tưởng
 Những ví dụ về nuôi dạy con cái độc đoán
Con bạn hỏi rằng tại sao chúng không thể cùng bạn bè xung quanh xem một bộ phim nào đó hoặc ăn bánh quy. Câu trả lời của bạn là gì? “Bởi vì bố/mẹ đã nói như vậy” (Lưu ý rằng: tất cả cha mẹ sẽ phản ứng lại như vậy trong trường hợp này và điều đó sẽ không biến bạn thành cha mẹ tồi, hoặc tất yếu trở thành một cha mẹ độc đoán.)
Bạn có thể dùng sự sợ hãi và đe dọa để buộc con bạn làm gì đó. Ví dụ như: “Dọn phòng của con đi hoặc mẹ sẽ vứt hết đồ chơi của con.” hoặc “Nếu con bị nhắc nhở không tốt trong buổi họp phụ huynh hôm nay, ngày mai con sẽ bị đòn” (Một lần nữa, hầu hết cha mẹ sẽ nhận ra mình đang thực hiện các “giao dịch” kiểu này vào lúc này hay lúc khác hoặc thậm chí sử dụng các kỹ thuật mua chuộc có liên quan.

 3. Nuôi dạy gắn bó
Bạn đã từng xem “Mommie Dearest” chưa, hãy nghĩ ngược lại. Nuôi dạy con gắn bó là một hình thức nuôi dạy con cái lấy trẻ làm trung tâm, trong đó bạn tạo ra một môi trường an toàn cho con mình.
Bạn phải có nhiều tiếp xúc thể chất với con mình. Bế, ẵm hoặc thậm chí ngủ chung với con
Bạn đáp ứng nhu cầu của con mình mà không do dự. Bạn xoa dịu, hỗ trợ, an ủi để con bạn cảm thấy hoàn toàn được yêu thương.
 Ưu và nhược điểm của phương pháp nuôi dạy con gắn bó
Ưu điểm
Nghe có vẻ như là phản trực giác, một nghiên cứu được công bố năm 2010 trên APAPsychNET báo cáo rằng những đứa trẻ tiếp nhận việc nuôi dạy con cái gắn bó là:
• độc lập
• có khả năng phục hồi nhanh
• ít căng thẳng hơn
• đồng cảm
• có thể kiểm soát cảm xúc
 Nhược điểm
Nuôi dạy con gắn bó có thể chiếm toàn thời gian. Bạn có thể sẽ bỏ lỡ các buổi tiệc tùng, quen với việc không có sự riêng tư và thường chỉ có ít thời gian dành cho bản thân.
Một điều lưu ý nghiêm trọng hơn, ngủ cùng với trẻ có thể tăng nguy cơ mắc đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) và nó không được khuyến khích
 Ví dụ về việc nuôi dạy con cái gắn bó
• Con bạn quấy khóc hoặc có vẻ sợ hãi. Bạn ngay lập tức đến an ủi con.
• Con gặp ác mộng và muốn ngủ trên giường bạn, bạn cho phép nó.

4. Nuôi dạy con cái tự do (permissive parenting)
Cha mẹ dễ thương và ấm áp. Tuy nhiên họ đi ngược lại với những kỹ thuật nuôi dạy con cái truyền thống ở chỗ, chính đứa trẻ mới được coi là mũi nhọn chứ không phải những người xung quanh. Nếu như bạn là kiểu bố mẹ tự do thì:
• Không đặt ra giới hạn hoặc ranh giới nghiêm ngặt
• không bao giờ cố gắng kiểm soát con cái
• đặt ra rất ít quy tắc (nếu có)
• cho phép con cái làm bất cứ điều gì chúng tự quyết
 Ưu và nhược điểm của nuôi dạy con cái tự do
 Ưu điểm
Bố mẹ tự do thường là yêu thương và bao bọc con cái. Mặc dù đây không phải là phương pháp nuôi dạy được nhiều chuyên gia khuyến khích, những đứa trẻ được nuôi dạy không có giới hạn thường được khen ngợi về sự giáo dục và công nhận sự phát triển độc lập, ra quyết định
 Nhược điểm
Trẻ em có thể gặp nhiều rắc rối với những thứ chúng làm. Liệu chúng có gặp nhiều rắc rối hơn khi được nuôi dạy tự do hay không thì còn tùy thuộc vào từng cá nhân
Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy những sinh viên đại học được nuôi dưỡng bởi kiểu nuôi dạy tự do gặp nhiều căng thẳng hơn và có sức khỏe tinh thần yếu hơn những đứa trẻ khác
Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng, cách nuôi dạy tự do này có thể dẫn tới sự béo phì và sâu răng ở trẻ em
Theo Viện quốc gia về lạm dụng rượu và nghiện rượu Mỹ (National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism,) nuôi dạy con cái tự do có thể dẫn đến việc thanh thiếu niên uống rượu
 Ví dụ về nuôi dạy con cái tự do
Có 2 nguyên tắc để nuôi dạy con cái tự do: bạn không phải hoặc không muốn kiểm soát. Con cái của bạn sẽ thoải mái mắc lỗi và học hỏi từ chính những lỗi lầm đó. Những bài học này có thể sẽ “nhớ đời” hơn so với việc bạn chỉ ra điều đó cho chúng
Đứa con lớp 6 của bạn muốn trốn khỏi trường học, chỉ bởi vì? Bạn nghĩ: ồ, đó là quyết định con tự chọn (và chúng sẽ nhận hậu quả dưới dạng điểm kém hoặc bị bắt giữ)
Bạn tìm thấy chai rượu trong phòng con. Bạn nghĩ: mình ước rằng con mình đã có lựa chọn tốt hơn nhưng mình không thể chọn thay cho chúng, chúng sẽ không muốn điều đó. ( Một lần nữa, những cha mẹ nuôi dạy con cái tự do đều dễ thương và tử tế. Trở thành bố mẹ nuôi con tự do không có nghĩa là bạn đưa cho đứa con đang say của mình chiếc chìa khóa ô tô)

Cùng tìm hiểu phong cách nuôi dạy con trong phần tiếp theo nhé.
Kiểu Nuôi Dạy Con Cái Nào Phù Hợp Với Bạn? (Phần 2)