Vết Thương Từ Người Cha Là Gì?

Không có định nghĩa chính xác cho thuật ngữ “Vết thương từ người cha” – Daddy Issue. Tuy nhiên, nó đã trở thành một cụm từ phổ biến để chỉ mối quan hệ trong thời thơ ấu của một cá nhân với cha của họ đã ảnh hưởng như thế nào đến họ khi trưởng thành, đặc biệt là việc họ thiếu vắng hoặc không nhận được tình cảm từ người cha.

Mặc dù thuật ngữ này khá phổ biến nhưng nó không phải là một thuật ngữ lâm sàng hay một chứng rối loạn được công nhận bởi Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5-TR) của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ.

Vết Thương Từ Người Cha Đến Từ Đâu

Mặc dù không rõ nguồn gốc chính xác của thuật ngữ này, nhưng có vẻ như nó bắt nguồn từ ý tưởng về phức cảm người cha mà Sigmund Freud lần đầu tiên đề xuất như một phần trong lý thuyết phân tâm học của ông. Vết thương từ người cha mô tả những xung động vô thức xảy ra do mối quan hệ tiêu cực với cha của một người và điều này có liên quan đến ý tưởng nổi tiếng hơn về mặc cảm Oedipus.

Freud đã giới thiệu mặc cảm Oedipus để mô tả sự hấp dẫn của một cậu bé đối với mẹ và có cảm giác cạnh tranh với cha mình. Trong khi công việc của Freud ban đầu chỉ tập trung vào các bé trai, Carl Jung tin rằng các bé gái có thể cảm thấy cạnh tranh với cha mẹ đồng giới của mình để giành được tình cảm của cha mẹ khác giới. Ông gọi hiện tượng này là phức hợp Electra.

Theo lý thuyết về sự phát triển tâm lý của Freud, phức hợp Oedipus và Electra nảy sinh trong độ tuổi từ ba đến năm. Nếu sự phức tạp không được giải quyết vào cuối giai đoạn phát triển này, trẻ em có thể trở nên gắn bó với cha mẹ khác giới của chúng. Vì vậy, con trai sẽ trở nên cố chấp và ỉ lại mẹ còn con gái sẽ trở nên cố chấp và dựa dẫm vào cha. Điều này cuối cùng dẫn đến những khó khăn trong các mối quan hệ gia đình.

Điểm nảy sinh ý tưởng

Mặc dù ý tưởng của Freud về Vết thương từ người cha hay Mặc cảm từ người cha bắt nguồn từ sự hiểu biết của ông về sự phát triển của các bé trai, nhưng khái niệm rộng hơn không phải là giới tính. Nó dẫn đến lý thuyết về sự gắn bó, tập trung vào tác động của mối quan hệ giữa con người, đặc biệt là trẻ em và những người chăm sóc chúng (chứ không phải tình dục.)

Nhà lý luận về sự gắn bó John Bowlby cho rằng kiểu gắn bó (attachment style) của một người trong thời thơ ấu ảnh hưởng sâu sắc đến cách họ gắn bó khi trưởng thành. Kết quả là, những người cảm thấy an toàn và yên tâm và có kiểu gắn bó an toàn (secure attachment) thời thơ ấu sẽ tiếp tục có kiểu gắn bó an toàn khi trưởng thành. Mặt khác, nếu một cá nhân có kiểu gắn bó không an toàn (insecure attachment) khi còn nhỏ, họ sẽ phát triển thành các kiểu gắn bó không an toàn khi trưởng thành. Trong khi những người trưởng thành gắn bó an toàn tin rằng mọi người sẽ ở bên họ khi họ cần, thì những người trưởng thành gắn bó không an toàn sẽ hành xử theo một trong hai cách: hoặc họ sẽ cố gắng thiết lập các mối quan hệ nhưng lại lo lắng rằng những người họ quan tâm sẽ không ở đó vì họ hoặc họ sẽ không muốn phát triển mối quan hệ thân thiết nào cả.

Giả sử một cá nhân có mối quan hệ không tốt với cha của họ trong thời thơ ấu. Trong trường hợp đó, điều này có thể dẫn đến sự gắn bó không an toàn ở tuổi trưởng thành, dẫn đến cái được gọi là Vết thương từ người cha.

Dấu Hiệu Của Vết Thương Từ Người Cha

Có một vài dấu hiệu khác nhau cho thấy một người có thể có vấn đề về sự gắn bó liên quan đến mối quan hệ không tốt với người cha của họ, chúng bao gồm:

• Chỉ bị thu hút bởi những người đàn ông lớn tuổi.

• Cần sự trấn an liên tục từ đối phương.

• Trải qua các dấu hiệu như ghen tuông, phụ thuộc dựa dẫm và đòi hỏi sự bao bọc quá mức.

• Sợ ở một mình đến mức thà ở trong một mối quan hệ không lành mạnh còn hơn là không có mối quan hệ nào

• Tham gia vào hành vi tình dục nguy hiểm như một cách để có được tình cảm và tình yêu

• Trải qua nỗi sợ hãi lớn về sự tổn thương trong khi luôn cảm thấy cần sự trấn an và tình cảm

• Có vấn đề về lòng tin khiến cho việc mở lòng với đối phương trở nên khó khăn và điều đó góp phần gây ra sự bất an và lo lắng sâu sắc hơn

• Đấu tranh để thiết lập và duy trì ranh giới lành mạnh trong các mối quan hệ

• Lý tưởng hóa đối phương và trở thành người chiều lòng mọi người để đảm bảo họ hài lòng

• Một dấu hiệu quan trọng khác là có mối quan hệ phức tạp với người cha. Cha của họ có thể xa cách, lạm dụng, bỏ bê hoặc hoàn toàn vắng mặt trong cuộc sống của họ.

Tác Động Của Vết Thương Từ Người Cha

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tác động của mối quan hệ tiêu cực với cha của một người là có tồn tại.

Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy sự vắng mặt hoặc ít xuất hiện của người cha trong cuộc sống của con gái họ có liên quan đến hành vi tình dục nguy hiểm của phụ nữ, bao gồm sự buông thả tình dục và thái độ tiêu cực đối với việc sử dụng bao cao su. Trong khi đó, những người đàn ông lớn lên với sự vắng mặt hoặc thiếu gần gũi của người cha đã ghi nhận một loạt vấn đề bao gồm thiếu hình mẫu nam giới, cảm giác không thỏa đáng như thiếu tự tin và lòng tự trọng và tìm kiếm sự thay thế người cha ở tuổi trưởng thành.

Vết thương từ người cha có ảnh hưởng đến tất cả mọi giới tính, nhưng chúng được chia tách rõ ràng vì chúng có vẻ gây nhiều ảnh hưởng cho những người con mang giới tính nữ hơn là nam. Đối với nữ giới, mặc dù Vết thương từ người cha có biểu hiện khác nhau ở những người khác nhau, nhưng về cốt lõi, những người có mặc cảm về cha luôn phải tìm kiếm sự công nhận từ những người đàn ông trong cuộc đời họ. Thậm chí, những người phụ nữ chịu Mặc cảm từ người cha đôi khi còn bị đổ lỗi trong các mối quan hệ tình cảm với nam giới trong cuộc đời họ.

Phải Làm Gì Khi Mang Trong Mình Vết Thương Từ Người Cha

Cho dù cha của vắng mặt hoặc không dành tình cảm cho bạn trong thời gian bạn lớn lên thì bạn vẫn có thể phải chịu tác động tiêu cực của mối quan hệ đó. May mắn thay, theo chuyên gia trị liệu Caitlin Cantor, có nhiều cách để vượt qua những thách thức này, bắt đầu bằng việc nhận ra rằng cha bạn nên là người chịu trách nhiệm về các vấn đề của bạn chứ không phải bạn. Dưới đây là các bước mà Cantor đề xuất:

Ghi Nhận

Cantor giải thích, khi nhu cầu của trẻ em không được đáp ứng, chúng bắt đầu tin rằng mình không xứng đáng được yêu thương, quan tâm, trìu mến hay có được bất cứ thứ gì khác mà chúng mong muốn - điều này ảnh hưởng đến tuổi trưởng thành. Tuy nhiên thông qua "sự kết hợp giữa giáo dục và nhận thức", bạn có thể học cách nhận ra mối quan hệ của bạn với cha mình đã ảnh hưởng đến bạn như thế nào và bạn có thể thay đổi niềm tin và những suy nghĩ trước kia bằng cách tái hiện lại những khuôn mẫu thời thơ ấu trong các mối quan hệ hiện tại của mình.

Cho Phép Bản Thân Được Buồn

Hãy để bản thân cảm nhận nỗi đau của mối quan hệ tiêu cực với cha của bạn và cho phép mình được buồn vì những gì bạn đã không có được trong đời do mối quan hệ không tốt với cha mình. Điều này sẽ giúp cảm xúc của bạn không bị kìm nén, bạn sẽ cảm thấy được chữa lành.

Học Hỏi Từ Những Niềm Tin Đúng Đắn

Khi bạn đã nhận ra những niềm tin mà bạn đã hình thành trong thời thơ ấu ảnh hưởng đến các mối quan hệ hiện tại của mình như thế nào, bạn có thể thay thế chúng bằng những niềm tin mới lành mạnh hơn. Sau khi thừa nhận điều đó, bạn có thể bắt đầu học cách kết nối với kiểu người hoặc tuýp người mà bạn mong muốn thay vì tiếp tục sa vào những mối quan hệ không lành mạnh để tái khẳng định niềm tin cũ.

Các bước này có thể giúp bạn bắt đầu chữa lành khỏi Vết thương từ người cha, nhưng Cantor cũng lưu ý rằng "đó là một quá trình chuyên sâu và nó không nhất thiết phải là một quá trình tuyến tính." Do đó, nếu bạn gặp khó khăn, hãy tìm gặp các chuyên gia tư vấn hoặc nhà trị liệu để đảm bảo kết quả tốt nhất khi bạn đối mặt và vượt qua mặc cảm về người cha.