Cơn Hoảng Loạn (Panic Attack) Tại Nơi Làm Việc: Nguyên Nhân và Cách Ứng Phó

Cơn hoảng loạn (panic attack) đang trở thành một thách thức sức khỏe tinh thần đáng quan tâm trong môi trường làm việc hiện đại. Dưới áp lực công việc, deadline dồn dập và mối quan hệ công sở phức tạp, nhiều nhân viên có thể rơi vào trạng thái hoảng loạn mà không biết cách nhận diện hay xử lý.

Bài viết này sẽ giúp bạn

• Hiểu rõ panic attack là gì
• Nguyên nhân gây ra
• Ảnh hưởng đến cá nhân và tổ chức như thế nào
• Các giải pháp thực tế để ứng phó và phòng ngừa hiệu quả tại nơi làm việc

Cơn Hoảng Loạn (Panic Attack) Là Gì?

Cơn hoảng loạn (tiếng Anh: panic attack) là những cơn sợ hãi hoặc lo âu dữ dội xuất hiện một cách đột ngột, thường chỉ kéo dài vài phút nhưng khiến người trải qua cảm giác như mình sắp ngất, sắp chết hoặc mất kiểm soát hoàn toàn, dù thực tế không có nguy cơ thật sự nào.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Tim đập nhanh
• Khó thở
• Chóng mặt, buồn nôn
• Toát mồ hôi
• Run rẩy
• Cảm giác mất kiểm soát hoặc sợ chết

Theo sổ tay chẩn đoán DSM-5, một cơn hoảng loạn được xác định khi ít nhất 4 trong các triệu chứng trên xảy ra cùng lúc.

Tại nơi làm việc, khi áp lực, deadline, mâu thuẫn hoặc khối lượng công việc vượt quá sức chịu đựng, panic attack có thể xuất hiện. Một số người chỉ trải qua panic attack trong các tình huống cụ thể (như thuyết trình, bị phê bình…), trong khi những người khác có thể gặp cơn hoảng loạn bất kỳ lúc nào, không báo trước.

Theo khảo sát, khoảng 5% người đi làm từng trải qua tình trạng hoảng sợ hoặc muốn né tránh việc đến công ty vì áp lực tâm lý. Nếu không được nhận diện và hỗ trợ đúng cách, panic attack có thể kéo theo nhiều hệ quả nghiêm trọng về sức khỏe và hiệu suất làm việc.

>> Tham khảo: Cơn Hoảng Loạn (Panic Attack): Khi Nỗi Sợ Lấn Át

Nguyên Nhân Gây Ra Panic Attack Tại Nơi Làm Việc

Cơn hoảng loạn (panic attack) tại nơi làm việc không xảy ra ngẫu nhiên. Chúng thường là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp giữa tâm lý, môi trường làm việc và cả yếu tố sinh học bên trong cơ thể.

• Mất cân bằng giữa nỗ lực và phần thưởng: Khi người lao động bỏ nhiều công sức, chịu áp lực cao nhưng lại không được ghi nhận, khen thưởng hay đãi ngộ xứng đáng, nguy cơ bị panic attack sẽ tăng đáng kể. Sự mất cân bằng này khiến họ cảm thấy mệt mỏi, thiếu động lực và dần mất kiểm soát cảm xúc.
• Áp lực công việc quá tải và thiếu hỗ trợ: Theo mô hình “Yêu cầu – Tài nguyên công việc” (JD-R model), panic attack có thể hình thành qua hai hướng:
  • Quá tải công việc: Công việc dồn dập, deadline liên tục khiến cơ thể và tinh thần kiệt quệ, dẫn đến lo âu nghiêm trọng và hoảng loạn.
  • Thiếu sự hỗ trợ: Khi nhân viên không nhận được sự quan tâm từ đồng nghiệp hoặc quản lý, cảm giác cô lập và mất kết nối sẽ khiến họ dễ rơi vào trạng thái bất ổn tâm lý.
• Các tình huống dễ kích hoạt: Một số yếu tố cụ thể trong môi trường làm việc có thể là “ngòi nổ” cho cơn hoảng loạn:
  • Deadline gấp, khối lượng công việc lớn
  • Thuyết trình hoặc phát biểu trước đám đông
  • Mâu thuẫn với đồng nghiệp hoặc cấp trên
  • Thay đổi lớn trong vai trò hoặc trách nhiệm
  • Sự kiện xã giao sau giờ làm gây căng thẳng
  • Lo âu xã hội khi giao tiếp hoặc làm việc nhóm
• Yếu tố sinh học và tâm lý
  • Di truyền: Người có người thân từng mắc rối loạn lo âu hoặc hoảng loạn có khả năng cao bị ảnh hưởng.
  • Hóa chất thần kinh: Mất cân bằng serotonin, GABA hoặc hệ thần kinh quá nhạy cảm có thể gây kích hoạt panic.
  • Ký ức tiêu cực: Những người từng trải qua sang chấn tâm lý hoặc áp lực trong quá khứ dễ bị phản ứng thái quá trước căng thẳng mới.

>> Tham khảo: Chứng Lo Âu Trong Công Việc – Một Góc Nhìn Tổng Quan

Tác Động Của Panic Attack Tại Nơi Làm Việc

Đối với cá nhân

Panic attack không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn làm suy giảm nghiêm trọng năng suất và sức khỏe tinh thần của người mắc:

• Mất tập trung, làm việc kém hiệu quả
• Cảm giác kiệt sức, lo âu kéo dài
• Né tránh các tình huống công việc vì sợ cơn hoảng loạn có thể tới bất cứ lúc nào
• Nguy cơ nghỉ việc hoặc nghỉ dài hạn
• Dễ phát triển thêm các vấn đề như burnout, trầm cảm hoặc rối loạn lo âu

Nghiên cứu cho thấy chỉ khoảng 57% người mắc rối loạn hoảng loạn có thể duy trì công việc toàn thời gian.

>> Tham khảo: Hội Chứng Burnout – Liệu Nhân Viên Có Thể Tự Khắc Phục

Đối với tổ chức

Khi nhân viên bị panic attack, họ có xu hướng:

• Vắng mặt thường xuyên
• Làm việc thiếu hiệu quả
• Ảnh hưởng đến tiến độ chung của đội nhóm
• Dễ xin nghỉ ốm hoặc nghỉ việc đột xuất

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc chung mà còn làm tăng chi phí nhân sự và giảm sự ổn định trong tổ chức.

>> Tham khảo: Dấu Hiệu Nhân Viên Cần Chăm Sóc Tinh Thần Mà Doanh Nghiệp Nên Biết

Làm Gì Khi Gặp Panic Attack Tại Nơi Làm Việc?

Kỹ thuật tự ứng phó

• Nhận diện sớm: Chú ý các dấu hiệu như tim đập nhanh, thở dốc, buồn nôn hoặc chóng mặt để can thiệp sớm.
• Kỹ Thuật Thở Sâu: Hít bằng mũi 4 giây – giữ 1–2 giây – thở ra bằng miệng 4 giây. Lặp lại vài lần để làm dịu hệ thần kinh, giảm lo lắng.
• Tìm không gian yên tĩnh: Nếu có thể, hãy rời khỏi khu vực đông người, vào phòng họp trống hoặc ra ngoài trời để lấy lại bình tĩnh.
• Kỹ thuật grounding (giữ tâm trí ở hiện tại): Chạm vào đồ vật, nghe âm thanh xung quanh, nhìn một vật thể cụ thể để kéo bạn trở về thực tại và giảm cảm giác rối loạn.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Đừng ngần ngại chia sẻ với đồng nghiệp, quản lý hoặc tìm đến chuyên viên tâm lý nếu tình trạng kéo dài. Nếu công ty có chương trình hỗ trợ nhân viên (EAP), hãy tận dụng.

>> Tham khảo: Dịch vụ hỗ trợ tâm lý doanh nghiệp và cá nhân ở Viện Tâm Lý Việt Pháp

Hỗ trợ từ tổ chức/doanh nghiệp

• Chương Trình Hỗ Trợ Nhân Viên (EAP): Cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý, hỗ trợ cá nhân và công việc một cách bảo mật, giúp nhân viên quản lý các thách thức cá nhân và công việc, bao gồm các vấn đề sức khỏe tâm thần như panic attacks
• Xây dựng văn hóa hỗ trợ: Tạo môi trường khuyến khích sự đồng cảm, gắn kết giữa nhân viên, hỗ trợ tinh thần kịp thời trong những thời điểm khó khăn. Việc xây dựng các mối quan hệ mạnh mẽ tại nơi làm việc nuôi dưỡng cảm giác đồng chí và an toàn cảm xúc.

>> Tham khảo: Chương Trình Tâm Lý Doanh Nghiệp – Giải Pháp Chăm Sóc Nhân Sự Toàn Diện

Kết Luận

Cơn hoảng loạn (Panic attack) tại nơi làm việc là vấn đề thường bị bỏ qua nhưng rất nghiêm trọng. Nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn đến hiệu quả vận hành của cả tổ chức. Việc nhận diện sớm, áp dụng kỹ thuật kiểm soát phù hợp và xây dựng môi trường làm việc hỗ trợ là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tinh thần và duy trì hiệu suất bền vững.

References

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

Gorman, J. M., Kent, J. M., Sullivan, G. M., & Coplan, J. D. (2019). Panic disorder: Current research and management approaches. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 15, 165–176. https://doi.org/10.2147/NDT.S197927

Henningsen, P., Muschalla, B., & Linden, M. (2017). Workplace phobic anxiety as a mental health phenomenon in the job demands-resources model. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(12), 1481. https://doi.org/10.3390/ijerph14121481

Innovative Human Capital. (2025, February 8). Managing panic attacks at work: Practical strategies for leaders and employees. https://www.innovativehumancapital.com/article/managing-panic-attacks-at-work-practical-strategies-for-leaders-and-employees

Meditopia for Work. (2024, January 18). Panic attack in the workplace: Support employees with panic attack. https://meditopia.com/en/forwork/articles/panic-attack

Shimazu, A., Nakata, A., Nagata, T., Arakawa, Y., & Kawakami, N. (2017). Association of job stressors with panic attack and panic disorder in a working population in Japan: A cross-sectional study. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 59(6), e117–e123. https://doi.org/10.1097/JOM.0000000000001036