8 Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ Mà Bạn Có Thể Gặp Phải

Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một tình trạng phát triển thần kinh ảnh hưởng đến giao tiếp, hành vi và khả năng tương tác xã hội. Dù khoa học đã có nhiều nghiên cứu sâu rộng về ASD, nhưng những hiểu lầm vẫn tồn tại phổ biến, dẫn đến sự kỳ thị, hiểu sai và thiếu sự hỗ trợ phù hợp cho người mắc tự kỷ.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ những quan niệm sai lầm về tự kỷ, từ đó nâng cao nhận thức và tạo môi trường sống hòa nhập hơn cho những người mắc ASD.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #1 – Tự Kỷ Và Vaccine Có Liên Quan Đến Nhau

Nhiều người tin rằng vaccine, đặc biệt là vaccine MMR (sởi – quai bị – rubella), có thể gây ra tự kỷ. Quan niệm sai lầm về tự kỷ này xuất phát từ một nghiên cứu gây tranh cãi vào năm 1998 của Andrew Wakefield. Tuy nhiên, nghiên cứu này đã bị rút lại do phát hiện có gian lận dữ liệu và thông tin sai lệch về tự kỷ. Dù vậy, hiểu lầm về tự kỷ và vaccine vẫn tiếp tục lan truyền và khiến nhiều phụ huynh lo ngại.

Trên thực tế, không có bằng chứng khoa học nào chứng minh mối liên quan giữa tự kỷ và vaccine. Nhiều nghiên cứu trên quy mô lớn đã bác bỏ hoàn toàn mối liên hệ giữa vaccine và ASD. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) và nhiều tổ chức y tế uy tín khác đều khẳng định rằng tự kỷ vaccine không có liên quan đến nhau

Việc tiếp tục lan truyền quan niệm sai lầm về tự kỷ và vaccine có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn như nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi, quai bị và ho gà. Những căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến trẻ nhỏ mà còn có thể đe dọa tính mạng của người có hệ miễn dịch yếu.

>> Tham khảo: Nguyên Nhân Tự Kỷ Là Gì? Các Yếu Tố Nguy Cơ Của Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #2 – Người Mắc Tự Kỷ Không Có Cảm Xúc Hoặc Không Muốn Kết Bạn

Một số người cho rằng người mắc ASD không có cảm xúc hoặc không quan tâm đến người khác. Họ thường bị coi là lạnh lùng, vô cảm hoặc không muốn xây dựng mối quan hệ với những người xung quanh. Quan niệm sai lầm về tự kỷ này khiến nhiều người tự kỷ bị cô lập và khó hòa nhập với xã hội.

Sự thật là người tự kỷ có cảm xúc mạnh mẽ như bất kỳ ai khác. Tuy nhiên, họ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu và thể hiện cảm xúc hoặc các tín hiệu giao tiếp phi ngôn ngữ như người bình thường.

>> Tham khảo: Những khó khăn trong giao tiếp với trẻ tự kỷ

Nhiều người mắc ASD thực sự mong muốn có bạn bè và xây dựng các mối quan hệ, nhưng họ cần sự hướng dẫn và hỗ trợ phù hợp để phát triển kỹ năng giao tiếp. Khi được tạo cơ hội trong môi trường thân thiện và không có sự kỳ thị, người mắc tự kỷ có thể thể hiện cảm xúc của mình một cách chân thành và xây dựng các mối quan hệ có ý nghĩa.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #3 – Tự Kỷ Là Một Căn Bệnh Có Thể Chữa Khỏi

Nhiều người vẫn nghĩ rằng tự kỷ là một căn bệnh có thể chữa khỏi nếu có phương pháp điều trị phù hợp. Quan niệm này xuất phát từ sự hiểu nhầm về bản chất của ASD và có thể dẫn đến việc tìm kiếm những phương pháp điều trị không có cơ sở khoa học.

Thực tế, tự kỷ không phải là một căn bệnh, mà là một dạng rối loạn phát triển thần kinh kéo dài suốt đời. Hiện nay, không có phương pháp nào có thể điều trị hoàn toàn ASD, nhưng các can thiệp sớm và hỗ trợ tâm lý có thể giúp cải thiện khả năng giao tiếp và thích nghi với xã hội.

Một số phương pháp “chữa khỏi” tự kỷ được quảng cáo tràn lan trên mạng thực chất không có căn cứ khoa học và có thể gây hại cho người mắc ASD. Các bậc phụ huynh nên cẩn trọng trước những thông tin sai lệch về tự kỷ và tìm hiểu các phương pháp đã được chứng minh khoa học.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #4 – Tất Cả Người Mắc Tự Kỷ Đều Là Thiên Tài

Một hình ảnh phổ biến trong văn hóa đại chúng là những người mắc ASD đều có tài năng đặc biệt, giống trong bộ phim Rain Man. Điều này dẫn đến suy nghĩ rằng mọi người tự kỷ đều có năng khiếu vượt trội trong một lĩnh vực nào đó, như toán học, âm nhạc hoặc hội họa.

Trên thực tế, chỉ một tỷ lệ nhỏ người mắc ASD có khả năng đặc biệt trong một lĩnh vực cụ thể. Hầu hết người mắc ASD có khả năng nhận thức và trí tuệ đa dạng, giống như bất kỳ nhóm dân số nào khác.

>> Tham khảo: Tự Kỷ Chức Năng Cao Là Gì?

Quan niệm sai lầm này có thể tạo áp lực không cần thiết cho người tự kỷ, khiến họ bị kỳ vọng quá cao hoặc bị đánh giá thấp nếu không có tài năng đặc biệt. Họ cũng có thể bị bỏ qua khi cần hỗ trợ trong cuộc sống nếu xã hội chỉ tập trung vào “khả năng thiên tài” thay vì những khó khăn thực tế mà họ gặp phải.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #5 – Trẻ Tự Kỷ Là Do Cha Mẹ Nuôi Dạy Sai Cách

Một trong những quan niệm sai lầm phổ biến nhất về tự kỷ là ý nghĩ rằng cha mẹ có thể gây ra ASD bằng cách nuôi dạy con sai cách hoặc không dành đủ sự quan tâm. Nhiều bậc phụ huynh có con mắc ASD thường bị đổ lỗi là “thiếu tình cảm” hoặc “không dạy con đúng cách”.

Sự thật là, rối loạn phổ tự kỷ chủ yếu liên quan đến các yếu tố di truyền và sự phát triển thần kinh. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những thay đổi trong cấu trúc não bộ và chức năng thần kinh có thể đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của ASD.

Việc đổ lỗi cho cha mẹ không chỉ sai lệch mà còn gây ra áp lực tinh thần nặng nề, khiến họ cảm thấy tội lỗi và gặp khó khăn trong việc tìm kiếm sự hỗ trợ cho con. Thay vì chỉ trích, xã hội cần tạo điều kiện giúp đỡ và hỗ trợ gia đình có trẻ mắc ASD.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #6 – Tự Kỷ Chỉ Ảnh Hưởng Đến Trẻ Em

Nhiều người nghĩ rằng tự kỷ là một vấn đề chỉ xảy ra ở trẻ em và các triệu chứng sẽ biến mất khi trẻ lớn lên. Đây là một quan niệm sai lầm về tự kỷ do hầu hết các nghiên cứu và can thiệp tập trung vào trẻ em, dẫn đến sự thiếu nhận thức về tự kỷ ở người trưởng thành.

Trên thực tế, tự kỷ là một tình trạng kéo dài suốt đời. Người lớn mắc tự kỷ có thể gặp nhiều khó khăn trong công việc, các mối quan hệ xã hội và cuộc sống hàng ngày, đặc biệt nếu họ không nhận được sự hỗ trợ phù hợp. Nhiều người lớn tự kỷ bị chẩn đoán muộn hoặc không được chẩn đoán do triệu chứng của họ không điển hình hoặc họ đã phát triển cách để che giấu sự khác biệt của mình.

Việc hiểu đúng về tự kỷ rằng tự kỷ không biến mất khi trưởng thành là rất quan trọng để xã hội có thể tạo ra các chương trình hỗ trợ cho người lớn mắc ASD, bao gồm cơ hội việc làm, hỗ trợ tâm lý và xã hội.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #7 – Người Mắc Tự Kỷ Không Thể Sống Độc Lập

Một số người tin rằng người mắc ASD không thể tự lập, luôn cần người chăm sóc suốt đời và không thể có công việc ổn định. Quan niệm sai lầm về tự kỷ này xuất phát từ việc nhiều người mắc ASD gặp khó khăn trong giao tiếp và điều chỉnh hành vi theo chuẩn mực xã hội.

Tuy nhiên, khả năng tự lập của một người mắc ASD phụ thuộc vào mức độ của rối loạn cũng như sự hỗ trợ mà họ nhận được. Rối loạn phổ tự kỷ là một phổ, với các mức độ triệu chứng và nhu cầu hỗ trợ khác nhau. Với sự can thiệp sớm, giáo dục đặc biệt và môi trường hỗ trợ phù hợp, nhiều người tự kỷ có thể học các kỹ năng tự lập, giao tiếp xã hội, làm việc và xây dựng cuộc sống riêng.

>> Tham khảo: 3 Mức Độ Của Rối Loạn Phổ Tự Kỷ (Autism Spectrum Disorder)

Nhiều công ty và tổ chức hiện nay đang nhận ra giá trị của việc tuyển dụng người tự kỷ. Một số người mắc ASD có khả năng tập trung cao độ và chú ý đến chi tiết. Tuy nhiên, họ cần được làm việc trong môi trường thân thiện và hỗ trợ, thay vì bị ép buộc theo các khuôn mẫu truyền thống.

Quan Niệm Sai Lầm Về Tự Kỷ #8 – Tự Kỷ Hầu Như Chỉ Ảnh Hưởng Đến Nam Giới

Vì số lượng nam giới được chẩn đoán mắc ASD cao hơn nữ giới, nhiều người lầm tưởng rằng chỉ có con trai mới mắc tự kỷ. Điều này dẫn đến sự thiếu nhận diện về ASD ở nữ giới và khiến nhiều phụ nữ tự kỷ bị chẩn đoán muộn hoặc không được chẩn đoán.

Sự thật là ASD có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ, nhưng các biểu hiện của rối loạn này ở nữ giới có thể khác biệt so với nam giới. Nhiều bé gái mắc ASD có khả năng thích nghi tốt hơn, bù trừ cho các triệu chứng hoặc học theo hành vi xã hội để hòa nhập, khiến việc chẩn đoán khó khăn hơn.

Ngoài ra, đôi khi các biểu hiện ở mỗi giới tính được gắn liền với khuôn mẫu giới. Chẳng hạn, khi trẻ nữ gặp khó khăn trong giao tiếp nhưng không có biểu hiện về hành vi, thì cha mẹ coi đó là con rất ngoan. Đây là sự khác biệt trong cách cha mẹ nhìn nhận về hành vi “bình thường”, “ngoan ngoãn” ở trẻ nam và nữ, khiến việc phát hiện sớm các dấu hiệu ở trẻ nữ khó khăn hơn so với trẻ nam.

Điều này làm cho nhiều phụ nữ chỉ được phát hiện mắc ASD khi đã trưởng thành, dẫn đến sự chậm trễ trong việc tiếp cận các phương pháp hỗ trợ phù hợp.

>> Tham khảo: Công Cụ Đánh Giá Rối Loạn Phổ Tự Kỷ: ADOS-2

Kết Luận

Những quan niệm sai lầm về tự kỷ không chỉ gây ra sự hiểu nhầm mà còn tạo ra sự kỳ thị, làm hạn chế cơ hội phát triển của người mắc. Thay vì dựa vào những thông tin không chính xác, chúng ta cần tìm hiểu từ các nguồn đáng tin cậy và nâng cao nhận thức về ASD.

Hiểu đúng về tự kỷ giúp chúng ta xây dựng một xã hội cởi mở hơn, nơi mà người mắc tự kỷ có thể được tôn trọng, hỗ trợ và có cơ hội phát triển như bất kỳ ai khác. Nếu bạn là cha mẹ, giáo viên hoặc đơn giản là một người quan tâm đến vấn đề này, hãy tiếp tục tìm hiểu và lan tỏa những kiến thức đúng đắn về tự kỷ để giúp đỡ cộng đồng.

Tham Khảo

Taylor, L. E., Swerdfeger, A. L., & Eslick, G. D. (2014). Vaccines are not associated with autism: An evidence-based meta-analysis of case-control and cohort studies. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24814559/

Mittmann, G., Schrank, B., & Steiner-Hofbauer, V. (2024). Portrayal of autism in mainstream media. https://www.researchgate.net/publication/372517374.

H Kanugula, T Chen. (2024). Autism From A Neurobiological Perspective: A Disorder, Not A Disease. https://doi.org/10.58445/rars.1521

Hodges, H., Fealko, C., & Soares, N. (2020). Autism spectrum disorder: Definition, epidemiology, causes, and clinical evaluation. DOI: 10.21037/tp.2019.09.09

Lai, M. C., Lombardo, M. V., & Baron-Cohen, S. (2014). Autism. The Lancet.

Hull, L., Petrides, K. V., & Mandy, W. (2020). The female autism phenotype and camouflaging: a narrative review. DOI: 10.1007/s40489-020-00197-9