Rối loạn chuyển hóa (hoặc còn được gọi là rối loạn chuyển đổi, rối loạn triệu chứng thần kinh chức năng) là một tình trạng rối loạn tâm lý gây ra các triệu chứng có vẻ giống các triệu chứng thuộc về thần kinh, chẳng hạn như tê liệt, suy giảm khả năng nói hoặc run rẩy, nhưng không có nguyên nhân hữu cơ một cách rõ ràng hoặc không có nguyên nhân đã biết. Trong quá khứ, những sự kiện này thường được gọi là “mù cuồng loạn (hysterical blindness)” hoặc “tê liệt cuồng loạn (hysterical paralysis).”

Rối loạn chuyển đổi là một bệnh tâm thần tương đối hiếm gặp, với tỷ lệ cứ trong 100.000 người báo cáo các triệu chứng mỗi năm thì chỉ có 2-5 người được chẩn đoán mắc. Nó được phân loại là một loại rối loạn bản thể, theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5).

Triệu Chứng Của Bệnh

Thông thường, các triệu chứng khởi phát đột ngột ảnh hưởng đến chức năng vận động hoặc cảm giác tự nguyện—và những triệu chứng này có thể biến mất đột ngột mà không có bất kỳ lý do sinh lý nào.

Các triệu chứng thực thể của rối loạn chuyển đổi thường được mô tả là cách cơ thể bạn đối phó với căng thẳng chưa được giải quyết hoặc những cảm xúc chưa được bộc lộ – những yếu tố kích hoạt (triggers) loại rối loạn tâm lý này. Nói cách khác, các triệu chứng thể chất sẽ khiến người bệnh mất tập trung khỏi cảm xúc căng thẳng. Rối loạn chuyển đổi thường ảnh hưởng đến chức năng vận động cũng như các giác quan.

Các triệu chứng của rối loạn chuyển hóa bao gồm:

Đi bộ hoặc run bất thường
Mù hoặc có hai tầm nhìn
Điếc hoặc có vấn đề về thính giác
Rối loạn phối hợp
Những tập hợp của sự kém (không phản ứng)
Mất thăng bằng
Mất khứu giác (anosmia)
Mất liên lạc (gây mê)
Mất giọng (aphonia)
Tê hoặc mất cảm giác chạm
Động kinh hoặc co giật
Nói lắp hoặc không có khả năng nói
Khó nuốt hoặc cảm giác có “khối u” trong cổ họng
Yếu hoặc tê liệt

Chẩn Đoán

DSM-5 đưa ra một số tiêu chí cụ thể để chẩn đoán rối loạn chuyển đổi, bao gồm:

Phải có ít nhất một triệu chứng suy giảm cảm giác hoặc vận động.
Các triệu chứng không phải do tình trạng thần kinh, bệnh thực thể hoặc sử dụng chất kích thích gây ra.
Các triệu chứng có liên quan đến đau khổ ở mức đáng kể.
Các triệu chứng không có cách giải thích tốt hơn là được coi như một tình trạng thể chất hoặc tâm lý khác.

Tham khảo: Hysteria

Chẩn Đoán Phân Biệt

Các chuyên gia khi chẩn đoán cũng sẽ cần loại trừ các tình trạng có thể gây ra các triệu chứng tương tự, bao gồm:

Lupus
Đa xơ cứng (mù do viêm dây thần kinh thị giác)
Myasthenia gravis (rối loạn yếu cơ)
Tê liệt định kỳ (yếu cơ)
Viêm đa cơ (yếu cơ)
Chấn thương tủy sống
Đột quỵ

Nguyên Nhân & Các Yếu Tố Rủi Ro

Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được hiểu rõ, nghiên cứu cho thấy rằng rối loạn chuyển hóa có thể được gây ra bởi những dòng chảy bất thường trong một số vùng nhất định của não.

Rối loạn chuyển đổi cũng có thể là một phản ứng tâm lý đối với một sự kiện gây căng thẳng tột độ hoặc sang chấn tâm lý. Ví dụ, một người lính muốn tránh phải nghĩ đến việc cầm súng ở trong tiềm thức có thể cảm thấy bị tê liệt ở tay.

Chứng rối loạn này không nhất thiết phát triển ngay sau khi gặp các yếu tố trigger, vì vậy điều quan trọng là cần chia sẻ với nhà trị liệu về những căng thẳng gần đây và cả trong quá khứ.

Các yếu tố rủi ro khác bao gồm:

Phụ nữ có nguy cơ mắc chứng rối loạn này cao hơn
Là người có lương tâm, chăm chỉ, cầu toàn và cầu toàn
Có một thành viên trong gia đình mắc chứng rối loạn chuyển đổi (Những người có người thân là nữ cấp độ một—chị gái, mẹ hoặc con gái—bị rối loạn chuyển đổi có nhiều khả năng phát triển các triệu chứng hơn so với phụ nữ trong dân số nói chung.)
Có tình trạng sức khỏe tâm thần, bao gồm rối loạn tâm trạng hoặc lo âu, rối loạn nhận dạng phân ly (trước đây gọi là rối loạn đa nhân cách) hoặc các rối loạn nhân cách khác
Có những đặc điểm tính cách không thích nghi
Mắc bệnh thần kinh gây ra các triệu chứng tương tự (chẳng hạn như co giật không do động kinh ở những người bị động kinh)
Quá khứ chịu sự lạm dụng về thể chất hoặc tình dục hoặc bị bỏ rơi khi còn nhỏ

Nghiên cứu cũng cho thấy rằng những người mắc chứng rối loạn chuyển đổi cũng có xu hướng điều chỉnh cảm xúc bất thường.

Tham khảo: Lạm dụng và cảm giác ghê tởm

Điều Trị

Rối loạn chuyển hóa không phải là một rối loạn đi theo người bệnh suốt đời. Nếu bạn hoặc người thân của bạn đang trải qua các triệu chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài của chứng rối loạn này, việc điều trị là cần thiết và sẽ phụ thuộc vào các triệu chứng của từng cá nhân bạn.

Tuy nhiên, các triệu chứng có thể tự cải thiện theo thời gian ngay cả khi không được điều trị và hầu hết mọi người sẽ khá hơn theo thời gian.

Tâm Lý Trị Liệu

Tâm lý trị liệu, bao gồm liệu pháp cá nhân hoặc nhóm, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), liệu pháp thư giãn,… đã được chứng minh là giúp những người mắc chứng rối loạn chuyển hóa nhận ra các tác nhân và triệu chứng cũng như học những cách để ứng phó với chúng.

Thuốc

Chuyên gia cũng có thể kê đơn thuốc chống lo âu hoặc thuốc chống trầm cảm để điều trị căng thẳng hoặc lo lắng tiềm ẩn gây ra các triệu chứng của rối loạn chuyển đổi.

Vật Lý Trị Liệu

Phương pháp điều trị này thường dành cho những người bị rối loạn vận động, bao gồm các vấn đề về phối hợp, thăng bằng, đi lại hoặc tay chân yếu. Điều quan trọng nữa là ngăn ngừa bất kỳ biến chứng thứ cấp nào, bao gồm yếu cơ và cứng cơ, do không hoạt động thường xuyên.

Phương Pháp Kích Thích Não Không Xâm Lấn (NIBS)

Các phương pháp kích thích não không xâm lấn (NIBS), chẳng hạn như liệu pháp sốc điện (ECT) và kích thích từ trường xuyên sọ (TMS), là những phương pháp điều trị thay thế khả thi để giảm các triệu chứng rối loạn chuyển đổi, bao gồm yếu và liệt chi.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các phương pháp điều trị này được coi là thử nghiệm và thiếu các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng nghiêm ngặt. Do đó, những phương pháp điều trị này nên được xem xét một cách thận trọng.

Ứng Phó

Ngoài việc điều trị, việc áp dụng một số thay đổi lối sống lành mạnh có thể giúp bạn kiểm soát tốt hơn căng thẳng và lo lắng gây ra các triệu chứng của bệnh. Dưới đây là một số cách ứng phó:

Thực hiện chế độ ăn uống cân bằng.
Nuôi dưỡng các mối quan hệ tích cực.
Ngủ đủ giấc.
Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền hoặc thư giãn cơ dần dần.
Tìm kiếm hỗ trợ từ chuyên gia và cộng đồng

Kết Lại

Một trong những điều luôn được nhắc rất nhiều đó là khi nghi ngờ bản thân có các triệu chứng của các rối loạn tâm lý, tâm thần, cần phải gặp các chuyên gia để được chẩn đoán chính xác và thiết lập lộ trình điều trị phù hợp, hiệu quả.

Bệnh rối loạn tâm thần có chữa khỏi được không? Điều này phụ thuộc rất nhiều vào việc người bệnh sớm được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguồn: What Is Conversion Disorder (Functional Neurological Symptom Disorder)?

Source link

Tổng Hợp Kiến Thức Tâm Lý A-Z

Conversion Disorder: Rối Loạn Chuyển Hoá Là Gì?