Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ (Naive Realism) Trong Tâm Lý Học

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ (naive realism) là gì trong lĩnh vực tâm lý học? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu về khía cạnh này. 

Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ là xu hướng tin rằng nhận thức của chúng ta về thế giới phản ánh chính xác những gì nó vốn có, không thiên vị và không sàng lọc. Chúng ta không nghĩ rằng cảm xúc, kinh nghiệm trong quá khứ hoặc bản sắc văn hóa của chúng ta ảnh hưởng đến cách chúng tôi nhận thức thế giới và do đó tin rằng những người khác cũng nhìn nhận nó như những gì chúng ta nhìn. Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ dựa trên ý tưởng rằng có một thế giới vật chất, khách quan có thể tiếp cận được với chúng ta và những người khác xung quanh chúng ta.

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ nằm trong phạm trù thành kiến vị kỷ, một nhóm thành kiến cho thấy chúng ta quá phụ thuộc vào quan điểm của mình mà không hiểu rằng đó là quan điểm cá nhân. Những thành kiến này khiến chúng ta khó hiểu quan điểm của người khác và có thể dẫn đến tranh luận và phân cực.

Tham Khảo: Những ngộ nhận phổ biến trong tâm lý học

Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ Hay Loại Thiên Kiến Này Xảy Ra Ở Trường Hợp Nào?

Bạn đã bao giờ tranh cãi với ai đó về chương trình truyền hình hay nhất là gì chưa? Giả sử chương trình yêu thích của bạn là Ai là triệu phú. Bạn có thể đã tham gia vào một cuộc tranh luận sôi nổi về chương trình nào hay hơn: Ai là triệu phú hay hãy chọn giá đúng? Bạn sẽ không thể hiểu được người kia nhìn nhận hai chương trình này như thế nào và bằng cách nào mà họ lại không thấy Ai là triệu phú là chương trình hay hơn?

Lý do khiến chúng ta rất bối rối khi người khác không có cùng quan điểm với chúng ta là bởi chủ nghĩa hiện thực ngây thơ. Chúng ta thường  tin rằng một chương trình truyền hình, tồn tại như một đối tượng vật chất mà chúng ta có thể cảm nhận được bằng tri giác của mình, tồn tại bên ngoài bản thân chúng ta và có thể được tiếp cận một cách khách quan thông qua các giác quan của chúng ta.

Hiệu Ứng Đối Với Cá Nhân

Nếu chúng ta không thể thấy rằng nhận thức của chúng ta về thế giới bị che lấp bởi thành kiến ​​của chúng ta, khi nhận thức của ai đó khác với nhận thức của chúng ta, chúng ta tin rằng họ là ‘sai lầm’ hoặc ‘ngu ngốc’. Thay vì mở rộng kiến ​​thức bằng cách cố gắng hiểu thế giới qua một góc nhìn khác, chúng ta nghĩ về bản thân và quan điểm của chúng ta, như là những người vượt trội hơn. Mặc dù chúng ta là những người thiếu hiểu biết, không đủ thông tin và thành kiến, nhưng cuối cùng chúng ta lại nghĩ rằng người khác không cùng quan điểm với chúng ta mới là những người thiếu hiểu biết, không đủ thông tin và thành kiến.

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ khiến chúng ta bỏ qua những nhận thức trái ngược nhau, khiến chúng ta bỏ lỡ cơ hội mở rộng thế giới quan của mình. Nếu chúng ta xem nhận thức của mình về thế giới như một ý kiến ​​hơn là một thế giới quan khách quan, chúng ta có thể có những cuộc trò chuyện thú vị và hiệu quả hơn với những người khác. Ví dụ, chủ nghĩa hiện thực ngây thơ có thể khiến chúng ta nghĩ rằng Missy Elliot là nghệ sĩ xuất sắc nhất là một sự thật và không bận tâm đến việc lắng nghe nghệ sĩ indie mà những người bạn yêu thích.

Đó có thể không phải là vấn đề lớn – nhưng chủ nghĩa hiện thực ngây thơ cũng ảnh hưởng đến các chủ đề tranh luận nghiêm túc. Ở mức độ nghiêm trọng hơn, nó còn ảnh hưởng đến cả chính trị, các trường phái tư tưởng triết học hoặc niềm tin văn hóa. Mặc dù chúng ta có thể chỉ ra những ảnh hưởng đối với hành vi của một số người khác, nhưng để nhìn ra thành kiến của chính mình thì sẽ rất khó. 

Hiệu Ứng Có Tính Hệ Thống

Mặc dù chủ nghĩa hiện thực ngây thơ có thể dẫn đến những tranh luận vô hại như việc tranh luận về chương trình yêu thích, nhưng việc không thể hiểu quan điểm của người khác có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho xã hội. Vì các nền văn hóa khác nhau đôi khi có thể gặp khó khăn khi hiểu nhau. Một cách hành xử bình thường trong một nền văn hóa có thể là một dấu hiệu của sự thiếu tôn trọng ở một nền văn hóa khác. Ở Trung Quốc và Đài Loan, ợ hơi sau bữa ăn là hình thức nịnh hót đầu bếp, tuy nhiên, ở Bắc Mỹ, hành vi đó được coi là thô lỗ.

Chúng ta cũng đang sống trong một xã hội ngày càng phân cực do chủ nghĩa hiện thực ngây thơ. Ngày nay, thật dễ dàng để tìm thấy những bằng chứng ủng hộ quan điểm của chúng ta, điều này khiến chúng ta có nhiều khả năng tin rằng nhận thức của mình về một điều gì đó là thật, là ‘đúng’. Hãy xem xét đại dịch COVID-19, cho dù chúng ta ủng hộ vắc-xin, những suy nghĩ không đồng tình với vắc-xin covid vì cho rằng nó không tốt cho sức khoẻ, hay tin rằng nó chưa được nghiên cứu đầy đủ đều có thể dễ dàng tìm thấy bằng chứng hỗ trợ qua Internet hoặc các nguồn khác nhau. Việc tìm kiếm thêm thông tin để xác nhận ý kiến ​​của chúng tôi được lý giải như một hiện tượng gọi là Thiên kiến xác nhận (confirmation bias).

Tham khảo: Thiên kiến và phân biệt chủng tộc

Nguyên Nhân Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ Xảy Ra

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ là một sự méo mó về mặt nhận thức, làm lệch lạc cách chúng ta nhận thức thế giới bởi vì chúng ta quá phụ thuộc vào nhận thức của mình và coi nhận thức của bản thân chính là thực tế. Nó được cụ thể hóa bởi thành kiến ​​đồng thuận sai lầm, khiến chúng ta cho rằng những người khác có cùng quan điểm với chúng ta và do đó, ý kiến ​​của chúng ta giống với thực tế hơn.

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ cũng là sản phẩm của quá trình não bộ xử lý thông tin. Não bộ chúng ta bắt đầu xử lý những thông tin chung rồi mới chuyển xuống cái cụ thể, thế nhưng với chủ nghĩa hiện thực ngây thơ, thay vì tập trung vào những thông tin cụ thể trước mắt, những ý kiến ​​chung lại ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta về thông tin mới. 

Một lý do khác khiến chủ nghĩa hiện thực ngây thơ xuất hiện là vì chúng ta khó có thể xoay quanh ý tưởng rằng thực tại vật chất có thể không thực sự tồn tại một cách khách quan. Chúng ta nghĩ rằng mọi thứ tồn tại độc lập với chúng ta, đó là lý do tại sao trạng thái ‘thực’ của chúng có thể được nhận thức. Tuy nhiên, một số trường phái tư tưởng triết học cho rằng không có cái gì gọi là thế giới vật chất độc lập, ít nhất không phải là thế giới mà chúng ta có thể nhận thức được thông qua các giác quan của mình. Những lý thuyết triết học này, được gọi là chủ nghĩa hiện thực gián tiếp và chủ nghĩa duy tâm, gợi ý rằng thế giới vật chất thực sự không thể tách rời khỏi nhận thức của chúng ta về nó.

Tại Sao Cần Hiểu Về Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ?

Như đã đề cập ở trên, chủ nghĩa hiện thực ngây thơ có thể gây ra những hậu quả tiêu cực và dẫn đến xung đột. Nó khiến chúng ta có một thế giới quan hạn hẹp và làm phức tạp cuộc nói chuyện bởi sự khác biệt của chúng ta. Nó không chỉ cản trở kiến ​​thức của chúng ta mà còn có thể tác động tiêu cực đến các mối quan hệ của chúng ta. Nếu bạn không đối xử với bạn bè và ý kiến ​​của gia đình bằng sự tôn trọng mà họ xứng đáng nhận được, bạn sẽ nhanh chóng thấy mình có những mối quan hệ rạn nứt.

Làm Thế Nào Để Tránh Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ?

Rất may, nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa hiện thực ngây thơ có thể giúp chống lại các tác động của nó. Nếu chúng ta nhận ra rằng suy nghĩ của chúng ta về thế giới là chủ quan và bị sai lệch bởi thành kiến ​​của chúng ta, chúng ta có thể bắt đầu phá bỏ cấu trúc chủ nghĩa vị kỷ của mình.

Vào năm 2014, giáo sư người Israel Meytal Nasie và các đồng nghiệp của ông đã tiến hành một nghiên cứu để xem liệu chủ nghĩa hiện thực ngây thơ có thể vượt qua được thông qua nhận thức về nó hay không. Họ yêu cầu một nhóm sinh viên đọc một đoạn mô tả về chủ nghĩa hiện thực ngây thơ, trong khi nhóm đối chứng khác đọc một đoạn văn không liên quan đến hiện tượng tâm lý. Sau đó, hai nhóm đọc một đoạn văn của một người Palestine về các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, Nasie et al. nhận thấy rằng những sinh viên đã đọc mô tả về chủ nghĩa hiện thực ngây thơ cho biết họ cởi mở hơn với các ý tưởng và quan điểm của người viết so với nhóm đối chứng.

Nghiên cứu này cho thấy rằng chỉ cần đọc bài viết này, bạn sẽ ít có khả năng bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa hiện thực ngây thơ! Nó là một khởi đầu tuyệt vời.

Tham khảo: Tái Cấu Trúc Nhận Thức

Chủ Nghĩa Hiện Thực Ngây Thơ Có Nguồn Gốc Từ Đâu?

Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ lần đầu tiên ược phát hiện vào đầu những năm 1900 bởi nhà tâm lý học người Mỹ gốc Đức Kurt Lewin. Ông đã phát triển lý thuyết trong đó gợi ý rằng hành vi của con người là một chức năng của con người và là một môi trường tâm lý, có nghĩa là hành vi của chúng ta – bao gồm cả nhận thức của chúng ta – là chủ quan và khác biệt với thực tế vật chất. Lewin không ám chỉ thuật ngữ chủ nghĩa hiện thực ngây thơ mà nói về chất xúc tác khơi dậy mối quan hệ giữa nhận thức và thế giới vật chất.

Dựa trên công trình của Lewin, nhà tâm lý học phát triển người Thụy Sĩ Jean Piaget đã nghiên cứu nhận thức của trẻ em và nhận thấy rằng chúng nhìn thế giới qua lăng kính vị kỷ. Ông nhận thấy rằng trẻ em gặp khó khăn khi tách niềm tin của chúng ra khỏi niềm tin của người khác – và rõ ràng, chúng ta cũng không vượt qua được điều đó! 

Nhiều năm sau, các nhà tâm lý học xã hội người Mỹ Lee Ross và Andrew Ward đã chính thức phát triển hiện tượng ‘chủ nghĩa hiện thực ngây thơ’ trong bài báo năm 1996 của họ “Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ: Hàm ý cho xung đột xã hội và hiểu lầm”. Họ đã kiểm tra sự hiểu biết, cách mà mọi người nhận thức và giải thích thế giới của họ, và cho thấy chúng ta “không đủ sự đồng thuận cho sự khác biệt về mặt hiểu biết.” 

Khi nhiều nghiên cứu về tâm lý học được tiến hành về chủ nghĩa hiện thực ngây thơ, các thành kiến ​​khác về nhận thức đã được phát hiện, chẳng hạn như lỗi phân bổ cơ bản. Lỗi này mô tả xu hướng nhận thức hành động của người khác rất khác với cách chúng ta nhận thức hành động của chính mình.

Nguồn: The Decision Lab – Why do we believe we have an objective understanding of the world?

Tham Khảo: Truy tìm nguồn gốc tâm lý học