Việt Nam vào năm 2022 xếp thứ hai trong các nước Đông Nam Á và xếp thứ ba tại châu Á về lượng tiêu thụ rượu trung bình, trong đó có tới 44,2% nam giới tiêu thụ rượu bia quá độ.

Bản chất phổ biến của rượu trong đời sống xã hội che giấu một thực tế quan trọng: rượu là một chất gây nghiện và có khả năng gây chết người. Mặc dù uống rượu bia vừa phải có thể mang lại một số lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc ép nhau uống rượu bia trong các bữa nhậu hoặc uống rượu say có thể gây hại cho não. Các triệu chứng tổn thương não do rượu khác nhau ở mỗi người và thường giống với các triệu chứng bệnh khác, chẳng hạn như chứng mất trí nên thường khó phân biệt. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu việc lạm dụng rượu bia có thể gây hại cho não của bạn như thế nào.

Ảnh Hưởng Ngắn Hạn Của Rượu Đối Với Não

Khi uống rượu bia, các chất này sẽ ngay lập tức thay đổi các phản ứng hóa học của não. Tiến sĩ Marina Tsoy-Podosenin, bác sĩ tâm thần chuyên ngành lạm dụng chất kích thích và là trợ lý giáo sư lâm sàng tại Khoa Tâm thần Y khoa Stony Brook đã phát biểu rằng: “Khi uống, rượu làm tăng hoạt động của GABA (axit Gamma-aminobutyric) – một loại chất dẫn truyền thần kinh ức chế chính trong não. Chất này ức chế hoạt động của các tế bào thần kinh, gây ra các biểu hiện như nói lắp, dáng đi không vững, mất trí nhớ ngắn hạn và làm chậm phản xạ.”

Nếu một người uống đủ, họ có thể bị “mất trí nhớ tạm thời” hay còn được gọi là điểm mù của trí nhớ (blackout). Hiện tượng này có nghĩa là họ không thể nhớ những gì đã xảy ra. Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, một cuộc khảo sát ở khoảng 40% sinh viên đã uống rượu bia cho biết họ đã rơi vào tình trạng này ít nhất một lần trong năm trước. Chắc chắn bạn sẽ không bất ngờ với hiện tượng này khi bạn hỏi những người uống rượu bia say xỉn tối qua rằng “Cậu có nhớ những gì xảy ra sau khi uống rượu bia không” và quá nửa trong số đó trả lời là không.

Thêm vào đó, những phản ứng hóa học trong não bị thay đổi do uống rượu bia có thể khiến một người trải qua nhiều loại tâm trạng, bao gồm trầm cảm, hưng cảm, hung hăng, tức giận và bối rối. Uống quá nhiều trong thời gian ngắn thậm chí có thể làm chậm nhịp thở và nhịp tim, gây hôn mê.

Có rất nhiều người thường cố tiếp tục uống rượu bia mặc dù đã có dấu hiệu rõ ràng việc say rượu và các chức năng nhận thức đang suy giảm đáng kể. Điều này có thể dẫn đến tình trạng uống rượu bia quá liều – xảy ra khi có nồng độ rượu trong máu quá cao đến mức các vùng não nhất định (chẳng hạn như các vùng kiểm soát việc hít thở, nhịp tim và kiểm soát nhiệt độ cơ thể) bắt đầu ngừng hoạt động. 

Các triệu chứng của uống rượu bia quá liều bao gồm các rối loạn tâm thần, khó tỉnh táo, nôn mửa, co giật, khó thở, nhịp tim chậm, da sần sùi, phản ứng chậm chạp như không có phản xạ “đóng nắp” khi nôn (phản xạ ngăn ngừa các chất dịch thông vào đường thở dẫn đến nghẹt thở) và nhiệt độ cơ thể giảm xuống cực thấp. uống rượu bia quá liều có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn hoặc dẫn đến tử vong.

Ảnh Hưởng Lâu Dài Của Rượu Đối Với Não

Nếu tình trạng uống nhiều rượu tiếp tục diễn ra trong một thời gian dài, nó sẽ gây ra những thay đổi mãn tính trong hoạt động dẫn truyền thần kinh và thậm chí gây ra cả những thay đổi bất thường về cấu trúc trong não. Tiến sĩ Tsoy-Podosenin cũng cho biết các nghiên cứu được thực hiện trên những bệnh nhân nghiện rượu cho thấy vùng não kiểm soát trí nhớ ngắn hạn và dài hạn, sự cân bằng và cảm xúc đã bị teo lại khi người ta sử dụng rượu và đồ uống có cồn trong một thời gian dài.

Một Số Tác Động Tiềm Ẩn Của Việc Lạm Dụng Rượu

Trước hết, lạm dụng rượu gây ra sự thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là với những người “uống rượu bia thay cơm”. Điều này có thể làm hỏng não hoặc gây ra một loại chứng mất trí nhớ liên quan đến rượu được gọi là Hội chứng Wernicke – Korsakoff (WKS). 

WKS là một căn bệnh bao gồm hai hội chứng riêng biệt, một là tình trạng nghiêm trọng tồn tại trong thời gian ngắn được gọi là bệnh não Wernicke và một hội chứng khác là tình trạng suy nhược kéo dài được gọi là rối loạn tâm thần Korsakoff. 

Các triệu chứng của bệnh não Wernicke bao gồm rối loạn tâm thần, tê liệt các dây thần kinh vận động mắt (tức là rối loạn vận động cơ mắt) và khó phối hợp cơ. Khoảng 80 đến 90% người nghiện rượu mắc bệnh não Wernicke cũng phát triển chứng rối loạn tâm thần Korsakoff, một hội chứng mãn tính và suy nhược đặc trưng bởi các vấn đề dai dẳng về học tập và trí nhớ. Bệnh nhân mắc chứng loạn thần Korsakoff thường hay quên, nhanh chóng nản lòng và gặp khó khăn trong việc di chuyển và phối hợp.

Tiếp xúc với rượu về lâu dài ở trẻ em và trẻ sơ sinh có thể làm chậm sự phát triển của não bộ. Trong thời kỳ mang thai, thai nhi tiếp xúc với rượu (qua người mẹ) có thể dẫn tới một nhóm các triệu chứng phức tạp được gọi là Hội chứng nghiện rượu thai nhi (Fetal alcohol syndrome).

Ngoài ra, những người nghiện rượu cũng gặp phải các vấn đề sức khỏe khác, gồm:

• Các vấn đề sức khỏe tim mạch làm tăng nguy cơ đột quỵ

• Sự co lại của não

• Giảm tuần hoàn não

• Gây ra các chứng bệnh về sa sút trí tuệ

• Dễ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần, bao gồm ảo giác và rối loạn tâm thần

• Trở nên cục cằn, hung hăng, thay đổi tâm trạng hoặc tính cách.

Một Số Câu Hỏi Liên Quan

Rượu Có Giết Chết Tế Bào Não Không?

Không, nhưng rượu gây hại cho não theo một cách kinh khủng hơn rất nhiều. Đầu tiên, chúng gây hại bằng cách phá hủy các đầu mút của tế bào thần kinh (hay còn gọi là neurons). Điều này khiến các tế bào thần kinh đó gặp khó khăn trong việc truyền và gửi các tín hiệu thần kinh quan trọng. 

Phụ Nữ Hay Đàn Ông Dễ Bị Tổn Thương Do Rượu Hơn?

Câu trả lời có lẽ là phụ nữ. Mặc dù phụ nữ ít được xem xét như một đối tượng để nghiên cứu về vấn đề nghiện rượu nhưng trong các báo cáo, họ lại dễ bị tổn thương hơn nam giới và phải đối mặt với nhiều vấn đề y tế do lạm dụng rượu. Tuy nhiên, các nghiên cứu so sánh mức độ nhạy cảm của nam giới và phụ nữ đối với các tổn thương não do rượu gây ra chưa đưa ra được kết luận chính xác.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cả nam giới và phụ nữ đều có các vấn đề về học tập và trí nhớ giống nhau do uống nhiều rượu. Sự khác biệt mấu chốt là lượng rượu bia được tiêu thụ quá liều ở phụ nữ chỉ bằng một nửa ở đàn ông (trong nghiên cứu này). Điều này chỉ ra rằng não của phụ nữ, cũng như các cơ quan khác của họ, có nguy cơ dễ bị tổn thương do rượu hơn so với nam giới.

Cần có thêm những nghiên cứu chuyên sâu và toàn diện hơn trước khi đưa ra kết luận chắc chắn về việc phụ nữ hay đàn ông dễ bị tổn thương bởi đồ có cồn hơn. 

Làm Sao Để Cai Nghiện Rượu Bia?

Nghiện rượu không phải là một dấu chấm hết cho cuộc đời và mỗi người hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng này. Việc bỏ rượu cần có sự kết hợp phù hợp của các biện pháp hỗ trợ sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần. Hãy tìm gặp các chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ tốt nhất và sớm nhất quay trở lại với một lối sống lành mạnh.