Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí The Lancet Psychiatry đã phát hiện ra rằng trong khi sự căng thẳng và cô lập của đại dịch không chừa một ai, nó lại có tác động tiêu cực hơn đến sức khỏe tâm thần của các cô gái tuổi teen.
Với hơn 59.000 câu trả lời từ các khảo sát với thanh thiếu niên Iceland, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng tỉ lệ trầm cảm và sức khoẻ tâm thần giảm sút đang gia tăng ở các bạn nam và nữ tuổi vị thành niên trong đại dịch so sánh với tỉ lệ trước đây, nhưng các cô gái lại bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn.

Tuy nhiên, số liệu cũng cho thấy việc sử dụng chất kích thích ở thanh thiếu niên từ 15-18 tuổi cũng giảm mạnh trong thời kỳ đại dịch – một sự an ủi trong tình hình ảm đạm này.
Hãy cùng xem xét kỹ hơn nghiên cứu mới nhất về sức khoẻ tâm thần ở thanh thiếu niên trong đại dịch, cùng với góc nhìn từ chuyên gia về cách hỗ trợ những người trẻ khi thế giới dần quay trở lại như trước.
Nghiên cứu
Đối với nghiên cứu này, các nhà khoa học đã tìm hiểu cách đại dịch tác động đến các vấn đề sức khoẻ tâm thần và việc sử dụng chất kích thích ở trẻ vị thành niên với các độ tuổi và giới tính khác nhau sử dụng dữ liệu từ nghiên cứu Thanh niên ở Iceland (Youth in Iceland). Nghiên cứu đó đã mời tất cả thanh thiếu niên dưới 18 tuổi ở Iceland hoàn thành một khảo sát mỗi 2 năm.
Các nhà nghiên cứu đã xem xét tổng số 59.701 câu trả lời khảo sát được thu thập trong các năm 2016, 2018 và 2020. Những người tham gia có số lượng nam và nữ gần bằng nhau, hầu hết đều sống trong các hộ gia đình có hai bố và mẹ ở thủ đô Reykjavík.
Kết quả cho thấy các triệu chứng trầm cảm và sức khoẻ tâm thần tệ hơn ở tất cả thanh thiếu niên vào năm 2020 so với khi chưa có đại dịch.
“Mặc dù chúng ta cần thực hiện nhiều nghiên cứu hơn về chủ đề này, tôi cho rằng thanh thiếu niên bị ảnh hưởng nhiều hơn bất kỳ nhóm tuổi nào, vì phần lớn trong số họ phụ thuộc vào tương tác xã hội và các hoạt động để đạt được niềm vui.” theo Leela Magavi, bác sĩ y khoa, bác sĩ tâm thần, và giám đốc y tế khu vực tại Community Psychiatry ở biển Newport, California. “Nhiều bạn trẻ mắc hội chứng Anhedonia nặng, cụ thể là mất khả năng cảm nhận niềm vui khi tham gia vào các hoạt động từng thích trước đây.”
Những người giữa 16 và 18 tuổi bị ảnh hưởng nặng nề hơn nhóm trẻ tuổi hơn trong thời gian dịch bệnh, có thể một phần vì sự gián đoạn trong học tập. Ở Iceland, khi những bạn trẻ 13 đến 15 tuổi tiếp tục đến trường học trực tiếp, những học sinh lớn tuổi hơn lại phải chuyển sang học từ xa. Các tác giả nghiên cứu chỉ ra rằng thanh thiếu niên lớn tuổi hơn thường có nhu cầu tự chủ và tương tác với bạn bè cao hơn – hai việc đều bị hạn chế do các lệnh phong toả và cách ly xã hội – so với những người trẻ hơn.
Rebekah Roulier, cố vấn sức khỏe tâm thần được cấp phép (LMHC), phó giám đốc Doc Wayne Youth Services ở Boston, giải thích rằng: “Về mặt phát triển, các thanh thiếu niên đang tìm kiếm sự độc lập, kết nối với bạn bè và sự thể hiện bản thân nhiều hơn khi họ hình thành danh tính của mình. Tuy nhiên, việc giảm trải nghiệm xã hội làm tăng sự phụ thuộc vào gia đình và làm bỏ lỡ các cột mốc quan trọng (như việc làm đầu tiên hoặc lễ kỷ niệm tốt nghiệp), điều này đã lấn át khả năng đối phó với dịch bệnh của hầu hết thanh thiếu niên.”
Khi so sánh giữa các giới tính, các nhà nghiên cứu phát hiện ra sự nhảy vọt về tỷ lệ triệu chứng trầm cảm năm 2020 so với các năm trước là cao hơn nhiều ở nữ so với nam. Sức khoẻ tâm thần cũng tệ hơn ở các cô gái tuổi teen theo thời gian.
Các nhà khoa học nói rằng dù nghiên cứu được thực hiện ở Iceland, nhưng phát hiện của nó có thể khái quát cả tình hình thanh thiếu niên ở Mỹ và những nước cũng đang phải trải qua lệnh phong toả, học online, và sự xa cách bạn bè lâu dài.
“Sức khoẻ tâm thần của trẻ vị thành niên và thanh niên có thể đặc biệt bị tác động tiêu cực bởi sự thiếu kinh nghiệm sống và vượt qua khủng hoảng kéo dài. Hầu hết người lớn tuổi có thể nhìn lại những thử thách trước đây trong cuộc đời họ để có góc nhìn và sự tự tin họ cần để tin rằng họ sẽ có thể vượt qua những thử thách khác,” chia sẻ bởi Sarah Harte, LICSW, giám đốc của The Dorm, nơi cung cấp trị liệu và những dịch vụ khác hỗ trợ sức khoẻ tinh thần của thanh niên.
Cô cũng nói thêm là: “Có khả năng là những thanh thiếu niên chưa trải qua các thử thách lớn, dẫn đến việc thiếu niềm tin vào bản thân rằng họ có công cụ để vượt qua cuộc khủng hoảng này.”

Tỉ lệ sử dụng chất kích thích thấp hơn
Điều thú vị là những người tham gia nghiên cứu này lại có được một lợi ích của đại dịch: tỉ lệ sử dụng chất kích thích thấp hơn. Thanh thiếu niên từ tuổi 15 đến 18 ít uống rượu và hút thuốc hơn (bao gồm cả thuốc lá điện tử), có thể là do ít áp lực đồng lứa hơn và giảm khả năng tiếp cận đến những chất đó hơn trong bối cảnh những hạn chế đã tách rời họ với bạn bè của mình.
Các chuyên gia cho biết điều này có thể dẫn đến những lợi ích về mặt sức khoẻ tâm thần về lâu dài cho thanh thiếu niên.
Roulier chia sẻ rằng “Khi não và sự kiểm soát xung động của thanh thiếu niên đang phát triển, đẩy lùi việc sử dụng chất kích thích, nhất là những chất gây nghiện, có thể bảo vệ họ khỏi sự đấu tranh với chứng nghiện ở tuổi trưởng thành. Thời gian sẽ cho thấy liệu “tác động tích cực của đại dịch” lên việc sử dụng chất kích thích trong cuộc đời của họ có xảy ra hay không.”
Tại sao các bạn nữ lại đối mặt với kết quả sức khoẻ tâm thần kém hơn?
Các tác giả của nghiên cứu nói rằng có nhiều yếu tố có thể đã đóng góp vào tỉ lệ thanh thiếu niên nữ mắc trầm cảm và một số kết quả sức khoẻ tâm thần khác năm 2020. Một phần xu hướng này liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố ở các bạn nữ do dậy thì, khiến họ nhạy cảm hơn với các tác nhân gây căng thẳng.
“Trong khi cả thanh thiếu niên nam và nữ đều bị tác động mạnh mẽ bởi sự thay đổi nội tiết tố trong thời kì dậy thì, các bạn nữ thường cảm thấy lo lắng và u buồn hơn khi hormone của họ thay đổi theo chu kỳ,” Harte giải thích.
Bác sĩ Magavi bổ sung rằng: “Rất nhiều bạn nữ cũng có sự nhạy cảm cao và dễ nội hóa những cảm xúc của người khác. Ở thời điểm hỗn loạn như thế này, điều này sẽ dẫn đến sự suy sụp tinh thần. Không lắng nghe chính cảm xúc của mình sẽ rất khó khẳn để chúng ta có thể hoàn toàn lắng nghe người khác.”
Roulier nói rằng cũng có những khác biệt trong cách các cô gái tuổi teen trải qua và giải quyết những thử thách sức khoẻ tâm thần.
Cô nói rằng: “Các bạn nữ tuổi vị thành niên biểu hiện các triệu chứng sức khoẻ tâm thần khác các bạn nam cùng tuổi, và các cô gái này thường có nhiều kỹ năng giải quyết vấn đề hơn.”
Điều này có nghĩa là tỉ lệ triệu chứng trầm cảm và các kết quả sức khoẻ tâm thần tiêu cực khác thực tế có thể còn cao hơn những gì kết quả nghiên cứu thể hiện, Roulier chia sẻ.
Harte thêm rằng: “Các cậu bé tuổi teen thường không giao lưu để biết hay bàn luận về những khó khăn về mặt cảm xúc của họ, nên họ có thể không nhận ra họ đang trải qua điều gì, hay họ có thể cảm thấy xấu hổ về việc tự nói ra những cảm xúc trầm buồn và lo lắng.”
Giúp thanh thiếu niên vượt qua
Bất chấp sự khác biệt về giới tính, kết quả sức khỏe tâm thần nói chung ngày càng tồi tệ ở tất cả thanh thiếu niên cho thấy nhu cầu tăng cường hỗ trợ cho nhóm tuổi này khi thế giới phục hồi sau đại dịch.
Harte đưa ra lời khuyên rằng: “Các trường học có cơ hội và động lực để đáp ứng đúng thời điểm bằng cách tích hợp các kỹ năng quản lý cảm xúc vào chương trình giảng dạy, tăng cường các nhân viên chăm sóc sức khỏe tâm thần và tạo không gian an toàn cho học sinh đến với nhau để hỗ trợ lẫn nhau.”

Ở nhà, cha mẹ có thể thử giao tiếp cởi mở với con cái và khuyến khích chúng mở lòng về những gì chúng đang trải qua. Tiến sĩ Magavi đưa ra một ví dụ về những điều một phụ huynh có thể nói: “Bố/mẹ nhận thấy rằng con đã không nói chuyện với bạn thân của mình nhiều như trước đây. Đây là một khoảng thời gian khó khăn. Bố/mẹ luôn ở đây để hỗ trợ con bằng mọi cách có thể bất cứ khi nào con sẵn sàng.”
“Giao tiếp có thể đơn giản như đặt những câu hỏi mở và chủ động lắng nghe,” cô bổ sung. Cha mẹ cũng nên chú ý đến những dấu hiệu cảnh báo rằng con họ cần sự hỗ trợ sức khoẻ tâm thần chuyên nghiệp. Những dấu hiệu bao gồm:

ngủ nhiều hay ít hơn
thay đổi chế độ ăn uống và cân nặng
thay đổi tính cách
khả năng học tập giảm sút
tránh xa các kết nối xã hội
gặp khó khăn tập trung vào các công việc hàng ngày
thu hẹp cảm xúc
hành vi hoang tưởng

Harte chia sẻ rằng: “Điều đặc biệt quan trọng là phải tìm kiếm sự hỗ trợ sức khỏe tâm thần chuyên nghiệp ngay nếu con bạn tiết lộ rằng con đang nghĩ đến việc tự tử, tự làm hại bản thân hay có các hành vi nguy hiểm khác.”
Nguồn: Pandemic Significantly Affected Mental Health of Teen Girls, Study Shows – Verywell Mind
Khánh Linh dịch
Hãy liên hệ với số hotline 0977.729.396 của Viện ngay hôm nay để được tư vấn tận tình.

Hình ảnh một số bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý được đào tạo bài bản và giàu kinh nghiệm của Viện Tâm Lý Việt – Pháp: