Liệu Pháp Gia Đình Là Gì?

Thế Nào Là Liệu Pháp Gia Đình?

Liệu pháp gia đình là một phương pháp trị liệu được thiết kế để giúp giải quyết các vấn đề ảnh hưởng đặc biệt đến sức khỏe tâm thần và hoạt động của gia đình, đặc biệt là trầm cảm vì áp lực gia đình. Phương pháp trị liệu này có thể giúp các thành viên trong gia đình xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn, cải thiện giao tiếp và quản lý các xung đột trong hệ thống gia đình.

Một số mục tiêu chính của liệu pháp gia đình là tạo ra một môi trường gia đình thân tình, giải quyết các vấn đề của gia đình và hiểu những vấn đề riêng biệt mà một gia đình có thể đối mặt.

Các Loại Liệu Pháp Gia Đình

Dưới đây là một số loại liệu pháp gia đình thường gặp:

• Liệu pháp gia đình hệ thống: Đây là phương pháp tập trung vào việc giúp mọi người tận dụng thế mạnh từ các mối quan hệ của họ để vượt qua các vấn đề sức khỏe tâm thần.

• Liệu pháp gia đình chức năng: Đây là phương pháp điều trị ngắn hạn thường được áp dụng cho những người trẻ tuổi gặp vấn đề với hành vi nguy cơ, bạo lực hoặc sử dụng chất kích thích. Phương pháp này giúp thanh thiếu niên và gia đình tìm kiếm các giải pháp đồng thời xây dựng lòng tin và sự tôn trọng đối với từng người.

• Liệu pháp gia đình tường thuật: Loại hình này khuyến khích các thành viên trong gia đình kể câu chuyện của riêng mình để hiểu được những trải nghiệm đó định hình con người họ và mối quan hệ của họ với những người khác như thế nào. Việc kể câu chuyện giúp người kể có thể bắt đầu nhìn nhận vấn đề một cách khách quan hơn thay vì chỉ nhìn mọi thứ qua lăng kính hạn hẹp của riêng họ.

• Giáo dục tâm lý: Phương pháp này tập trung vào việc giúp các thành viên trong gia đình hiểu rõ hơn về các tình trạng sức khỏe tâm thần. Khi có hiểu biết thêm về các loại thuốc, các lựa chọn điều trị và các phương pháp tiếp cận tự lực, các thành viên trong gia đình có thể gắn kết để hỗ trợ lẫn nhau.

• Liệu pháp gia đình hỗ trợ: Loại liệu pháp này tập trung vào việc tạo ra một môi trường an toàn, nơi các thành viên trong gia đình có thể cởi mở chia sẻ những gì họ đang cảm thấy và nhận được sự hỗ trợ từ gia đình.

Một số nhà trị liệu có thể gắn bó với một loại liệu pháp gia đình cụ thể. Ngược lại, những người khác có thể áp dụng cách tiếp cận đa phương thức, chiết trung hơn, kết hợp các khía cạnh của các hình thức điều trị khác nhau để phù hợp với nhu cầu của gia đình.

Tham Khảo: Liệu Pháp Ánh Sáng Trong Điều Trị Trầm Cảm Theo Mùa

Kỹ Thuật Ứng Dụng

Các kỹ thuật được sử dụng trong liệu pháp gia đình thường phụ thuộc vào các yếu tố như định hướng lý thuyết của nhà trị liệu và nhu cầu cụ thể của gia đình. Một số kỹ thuật có thể được áp dụng bao gồm:

• Kỹ thuật hành vi: Các phương pháp này thường tập trung vào đào tạo kỹ năng và giáo dục tâm lý để giúp các thành viên trong gia đình giải quyết các vấn đề cụ thể. Ví dụ, gương mẫu và những hoạt động đóng vai có thể được áp dụng để giúp các thành viên trong gia đình giải quyết các vấn đề về giao tiếp.

• Các kỹ thuật tâm động học: Các phương pháp này liên quan đến việc đánh giá cách mỗi thành viên trong gia đình diễn giải và phản ứng với các vấn đề mà họ đang gặp phải. Nhà trị liệu làm việc với gia đình để hiểu biết thêm về cảm xúc và khám phá những cách phản ứng mới hiệu quả hơn.

• Kỹ thuật cấu trúc: Các phương pháp này tập trung vào việc giúp các thành viên trong gia đình xác định ranh giới và quyền lực trong gia đình. Những kỹ thuật như vậy có thể giúp gia đình tạo ra ranh giới mới và thiết lập các thói quen để cải thiện cách thức hoạt động của gia đình.

Các kỹ thuật được sử dụng trong liệu pháp gia đình tập trung vào việc cải thiện nhận thức về cảm xúc, hỗ trợ những thay đổi lớn trong gia đình, giúp mọi người chấp nhận những điều họ không thể kiểm soát và cải thiện giao tiếp và sự hợp tác.

Các kỹ thuật cụ thể khác được sử dụng trong liệu pháp gia đình có thể bao gồm học cách thực hành sự đồng cảm, xác nhận cảm xúc, lắng nghe phản xạ và điều chỉnh lại nhận thức.

Liệu Pháp Gia Đình Có Thể Hỗ Trợ Những Vấn Đề Nào?

Liệu pháp gia đình có thể giúp mọi người về nhiều vấn đề khác nhau. Dưới đây là một số vấn đề thường gặp:

• Các vấn đề về hành vi ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên

• Những thay đổi trong gia đình

• Vấn đề giao tiếp

• Cái chết của người thân yêu

• Các vấn đề về ly hôn, ly thân hoặc hôn nhân

• Xung đột giữa cha mẹ và con cái

• Các vấn đề giữa anh chị em

• Các vấn đề về nuôi dạy con cái

• Các sự kiện căng thẳng hoặc những chuyển đổi lớn trong cuộc sống

• Sang chấn

Loại liệu pháp này cũng có thể giải quyết các vấn đề sức khỏe tâm thần của cá nhân như trầm cảm vì áp lực gia đình và cũng có thể tác động đến toàn bộ gia đình, chẳng hạn trong các vấn đề như lo âu, bệnh mãn tính, trầm cảm và sử dụng chất kích thích.

Lợi Ích Khi Ứng Dụng Liệu Pháp Gia Đình

Hình thức trị liệu này hỗ trợ giải quyết vấn đề giao tiếp nên các thành viên trong gia đình có thể học cách chia sẻ suy nghĩ và nhu cầu của họ tốt hơn và giải quyết xung đột mà ít gây nguy hại đến mối quan hệ nhất.

Loại liệu pháp này cũng tập trung vào cách gia đình có thể giải quyết những khó khăn của từng thành viên. Ví dụ, nếu một thành viên không khỏe mạnh về mặt tinh thần, liệu pháp gia đình có thể giúp thay đổi một số tình trạng mà đôi khi góp phần gây ra vấn đề.

Khi một người mắc bệnh tâm thần, các thành viên trong gia đình đôi khi có thể chưa hiểu rõ về tình trạng để giúp đỡ người gặp khó khăn. Kết quả là họ có thể có những hành vi góp phần làm duy trì hoặc thậm chí làm trầm trọng thêm các khía cạnh của bệnh. Liệu pháp gia đình có thể giúp các thành viên tìm hiểu thêm về những gì họ có thể làm để hỗ trợ thành viên gia đình bị rối loạn tâm thần trong khi tự chăm sóc sức khỏe tinh thần của bản thân.

Tham Khảo: Các Liệu Pháp Tâm Lý Trong Điều Trị Rối Loạn Lo Âu

Mức Độ Hiệu Quả Của Liệu Pháp Gia Đình

Nghiên cứu cho thấy liệu pháp gia đình có thể hiệu quả cho nhiều mục đích. Dưới đây là một số bằng chứng:

• Một đánh giá năm 2018 cho thấy liệu pháp gia đình có thể hữu ích trong việc điều trị các vấn đề của người trưởng thành, bao gồm đau khổ trong mối quan hệ, bạo lực tình yêu, rối loạn tâm trạng, rối loạn lo âu, rối loạn tâm thần, các vấn đề về rượu và điều chỉnh bệnh thể chất mãn tính.

• Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy liệu pháp gia đình đã giúp cải thiện các vấn đề khác nhau của gia đình để giúp những thanh thiếu niên đang gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

• Một đánh giá năm 2019 cho thấy liệu pháp gia đình đã chứng minh hiệu quả trong việc điều trị các vấn đề về cách cư xử, cảm xúc, rối loạn ăn uống, các vấn đề thể chất và phục hồi sau khi bị lạm dụng hoặc bị bỏ rơi. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng liệu pháp này rất hữu ích khi được áp dụng độc lập hoặc áp dụng cùng với những phương pháp khác trong chương trình điều trị đa phương thức.

Cần nghiên cứu sâu để hiểu rõ hơn về cách áp dụng liệu pháp gia đình một cách hiệu quả nhất và điểm khác nhau giữa phương pháp này so với các hình thức điều trị khác.

Một Số Yếu Tố Cần Cân Nhắc

Liệu pháp gia đình liên quan đến việc nói về các vấn đề và xung đột cảm xúc nên phương pháp này có thể khó khăn và khiến bạn khó chịu. Trong một số trường hợp, ban đầu mọi người có thể cảm thấy tồi tệ hơn trước khi bắt đầu cải thiện. Điều quan trọng cần nhớ là sẽ luôn có một nhà trị liệu chuyên nghiệp có thể giúp các thành viên trong gia đình vượt qua những xung đột này và xử lý những cảm xúc mãnh liệt mà mọi người có thể trải qua.

Mặc dù liệu pháp gia đình có thể hữu ích cho nhiều vấn đề khác nhau nhưng không có nghĩa là nó phù hợp với tất cả mọi người hoặc mọi tình huống. Một số hình thức điều trị khác cũng có thể hữu ích bao gồm liệu pháp nhận thức-hành vi (CBT) hoặc liệu pháp tâm lý trẻ em.

Tham Khảo: Liệu Pháp Kinh Nghiệm (Experiential Therapy) 

Cách Bắt Đầu Sử Dụng Liệu Pháp

Liệu pháp gia đình thường ngắn hạn, nhưng cũng có thể kéo dài một năm hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào tình trạng và nhu cầu của gia đình. Mặc dù nó thường liên quan đến tất cả các thành viên trong một gia đình, liệu pháp cũng có thể tập trung vào những người sẵn sàng hoặc có thể tham gia điều trị.

Trong các buổi trị liệu, nhà trị liệu sẽ đặt câu hỏi để tìm hiểu thêm về các vấn đề của gia đình. Họ cũng sẽ xem xét các yếu tố khác góp phần vào, chẳng hạn như tình trạng sức khỏe tâm thần tiềm ẩn và căng thẳng đến từ môi trường.

Liệu pháp này thường được cung cấp bởi các nhà trị liệu hôn nhân và gia đình được cấp phép, nhưng nó cũng có thể được thực hành bởi các chuyên gia sức khỏe tâm thần khác bao gồm các nhà tham vấn chuyên nghiệp được cấp phép, nhà tâm lý học và nhân viên xã hội.

Nếu bạn muốn thử liệu pháp gia đình để giải quyết trầm cảm vì áp lực gia đình, bạn có thể nhờ bác sĩ giới thiệu hoặc tìm kiếm các chuyên gia tâm lý gia đình.

Nguồn: What Is Family Therapy? Verywell Mind (2021)