English
Trong môi trường làm việc hiện đại, KPI (Key Performance Indicators – chỉ số đo lường hiệu suất) đã trở thành “thước đo” phổ biến để đánh giá năng lực cá nhân và tập thể. Từ phòng kinh doanh, marketing, chăm sóc khách hàng cho đến khối vận hành, gần như mọi vị trí đều gắn với những con số cụ thể. KPI giúp tổ chức có cơ sở điều chỉnh chiến lược, thúc đẩy tinh thần phấn đấu và tạo động lực cho nhân viên.
Tuy nhiên, chính vì KPI ngày càng được sử dụng rộng rãi, áp lực KPI cũng trở thành một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến nhân viên căng thẳng, lo âu và mất cân bằng. Không ít người ví von: “Đi làm chạy KPI cũng mệt mỏi chẳng khác gì học sinh học vì điểm số.” Vậy KPI đang tạo ra những hệ quả gì, và làm sao để vừa đạt hiệu suất vừa bảo vệ sức khỏe tinh thần?
Áp lực KPI và tác động đến sức khỏe tinh thần
KPI vốn dĩ được tạo ra để đo lường hiệu quả, nhưng khi đặt ra quá cao hoặc thay đổi liên tục, nó dễ khiến nhân viên rơi vào trạng thái căng thẳng thường trực.
Một nhân viên kinh doanh có thể phải “chạy số” mỗi tháng, khi chỉ tiêu tăng gấp đôi trong khi thị trường lại chững lại. Một nhân viên marketing phải báo cáo hiệu quả từng chiến dịch, từ lượt click đến tỷ lệ chuyển đổi. Hay một nhân viên dịch vụ khách hàng bị đánh giá dựa trên thời gian trả lời từng cuộc gọi. Tất cả những điều này khiến họ luôn có cảm giác bị giám sát, và đôi khi chỉ cần “trượt KPI” một lần cũng bị quy kết là thiếu năng lực.
Trong những tình huống đó, áp lực KPI không chỉ là những con số, mà là cảm giác luôn bị theo dõi, luôn phải “chạy đua” để tồn tại. Và một lần trượt KPI đôi khi đồng nghĩa với mất đi cơ hội thăng tiến, bị đánh giá thấp, thậm chí bị đe dọa vị trí công việc.
Hệ quả có thể kể đến:
- Lo âu và căng thẳng kéo dài: Áp lực KPI khiến nhiều người luôn sợ mình không đạt chuẩn, nhân viên phải làm thêm giờ, mất ngủ triền miên.
- Mất động lực làm việc: Khi KPI quá cao, con số không còn là động lực mà trở thành gánh nặng, khiến nhiều người mất hứng thú với công việc.
- Kiệt sức nghề nghiệp (burnout): Đây là tình trạng phổ biến trong môi trường áp lực cao. Người lao động rơi vào cảm giác mệt mỏi toàn diện, không còn năng lượng để sáng tạo hay hợp tác.
- Ảnh hưởng mối quan hệ đồng nghiệp: KPI thường tạo ra sự cạnh tranh gay gắt, đôi khi làm rạn nứt tinh thần hợp tác.
- Tác động lâu dài: Stress kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến công việc, mà còn kéo theo những hệ quả sức khỏe như rối loạn giấc ngủ, đau đầu, bệnh tim mạch.
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), stress trong công việc là nguyên nhân lớn dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần toàn cầu. Trong bối cảnh đó, KPI nếu không được quản lý đúng cách có thể trở thành “ngòi nổ” đe dọa sự bền vững của cả doanh nghiệp.
>> Tham khảo: 7 Nguyên Nhân Ít Ai Ngờ Dẫn Đến Kiệt Sức Công Việc
Giải pháp từ phía cá nhân: Quản lý áp lực một cách thông minh
Mỗi người lao động có thể chủ động giảm bớt áp lực KPI bằng cách xây dựng lối sống và chiến lược làm việc phù hợp.
1. Quản lý thời gian khoa học
Một trong những nguyên nhân khiến KPI trở thành áp lực là vì mục tiêu lớn thường được nhìn nhận như “bức tường khổng lồ”. Thay vì tập trung vào con số cuối tháng, hãy chia nhỏ mục tiêu thành các bước hằng ngày. Ví dụ: doanh số 300 triệu/tháng có thể chia thành 15 triệu/tuần hoặc 3 triệu/ngày. Khi con số trở nên vừa tầm, áp lực KPI sẽ giảm đáng kể.
2. Tập trung vào yếu tố có thể kiểm soát
Không phải mọi KPI đều phụ thuộc vào cá nhân. Thị trường biến động, ngân sách marketing bị cắt giảm hay khách hàng đổi ý đều là những yếu tố ngoài tầm với. Việc nhận thức rõ đâu là thứ mình kiểm soát được (kỹ năng, thái độ, phương pháp làm việc) giúp giảm bớt cảm giác bất lực.
3. Quản lý cảm xúc và áp dụng kỹ thuật thư giãn
Khi đối mặt với áp lực KPI, nhiều người có xu hướng dồn nén cảm xúc, điều này chỉ khiến tình trạng tồi tệ hơn. Các phương pháp như hít thở sâu, thiền ngắn, hay kỹ thuật mindfulness (chánh niệm) đã được chứng minh giúp ổn định tâm lý, tăng khả năng tập trung và giảm lo âu.
4. Duy trì cân bằng cuộc sống – công việc
Một nhân viên ngủ đủ, ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn chắc chắn sẽ có khả năng chống chọi tốt hơn trước áp lực KPI so với người làm việc liên tục đến kiệt sức. Ngoài ra, dành thời gian cho gia đình, bạn bè hay sở thích cá nhân cũng giúp tái tạo năng lượng, mang lại sự cân bằng.
5. Tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết
Đừng ngại chia sẻ với quản lý hoặc đồng nghiệp về khó khăn khi KPI vượt ngoài khả năng. Nhiều doanh nghiệp hiện đã triển khai dịch vụ hỗ trợ nhân viên (EAP – Employee Assistance Program) để tư vấn tâm lý, hướng dẫn quản lý stress và giúp nhân viên duy trì hiệu suất bền vững.
>> Tham khảo: Tại Sao Doanh Nghiệp Nên Đầu Tư Vào Sức Khỏe Tinh Thần?
Giải pháp từ phía doanh nghiệp: KPI không phải là gông cùm
Để giảm bớt áp lực KPI và biến nó thành động lực, doanh nghiệp cần thay đổi cách thiết kế và áp dụng.
1. Thiết lập KPI hợp lý
Một KPI tốt phải vừa đủ thách thức nhưng vẫn khả thi. Nếu chỉ tiêu quá xa vời, nhân viên sẽ dễ mất động lực. Doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến nhân viên khi xây dựng KPI, để họ thấy mình có tiếng nói trong quá trình này và không tạo ra áp lực KPI
2. Tránh “quá tải KPI”
Nhiều công ty đưa ra quá nhiều chỉ số nhỏ, khiến nhân viên bị rối loạn và không biết tập trung vào đâu. Thay vì đặt 10–15 KPI, hãy chọn ra 3–5 chỉ số cốt lõi gắn liền với mục tiêu lớn của doanh nghiệp.
3. Kết hợp KPI định lượng và định tính
Doanh số hay con số là cần thiết, nhưng cũng cần ghi nhận các yếu tố như tinh thần hợp tác, sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề. Cách kết hợp này không chỉ giảm bớt áp lực KPI mà còn khuyến khích nhân viên phát triển toàn diện.
4. Đào tạo và hỗ trợ nhân viên
Tổ chức các buổi workshop về quản lý thời gian, kỹ năng ứng phó stress hoặc mindfulness giúp nhân viên có công cụ để tự bảo vệ tinh thần. Đây là khoản đầu tư lâu dài, bởi nhân viên khỏe mạnh mới có thể cống hiến hiệu quả, từ đó giảm thiểu áp lực KPI.
5. Xây dựng văn hóa an toàn tâm lý
Nhân viên cần được khuyến khích chia sẻ khó khăn mà không lo bị đánh giá hay trừng phạt. Khi môi trường làm việc đề cao sự tôn trọng và an toàn tâm lý, nhân viên sẽ bớt áp lực, đồng thời dám thử nghiệm và sáng tạo nhiều hơn.
6. Ghi nhận và khen thưởng kịp thời
Một lời khen trước tập thể, một phần thưởng nhỏ hay một email ghi nhận cũng có tác dụng to lớn trong việc giảm áp lực KPI. Khi nhân viên cảm thấy nỗ lực của mình được ghi nhận, họ sẽ có thêm động lực để tiếp tục.
>> Tham khảo: Chương Trình Tâm Lý Doanh Nghiệp – Giải Pháp Chăm Sóc Nhân Sự Toàn Diện
Hướng đến sự cân bằng: Hiệu suất bền vững đi đôi với sức khỏe tinh thần
Không ai phủ nhận rằng KPI là công cụ hữu ích, giúp doanh nghiệp đo lường và điều chỉnh chiến lược. Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn vào con số mà bỏ qua sức khỏe tinh thần của nhân viên, cái giá phải trả có thể là sự kiệt quệ, mất gắn kết và thậm chí là chảy máu nhân lực.
Ngược lại, khi doanh nghiệp biết cách thiết kế KPI hợp lý, đồng thời nhân viên có kỹ năng quản lý stress, thì KPI sẽ trở thành la bàn định hướng chứ không phải gông cùm. Đó là trạng thái cân bằng mà bất kỳ tổ chức nào cũng nên hướng tới – nơi hiệu suất và sức khỏe tinh thần song hành để tạo nên sự phát triển bền vững.
Kết luận
Làm việc trong môi trường nhiều KPI là thách thức không nhỏ, nhưng nó không đồng nghĩa với kiệt sức hay đánh mất sự cân bằng cuộc sống. Khi mỗi cá nhân biết cách quản lý áp lực, và khi doanh nghiệp coi trọng sức khỏe tinh thần bên cạnh hiệu suất, KPI sẽ trở thành công cụ thúc đẩy thay vì gánh nặng.
Một tổ chức thành công không chỉ là nơi có những con số đẹp trên báo cáo, mà còn là nơi nhân viên cảm thấy được công nhận, khỏe mạnh và hạnh phúc khi làm việc.
Reference
Cernisevs, O., Popova, Y., & Cernisevs, D. (2023). Risk-Based approach for selecting company key performance indicator in an example of financial services. Informatics, 10(2), 54. https://doi.org/10.3390/informatics10020054
Scafà, M., Papetti, A., Brunzini, A., & Germani, M. (2019). How to improve worker’s well-being and company performance: a method to identify effective corrective actions. Procedia CIRP, 81, 162–167. https://doi.org/10.1016/j.procir.2019.03.029
Liên hệ với chúng tôi